در ترکیبات معدنی ، منشاء رنگ دو عامل است: انتقال بار - طیفهای الکترونی d--->d
انتقالات بار اکثرا در مورد رنگدانه ها صدق میکند. اما اساس طیفهای انتقال بار چیست؟
نمونه ای را در نظر میگیریم که در ظاهر رنگ ندارد، مثلا NaCl . در این ترکیب انتقال بار اتفاق می افتد، اما در انرژیهای فوق العاده بالا. پروسه انتقال بار از یک پروسه الکترون خواهی و یونیزاسیون ناشی میشود و آن ، عملی در جهت عکس تشکیل ماده اولیه است. میدانیم که اتم کلر ، الکترونگاتیویته فوق العاده قوی دارد، در حالیکه سدیم براحتی الکترون از دست میدهد. پس یک الکترون دهی از طرف سدیم و یک الکترون خواهی از طرف کلر رخ میدهد. حال اگر عکس این پروسه اتفاق بیافتد، یعنی الکترون از کلر کنده شود و بر روی سدیم بنشیند، به این عمل ، انتقال بار می گویند، یعنی هر کدام به حالت عنصری خود بر میگردند. اما این عمل انرژی فوق العادذه زیادی می خواهد. به عبارت دیگر انرژی لازم برای انتقال بار از Cl به Na در ناحیه UV قرار دارد. به این علت ما ترکیب NaCl را بیرنگ میبینیم. در حالیکه در ترکیب CdS که در صنعت نام آن زرد کادمیم است و یک رنگدانه محسوب می شود، در اثر جذب نور ، انتقال بار از گوگرد به کادمیم خواهیم داشت و انرژی لازم در ناحیه مرئی قرار دارد و ما این ترکیب را رنگی میبینیم.
بطور کلی در ترکیباتی که جنبه رنگدانه دارند، چنین واکنشهایی اتفاق میافتند و ما این ترکیبات را رنگی می بینیم.
در مورد ترکیباتی که انرژی یونیزاسیون فلز بالاتر است، نظیر عناصر واسطه مخصوصا در حالتهای اکسایش بالا ، عمل انتقال بار یا همان پروسه معکوس برگشت الکترون به فلز ، از نظر انرژی مطلوبتر است. همچنین غیر فلزی که در ترکیب شرکت دارد، اگر از هالوژنهای سنگینتر باشد، مهاجرت الکترون از آنیون راحتتر انجام میشود. انرژیهای مربوط به انتقال بار ، اگر کوچک باشد، در ناحیه مرئی و اگر بزرگ باشد، در ناحیه UV قرار می گیرد.
یک نمونه از فرایند انتقال بار در ترکیباتی که حالت کلکس دارند مانند KMnO4 اتفاق می افتد. در این ترکیب فاز مرکزی منگنز است که دارای 7 بار مثبت است و چهار اکسیژن به آن پیوند دارد. این اکسیژنها ، اطرافشان پر از الکترون است. پیرامون آن را چهار لیگاند اکسو 2-O احاطه کرده که یک لیگاند قوی از نظر الکترون است. یون منگنز با 7 بار مثبت شدیدا از نظر الکترون فقیر است. بنابراین انتقال بار از لیگاند اکسو (یون اکسیژن با دوبار منفی) به کاتیون منگنز اتفاق می افتد و میبینیم که رنگ بسیار تندی در پرمنگنات ایجاد می شود و علت آن ، انتقال بار از لیگاند به فلز است.
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!