||محیط درونی ((سلول انسانی|سلول)) از بیرون آن متفاوت است. این اختلاف در تمام مدت زیست سلول بوسیله یک غشای نازک که سطح سلول را می‌پوشاند که آن را غشای سلولی یا غشای سیتوپلاسمی می‌گویند که ورود و خروج مولکولها و یونها از کنترل می‌کند.||
!نگاه اجمالی
غشای سلولی ساختمانی است به ضخامت {TEX()} {7-10 nm} {TEX} که محدوده سلول را معین کرده و به عنوان سد انتخابی ، مبادله مواد بین سلول و محیط اطرافش را کنترل می‌کند. غشا از دو لایه تقریبا ممتد لیپیدی ساخته شده که در آنها ((پروتئین|مجموعه‌های پروتئینی)) بطور پراکنده وارد شده‌اند علاوه بر این پروتئینهای غشایی پروتئینهای دیگری که از نوع پروتئینهای حاشیه‌ای هستند، در غشای دو لایه و اغلب روی سطح داخلی قرار می‌گیرد. بنابراین غشا بسیار نامتقارن است. بخشی از عدم تقارن غشا مربوط به __زنجیره‌های الیگوساکاریدی__ می‌باشد که تنها به سطح خارجی غشا چسبیده‌اند.

{picture file=img/daneshnameh_up/29.gif}

!لیپیدهای غشا
((چربی|لیپیدهای غشایی)) شامل ((مشتقات چربیها|فسفولیپید)) (فسفوگلیسرید و اسفنگولیپید) و ((کلسترول)) می‌باشد. فسفولیپیدها مولکولهایی هستند که از یک قسمت سر مانند و یک دنباله متصل به آن تشکیل شده‌اند. قسمت سری که به سر قطبی Polar head نیز موسوم است، حاوی گروه فسفات بوده و آب دوست Hydropgilic می‌باشد قسمت دنباله از دو زنجیره ((اسید چرب)) تشکیل شده و آب گریز Hydrophobic می‌باشد. دنباله غیر قطبی Non polartail نیز نامیده می‌شود.

فسفولیپیدها در این ساختمان دولایه به ترتیبی است که قطبهای هیدروفیل آنها در سطح داخلی و خارج سیتوپلاسم و دنباله‌های هیدروفوب آنها در مرکز قرار گرفته است و همین امر باعث سه لایه دیده شدن غشا با ((میکروسکوب الکترونی)) می‌گردد. از دیگر لیپیدهای غشایی ، کلسترول می‌باشد که در حد فاصل ((اسید چرب|اسیدهای چرب)) قرار گرفته است. میزان سیالیت غشا بستگی به میزان کلسترول آن دارد. هرچه کلسترول بیشتر سیالیت غشا نیز بیشتر خواهد بود.
!پروتئینهای غشا
((پروتئین‌|پروتئینها)) که در اکثر غشاها بیش از 50 درصد وزن آن را تشکیل می‌دهند، دارای وظایف ساختمانی مانند حفظ شکل سلول مانند ((گویچه‌های قرمز خون)) و عملکری (مثل فعالیت آنزیمی) متعدد می‌باشند. این پروتئینها به دو صورت محیطی percpheral و سراسری یا داخلی Integral protein دیده می‌شوند و انواع آنها در ارگانلها و سلولهای مختلف می‌تواند متفاوت باشد.
!!انواع پروتئینهای غشا
*__پروتئینهای محیطی :__ در سطح غشا قرار دارند و بسیاری از آنها دارای فعالیت آنزیمی می‌باشند.


*__پروتئینهای انتگرال :__ پروتئینهای درشت مولکولی هستند که مستقیما در داخل لیپید دو لایه قرار گرفته‌اند. اندازه این پروتئینها به حدی است که سراسر ضخامت لیپید دولایه را طی می‌کنند و در هر دو سطح غشا نمایان هستند و یا اینکه تا حدی در ضخامت لیپید دو لایه فرو رفته‌اند و فقط در سطح داخلی یا خارجی غشا نمایان می‌باشند. از آنجا که مواد محلول در ((آب)) قادر به عبور از لیپید دولایه نمی‌باشند عقیده بر این است که پروتئینهای سراسری به عنوان کانالهایی برای مبادله مواد محلول در آب از قبیل یونها عمل می‌کنند.
!کربوهیدراتهای غشا
((کربوهیدرات|کربوهیدراتهای غشا)) از نوع الیگوساکاریدها می‌باشند. الیگوساکاریدها به کربوهیدراتهای متشکل از چند واحد قندی اطلاق می‌گردد. الیگوساکاریدها عمدتا در سطح خارجی غشا و متصل با ((پروتئین|پروتئینها)) و ((چربی|لیپیدها)) یعنی به صورت ((مشتقات پروتئینها|گلیکوپروتئین)) و ((مشتقات لیپیدها|گلیکولیپید)) دیده می‌شوند. ترکیبات فوق هم دارای خاصیت آنتی ژنیک می‌باشند و هم به عنوان رسپتور (گیرنده) در سطح سلول عمل می‌کنند. وجود رسپتور در سطح سلول باعث می‌شود که مواد معینی بتوانند وارد سلول شوند و یا سلول نسبت به ((هورمون)) معینی که رسپتور آن را دارد عکس‌العمل نشان دهد.

