گلخانه جایی است كه برای گرم نگه داشتن گیاهان استفاده میشود. نور از دیوارها و سقف شیشه ای گلخانه عبور می کند و محیط درون گلخانه را گرم میكند. ولی شیشهها مانع از فرار گرمای درون گلخانه به بیرون از آن میشوند. در نتیجه دمای گلخانه افزایش مییابد.
چنین وضعیتی در یك اتومبیل دربسته نیز كه زیر آفتاب توقف كرده، پیش میآید. حتماٌ بارها دیدهاید كه هوای درون اتومبیل، صندلیها، و فرمان آن چقدر داغ میشود. این هم نمود دیگری از اثر گلخانهای است.
در مورد زمین و جو آن نیز همین شرایط اتفاق میافتد. پرتوهای خورشید به آسانی از جو زمین میگذرند و این انرژی خورشیدی، زمین را گرم میكند. جو زمین توسط برخی از گازهای موجود در خود بخشی از این گرما را جذب میكنند و مانع بازگشت آن به فضا میشوند. در نتیجه گرما در جو حبس میشود و گرمای زمین افزایش مییابد.
دانشمندان حدس میزنند كه در صورت نبودن این اثر گلخانهای، دمای زمین در حدود 30 درجه كمتر از حالت فعلی میشد.
عمده گازهای گلخانهای در جو زمین دی اكسید كربن و بخار آب و گاز متان است.
بر اثر فعالیت برخی از موجودات ریز در اقیانوسها، بازدم ما، گیاهان و حیواناتِ از میان رفته و منابع دیگر تولید میشود. سوزاندن سوختهای فسیلی نظیر زغال و نفت، میزان co2 را در جو افزایش میدهد. هر چند درختان وگیاهان گاز کربنیک را جذب میكنند. اما از طرف دیگر، جنگلزدایی در مقابل ایجاد زمینهای كشاورزی و ساختمانسازی و تهیه سوخت، نیز رواج دارد.
در نتیجه میزان تولید بیشتر ازآن است كه جو و درختان بتوانند آن را جذب كند. در نتیجه اثر گلخانهای تشدید می شود. آمارها در صدسال اخیر از افزایش میانگین دمای زمین در حدود 0.5 درجه سانتیگراد خبر میدهند.
زمین تنها سیاره منظومه شمسی نیست كه در آن اثر گلخانهای رخ میأهد. در مریخ، اثر گلخانهای باعث میشود كه سطح این سیاره چند درجهای گرم شود. اما زهره جو گلخانهای ضخمیتری دارد. اگر در زهره اثر گلخانهای وجود نداشت دمایش 500 درجه پایینتر از حالت فعلی بود.
در مقابل اثر گلخانهای، اثر ضد گلخانهای هم در طبیعت یافت میشود. كرهای را فرض كنید كه لایه تیرهای فضای اطراف آن را فرا گرفته است. به نحویکه از نفوذ انرژی خورشیدی را جلوگیری می کند و در عین حال، بخشی از گرمای ایجاد شده به وسیله اثر گلخانهای را به فضای بیرون باز پس میدهد. این پدیده در نهایت باعث سردتر شدن محیط خواهد شد.
در زمین هم ممكن است چنین اثری به وجود آید، اگر انفجار هستهای رخ دهد، یا فورانهای آتشفشانی شدیدی ایجاد شود، ذرات گرد و غبار حاصل جلو پرتوهای خورشید را میگیرند. و مانع از نفوذ پرتوهای خورشید به سطح زمین خواهند شد. برخی از دانشمندان اعتقاد دارند كه نابودی دایناسورها به خاطر وقوع چنین اثر ضد گلخانهای بوده است.
احتمالاٌ در حدود 65 میلیون سال پیش، برخورد یك سنگ آسمانی بزرگ با زمین چنین لایه گرد و غباری را در جو زمین ایجاد كرده بود!
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!