کلیات گیاه شناسی
گزنه گیاهی است که از دوران ماقبل تاریخ نیز وجود داشته و مردم آن زمان از آن برای تغذیه استفاده می کردند و از خواص درمانی آن اطلاع داشته اند .
جالینوس حکیم که در قرن دوم میلادی زندگی می کرده آنرا برای رفع سرماخوردگی و بیماری دستگاه تنفسی بکار می برده است .
گزنه گیاهی است علفی و چند ساله که ساقه آن چهار گوش بوده و بطور قائم تا ارتفاع یک
متر بالا می رو د. این گیاه در خرابه ها ،باغها و نقاط مرطوب که چهارپایان از آن عبور می کنند بحالت خودرو میروید ریشه این گیاه خزنده بوده و در ناحیه ای که سبز می شود کم کم تمام منطقه را فرا می گیرد .
ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده که در صورت لمس کردن ساقه بدست می چسبد و پوست را می گزد که تولید خارش و سوزش می کند و شاید به همین دلیل آنرا گزنه نامیده اند .
تخم آن نرم ، ریز و تیره رنگ و مانند تخم کتان است قسمت مورد استفاده این گیاه برگهای تازه ، ریشه ،شیره و دانه آن است .
ترکیبات شیمیایی:
گزنه دارای
تانن ،
لسیتین ،
اسید فورمیک ،
نیترات پتاسیم و
کلسیم است، ترکیبات
آهن دارد ، و دارای
ویتامین C و نوعی
گلوکوزید است که پوست را قرمز می کند . از سرشاخه های این گیاه ماده قرمز رنگی بنام
اورتی سین استخراج می شود .
خواص داروئی:
گزنه از نظر
طب قدیم ایران گرم و خشک است .
|
- گزنه مو را تقویت کرده و از ریزش موی سر جلوگیری می کند ، حتی در بعضی از موارد موی سر دوباره می روید . برای استفاده از این خاصیت 6 گرم سر شاخه ها و برگها و ریشه گزنه را بتنهایی و یا با 30 گرم چای کوهی در یک لیتر آبجوش ریخته و آنقدر بجوشانید تا حجم مایع به نصف برسد . شبها مقداری از این مایع را به سر بمالید و صبح بشوئید .
- برای براق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید . بدین منظور یک قاشق چایخوری برگ گزنه خشک را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید بماند . ماساژ دادن با این چای ، شوره سر را برطرف می کند.
- دستگاه هاضمه را تقویت می کند.
- ادرار را زیاد می کند.
- برای درمان بیماری قند مفید است بدین منظور یک فنجان چای گزنه را سه بار در روز میل کنید .
- ترشح شیر را در زنان شیرده زیاد می کند .
- اخلاط خونی را برطرف می کند.
- بیماریهای پوستی را برطرف می کند .
- برای باز کردن عادت ماهیانه از دانه گزنه استفاده کنید .
- در درمان کم خونی موثر است و تعداد گلبولهای قرمز را زیاد می کند .
- اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف می کند .
- گزنه عرق آور است .
- پاک کننده اخلاط سینه ، ریه و معده است .
- نیروی جنسی را تقویت می کند .
- گرفتگیهای کبدی را رفع می کند .
- برای از بین بردن زگیل ، ضماد برگهای تازه آنرا روی زگیل بمالید .
- برای پاک کردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه ، برگ گزنه را همراه با ریشه شیرین بیان دم کنید و بنوشید .
- برای التیام زخم ها و زخم های سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده کنید .
- برای برطرف کردن کهیر از جوشانده گزنه به مقدار سه فنجان در روز بنوشید .
- درد نقرس را کاهش می دهد .
- برای برطرف کردن ناراحتی های زنانه قبل از عادت ماهیانه از چای گزنه استفاده کنید .
- ناراحتی های کلیه را برطرف می کند.
- ضماد آن درد عضلانی را برطرف می کند .
- کرم معده و روده را می کشد.
- درمان کننده بواسیر است .
- برای برطرف کردن درد رماتیسم ، برگهای تازه آنرا روی پوست بمالید .
طرز استفاده:
- دم کرده گزنه :مقدار 40 گرم برگ گزنه را در یک لیتر آبجوش ریخته و بمدت 10 دقیقه دم کنید . مقدار مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذاست .
- جوشانده گزنه :مقدار 30 گرم گزنه را در یک لیتر آب ریخته و بمدت 10 دقیقه آنرا بجوشانید . این جوشانده برای تصفیه خون مفید است . مقدار مصرف آن یک فنجان بین غذاها در روز است .
مضرات :گزنه اگر بیش از حد استفاده شود ممکن است برای روده ها و کلیه ها مضر باشد بنابراین بهتر است با
صمغ عربی و
کتیرا خورده شود .مقدار مصرف بیش از 10 گرم در روز ممکن است باعث بند آمدن ادرار شود . زنان باردار و کودکان باید از مصرف آن خورددی کنند .