مقدمه
برای سهولت مطالعه
ویروسها آنها را به روشهای مختلفی طبقه بندی می‌کنند. یکی از روشها این است که آنها را بر حسب نوع میزبان به
ویروسهای جانوری ،
ویروسهای گیاهی و
باکتریوفاژها تقسیم بندی می‌کنند. این نوع رده بندی گرچه مطالعه ویروسها را آسانتر می‌کند ولی مبنای علمی ندارد. قدیمی‌ترین روش رده بندی ویروسهای جانوری بر مبنای اندام آلوده شده و بیماری تولید شده استوار بود و آن را علایم بیماری می‌نامند. چون یک نوع ویروس ممکن است بر حسب اندامی که مورد حمله قرار می‌دهد بیش از یک نوع بیماری پدید آورد لذا این نوع رده بندی از نظر
میکروبیولوژی رضایت بخش نیست.
در چند دهه اخیر صدها نوع ویروس از
گیاهان ، جانوران و انسانها جدا کرده‌اند. با افزایش تعداد ویروسهای شناخته شده مساله رده بندی پیچیدگی بیشتری پیدا می‌کند. سیستم رده بندی امروزی بر پایه عواملی نظیر صفات شکلی ، نوع
اسید نوکلئیک ، اندازه
کپسید و تعداد
کپسومرها استوار است. در بعضی رده بندیها صفاتی نظیر حساسیت نسبت به عوامل فیزیکی و شیمیایی ، خواص ایمونولوژیک ، محل تکثیر و
راههای طبیعی انتقال مورد توجه قرار می‌گیرد.
طبقه بندی بر اساس اندام آلوده کننده
این طبقه بندی برای پزشکان سهولت ایجاد می‌کند. ولی برای بیولوژیستها قابل قبول نیست. چون یک
ویروس به ارگانهای مختلف بدن می‌تواند حمله کند. پس یک ویروس در گروههای مختلف می‌تواند قرار گیرد. در این طبقه‌بندی دو دسته بیماری خواهیم داشت.
بیماریهای منتشر یا (General)
بیماریهای ویروسی هستند که ویروس توسط
خون به تمام ارگانهای بدن پخش می‌شود چندین ارگان را آلوده می‌کند. ممکن است بثورات جلدی ایجاد شود. مثل
آبله ،
سرخک ،
آبله گاوی ،
تب زرد و ... .
بیماریهای لوکالیزه
بیماریهایی هستند که بطور اولیه یک ارگان بخصوص را آلوده می‌کند یا بیماری محدود به ارگان
ویروس پس از ورود به بدن از راه خون یا
اعصاب محیطی یا راههای دیگر خودش را به ارگان مورد نظر می‌رساند. در اینجا 8 دسته بیماری خواهیم داشت.
- بیماریهای سیستم عصبی مرکزی: ویروس بعد از ورود به بدن منحصرا سیستم عصبی مرکزی را مورد حمله قرار می‌دهد. مثل هاری ، فلج اطفال
- بیماریهای راههای تنفسی: مثل آنفلوآنزا و RSV که ایجاد پنومونی و برونشیت می‌کند.
- بیماریهای محدود پوست و مخاط: ویروسهای مثل HSV1 که دهانی است و HSV2 که در دستگاه تناسلی است.
- بیماریهای چشمی: به صورت التهاب ملتحمه مثل آدنو ویروسها دیده می‌شود.
- بیماریهای کبدی: مثل ویروس هپاتیت A (عفونی) هپاتیت B (سرمی) ویروسهای دیگری نیز ایجاد حالت هپاتیت می‌کنند مثل ویروس تب زرد و سرخجه.
- بیماریهای غدد بزاقی: مثل ویروس Mumps (اوریون)
- بیماریهای دستگاه گوارش: مثل ویروس روتا (Ota Virus و نووانک Nor walk Virus)
- بیماریهای دستگاه تناسلی: این بیماریها با آمیزش جنسی منتقل می‌شود. مثل هپاتیت B ، هرپس ویروسها ، رترو ویروسها مانند ویروس ایدز.
