مقدمه
چغندر یکی از گیاهان دو لپه می‌باشد. خانواده چغندر که نام علمی آن
chenopodiaceae است، با حدود 105 جنس و 1400 گونه و دارای پراکندگی وسیع در سطح دنیاست و از نظر تنوع و تعداد گونه‌ها ، دومین مقام را بین خانواده‌های گیاهی دنیا دارد. خانواده chenopodiaceae از خانواده‌های بزرگ در ایران و دارای پراکندگی وسیعی در اکثر نقاط کشور ، بخصوص در مناطق شور ، از خاکهای شورها و بیابانها ، تا سواحل شور دریاها و دریاچه‌های شور (دریای خزر ، خلیج فارس ، دریاچه نمک و ...) می‌باشد. اغلب گیاهان این خانواده ،
هالوفیت و
پساموفیت هستند و دارای اهمیت اکولوژیکی فراوان و همچنین اهمیت اقتصادی می‌باشند. اغلب
گیاهان هالوفیت که پوشش گیاهی کویرهای ایران را تشکیل می‌دهند، به خانواده chenopodiaceae تعلق دارند.
مشخصات گیاه شناسی
گیاهان خانواده Chenopodiaceae عمدتا علفی و یکساله‌اند ولی در میان آنها انواع چند ساله ، درختچه‌ای و بندرت درختی هم مشاهده می‌شود. بسیاری از اعضای این خانواده ، دارای ساقه‌های گوشتی و آبدار ، . شبیه
کاکتوسها هستند. تعداد معدودی از گیاهان این خانواده ، بالا رونده‌اند. برگهای گیاهان خانواده چغندر ، اغلب ساده و در بسیاری از آنها بسیار ریز و فلس مانند و یا تحلیل رفته هستند. اکثر اعضای این خانواده ، تک پایه و برخی از آنها دو پایه می‌باشند.
گل آذین ، گرزنهای مجتمع و کوچک و گاه سنبله دم گربه‌ای است که در مسیر تکامل در این خانواده ، تغییر از گل آذین گرزن دو سویه به گرزن یک سویه و سپس به گل آذینهای کروی و فشرده مشاهده می‌شود.
گلها دو جنسی و یا تک جنسی و دارای 5 کاسبرگ معمولا گوشتی و فاقد گلبرگ هستند. گلهای برهنه (فاقد گلبرگ و کاسبرگ) نیز در این گیاهان دیده می‌شود. گلها عمدتا 5 پرچم دارند که گاه به 2 یا 3 پرچم کاهش یافته است. مادگی معمولا 5 برچه‌ای و گاه 3 - 2 برچه‌ای و تخمدان در همه اعضای خانواده ، تک خانه‌ای و فوقانی و دارای یک تخمک است.
میوه در گیاهان خانواده Chenopodiaceae معمولا فندقه است و اغلب باله‌های رنگینی دارند که از رشد کاسبرگها بوجود آمده‌اند. دانه‌ها دارای
نشاسته ، دو و بندرت سه لپه‌ای ، و دارای رویان خمیده‌اند و
رویش دانه‌ها به صورت رو زمینی است (لپه‌ها همراه با ساقه‌چه از خاک بیرون می‌آیند.)
خواص دارویی
مفیدترین و بهترین اعضای چغندر برگ آن است و بعد ساقه‌های آن و بعد از آن ریشه که پخته آن لبو نام دارد. قند ریشه چغندر برای مبتلایان به
دیابت مضر است. خوردن پخته چغندر رعشه را معالجه می‌کند. برگ سرخ رنگ آن اگر خام با
سرکه و
خردل خورده شود
طحال را باز می‌کند و ورم آن را فرو می‌نشاند. جهت درد پشت و مثانه و امراض مقعد مفید است. آب برگ چغندر برای جهت درد مفاصل و
نقرس سودمند است. خوردن آب برگ آن جهت سردرد و دندان درد مفید است. ضماد برگ با اسید بوریک باعث بهبود کک و مک و طاسی می‌شود.
مالیدن برگ پخته چغندر پس از سرد شدن درمان سوختگی آتش و آب جوش است و آفتاب زدگی را معالجه می‌کند. چغندر به علت داشتن
ارسنیک و
روبیدیوم از
بیماری جذام جلوگیری می‌کند. و به علت داشتن
فسفر غذای
مغز بوده و
نیروی حافظه را زیاد می‌کند. اعصاب و استخوان بندی را تقویت می‌کند. برای درد کلیه مفید است. آب لبو برای بهبود التهاب مثانه ، رفع یبوست و
بیماریهای پوست مصرف می‌شود. بو داده پوست ریشه چغندر را می‌توان مانند
قهوه دم کرد و نوشید.
مباحث مرتبط با عنوان