{picture file=img/daneshnameh_up/30.jpg}

!سیستمهای انتقال از غشا
!!انتشار
مبادله مواد محلول در چربی ، ((آب)) ، ((اکسیژن|گاز اکسیژن)) و ((دی‌اکسید کربن)) بین سلول و محیط اطراف انتشار نامیده می‌شود. در صورتی که انتشار مواد با اتصال به مولکولهای دیگر تسریع گردد آن را انتشار تسهیل شده می‌نامند. چون انتشار تسهیل شده با دخالت پروتئینهای انتگرال صورت می‌گیرد. پروتئینهای دخیل در این امر را حامل Porter یا انتقال دهنده گویند.


!!انتقال فعال Active transport
نقل و انتقال الکترولیتها ({TEX()} {Ca^{2+} ، Cl^- ، K^+ ، Na^+} {TEX}) بین سلول و محیط اطراف آن اگر بر خلاف شیب غلظت و با صرف انرژی انجام می‌گیرد.


!!آندوسیتوز Endocytosis
*__پینوسیتوز :__ در این روش که به آشامیدن سلول نیز موسوم است ابتدا مایعات و مواد محلول و بسیار ریز به رسپتورهای غیر اختصاصی سطح سلول متصل می‌شوند سپس غشا در آن ناحیه فرو رفته شده و به تدریج با عمق رشد ، فرورفتگی و بهم چسبیدن لبه‌های آن قسمت فرو رفته به صورت وزیکول در آمده و از غشای سلول جدا شده و در سیتوپلاسم رها می‌گردد. این وزیکول ممکن است به ((لیزوزوم)) پیوسته و تحت تاثیر ((آنزیم|آنزیمهای)) آن قرار گیرد و یا به عنوان حامل عمل کرده و پس از طی بخش داخلی سلول و پیوستن به غشای مقابل محتویات خود را از سلول عبور می‌دهند. عبور مواد از ((مویرگ|دیواره مویرگها)) نمونه‌ای از این روش می‌باشد.


*__آندوسیتوز با واسطه رسپتور :__ این روش انحصارا برای ورود موادی معین درون سلولهایی معین مورد استفاده قرار می‌گیرد، نیازمند اتصال ماده با رسپتور اختصاصی مربوطه‌اش در سطح سلول می‌باشد. برخی از ((هورمون|هورمونها)) و برخی ((ویروس|ویروسها)) به این طریق وارد سلول می‌شوند.


*__فاگوسیتوز:__ ((فاگوسیتوز)) در مقایسه با آندوسیتوز با واسطه رسپتور ، روشی غیر اختصاصی است.
سلولهای معینی مانند ((ماکروفاژ|ماکروفاژها)) با استفاده از این روش ، ((باکتری|باکتریها)) و ((قارچ|قارچهای)) وارد شده به بدن و یا حتی سلولهای آسیب دیده و فرسوده را فاگوسیتوز می‌کنند.
!!اگزوسیتوز
برعکس آندرسیتوز در عمل ((اگزوسیتوز)) مواد از محیط داخل سلول به خارج از سلول انتقال می‌یابند. این مواد که شامل ذرات ترشحی ساخته شده در سلول و یا مواد باقیمانده حاصل از تجزیه لیزوزوم می‌باشند به صورت وزیکول ترشحی یا دفعی دیده می‌شوند. پس از چسبیدن وزیکول ترشحی یا دفعی به غشای سلول ، غشا در محل چسبیدگی از بین می‌رود و به این طریق محتویات وزیکول به خارج از سلول تخلیه می‌گردد.
!مباحث مرتبط با عنوان
*((اگزوسیتوز))
*((چربی))
*((سلول انسانی))
*((سلول گیاهی))
*((سیتوپلاسم))
*((فاگوسیتوز))
*((گویچه‌‌های سفید خون))
*((گویچه‌‌های قرمز خون))
*((ماکروفاژ))
*((میتوز))
*((هسته سلول))
*((هورمون))