طبقه بندی جدید ویروسها
در این طبقه بندی ویروسها در 2 خانواده بزرگ یا فامیلی ویروسهای DNA دار و RNA دار تقسیم شده‌اند. خصوصیاتی که بر اساس آن طبقه بندی جدید ویروسها را پایه ریزی کرده‌اند عبارتند از :
- نوع اسید نوکلئیک برحسب اینکه DNA باشد یا RNA ، تک رشته‌ای یا دو رشته‌ای و نوع عملکرد این اسید نوکلئیک در زمان تکثیر ویروس.
- اندازه و مورفولوژی و وجود یا عدم وجود ممبران Naked یا Enveloped
- وجود آنزیمهای اختصاصی DNA پلیمراز یا RNA پلیمراز.
- حساسیت به عوامل فیزیکی و شیمیایی.
- خواص ایمونولوژیکی ویروس. (یعنی ویروس پس از ورود به بدن به چه صورت با سیستم ایمنی بدن انسان مقاومت می‌کند. یا با چه مکانیسمی از نظارت و مقامت سیستم ایمنی فرار می‌کند.)
- راههای انتقال یا سرایت ویروس.
- تروپسیم یا گرایش ویروس به سلول ، بافت یا میزبان.
- پاتولوژی یا تشکیل اجسام انکلوزیون ویروس پس از ورود به بدن چه تغییراتی در بافت ایجاد می‌کند.
گروه ویروسهای DNA دار
- پوکس ویروسها: دارای DNA دو رشته‌ای هستند و از بزرگترین ویروسها هستند مثل ویروس آبله.
- هرپس ویروسها: ویروسهایی با DNA دو رشته‌ای هستند. این ویروسها بیماریهایی مانند زونا ، تبخال و آبله مرغان را ایجاد می‌کنند.
- پاپو ویروسها: ویروسهایی با DNA دو رشته‌ای هستند. ویروسهایی این گروه اکثرا سرطانزا هستند.
- پارو ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA تک رشته‌ای. ویروسهای این گروه کوچکترین ویروسها هستند.
- هپادنا ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA حلقوی. مهمترین عضو خانواده این ویروس هپاتیت B می‌باشد.
- آدنو ویروسها: ویروسهایی هستند با DNA و دو رشته‌ای. این دسته از ویروسها در چشم و راههای تنفسی و راههای گوارشی ایجاد عفونت می‌کنند.
گروه ویروسهای RNAدار
- رئو ویروسها: ویروسهای دارای RNA دو رشته‌ای هستند. مهمترین عضو پاتوژن این گروه ویروسهای روتا هستند که ایجاد اسهال شدید در گروه سنی زیر دو سال می‌کند.
- پارامیکسو ویروسها: ویروسهای RNAدار تک رشته‌ای هستند ویروس سرخک و اوریون در این گروه قرار دارند.
- رابدو ویروسها: این ویروسها به شکل گلوله تفنگ دیده می‌شود. این ویروسها داری RNA تک رشته‌ای‌اند. عامل هاری در این گروه قرار دارند.
- کورنا ویروسها: دارای RNA تک رشته‌ای هستند و عامل بسیاری از عفونتهای دستگاه تنفسی می‌باشند.
- پیکورنا ویروسها ویروسهایی با RNA تک رشته‌ای هستند. از جمله ویروسهای این گروه فلج اطفال و هپاتیت A در این گروه قرار دارند.
- رترو ویروسها: دارای RNA تک رشته‌ای هستند و ویروسهای عامل بعضی از سرطانها در این گروه قرار دارد.
- توگا ویروسها: این ویروسها دارای RNA تک رشته ای هستندو بوسیله بند پایان منتقل میشوند و عامل تب زرد در این گروه قرار دارد.
مباحث مرتبط با عنوان
