برملا شدن حقایقی شگفت‌انگیز درباره خوشه کهکشانی توسط ماهواره پرتو ایکس نابودشده
رصد اتفاقی کاوشگر ژاپنی هیتومی مرکز آرام خوشه کهکشانی پرساووش را نشان داد. از آخرین نفس‌های ماهواره‌ای ناموفق، تصاویری اجمالی از کهکشان‌هایی خیلی دور به دست آمده است. قبل از آن‌که ماهواره پرتو ایکس ژاپنی هیتومی (Hitomi) در ماه مارس، با شکست روبه‌رو شود، قرار بود یک ماه پس از پرتاب شدنش خوشه کهکشانی پرساووش (Perseus) را رصد کند، این خوشه کهکشانی که یکی از عظیم‌ترین اجرام کیهانی است، 250 میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد و پژوهشگران دریافتند که گازهای گرم شده تا دمای فوق بالا در قلب این خوشه بسیار آرام‌تر از آن‌چه که انتظار دارند، جریان دارد.
درک آن‌که چگونه جریان‌های گردابی این گاز را به هم می‌ریزد، به ستاره‌شناسان کمک می‌کند که بفهمند کهکشان‌ها چطور شکل گرفته و گسترش می‌یابند. Craig Sarazin اخترشناس دانشگاه ویرجینا در شارلوتزویل که در این پژوهش شرکت نداشت، می‌گوید: «خوشه‌های کهکشانی یکی از مهم‌ترین ابزارهای ما برای کاوش کیهان هستند».
Andrew Fabian اخترشناس دانشگاه کمبریج انگلستان و عضو گروهی بین‌المللی که یافته‌های خود را در تاریخ 6 ژوئیه در Nature گزارش کردند، ادامه داد: «بسیاری از گازها در کیهان در بین کهکشان‌ها قرار گرفته‌اند». بنابراین رصد هیتومی از این مناطق (و اطلاعاتی که ارائه می‌کند) می‌تواند بر نوع نگرش اکثر دانشمندان به بیشترین ماده تشکیل‌دهنده بریونی کیهان (گازها) اثر گذارد.
هیتومی در تاریخ 17 فوریه به فضا پرتاب شد و 25 فوریه و 4 مارس، هفته‌ها قبل از آن‌که در تاریخ 26 مارس ارتباطش با زمین قطع شود، پرساووش را رصد کرد. بررسی‌های انجام‌گرفته پس از آن توسط آژانس کاوش‌های هوافضای ژاپن نشان داد که خطاهای انسانی در دستورهای نرم‌افزاری موجب شد که ماهواره بسیار سریع چرخیده و به سمت خارج از مسیر منحرف شود.
اگر این چنین نمی‌شد
اگر پژوهشگران زودتر، یعنی همان زمانی که مهندسان در حال تنظیم این ماهواره بودند، رصد این خوشه را آغاز نکرده بودند، حتی همین نیم‌نگاه کوتاه از پرساووش هم نصیبشان نشده بود.
زیرا خوشه‌های کهکشانی دربردارنده اجرام بسیار سنگینی در قالب ستارگان مرئی و ماده تاریک نامرئی هستند، آن‌ها گازها را به درون چاه گرانشی عظیم خود می‌کشند. این فرایند گازها را فشرده و تا دمای 50 میلیون درجه سانتی‌گراد داغ می‌کند و موجب درخشش شدید این گازها و تشعشع امواجی با طول موج پرتو ایکس می‌شود.
مطالعات پیشین در این زمینه که توسط رصدخانه پرتو-ایکس چاندرا و ماهواره XMM-نیوتون انجام شده، به بررسی فشار گاز میان کهکشان‌های پرساووش پرداخته است. در عوض هدف هیتومی بررسی جریان‌های گردابی درون گازها بود، زیرا این حرکت‌ها می‌تواند بر روی اندازه‌گیری جرم خوشه و تخمین نحوه نزدیک شدن کهکشان‌ها به سمت یکدیگر تأثیر بگذارد.
طیف‌سنج پرتو-ایکس هیتومی نشان داد که گازها با سرعت 164 کیلومتر بر ثانیه حرکت می‌کنند که این اندازه‌گیری در نزدیکی مرکز یکی از کهکشان‌های پرساووش انجام شده بود. با وجود حجم کنش‌های نجومی موجود در این منطقه، که شامل سیاه‌چاله‌ای قدرتمند نیز می‌شود، این سرعت خیلی کم‌تر از انتظار است.
صدایی در سکوت
Fabian می‌گوید حتماً فرایندهای دیگری موجب پراکنده شدن انرژی این خوشه می‌شود (شاید امواج صوتی که به سمت بیرون می‌فرستد). «به ما می‌گوید ابعاد دیگری در خصوص این خوشه‌ها وجود دارد که همه چیز را درباره آن‌ها نمی‌دانیم».
Elizabeth Blanton، اخترشناس دانشگاه بوستون در ماساچوست خاطرنشان کرد که اندازه‌گیری‌های جدید هیتومی آن‌قدر که باید و شاید، دقیق نیستند، زیرا این گروه تمامی تنظیمات و کالیبره کردن‌های ماهواره خود را به اتمام نرسانده بود که ارتباطش با آن قطع شد. اما طبق یافته‌های علمی اولیه هیتومی احتمال دارد کار پژوهش روی پرساووش متوقف شود.
Fabian اظهار داشت «البته طبق برنامه ما قرار بود خوشه‌های بیشتری رصد شود و اگر سالم می‌ماند طی چند سال آینده این کار را ادامه می‌دادیم». «این اتفاق شبیه آن بود که در اندکی باز شد و منظره‌ای جدید و هیجان‌انگیز به ما نشان داده شد و پس از آن، این در با شدت به روی ما بسته شد».
تلسکوپ پرتو-ایکس عظیم بعدی حداقل تا سال 2028 آماده نمی‌شود. در این سال آژانس فضاپیمایی اروپا قصد دارد فضاپیمای ATHENA خود را پرتاب کند.
نویسنده: Alexandra Witze
منبع اصلی: Dead X-ray satellite reveals galaxy cluster surprise
مرجع: The quiescent intracluster medium in the core of the Perseus cluster
منبع: http://www.psi.ir/news2_fa.asp?id=2080
نویسنده خبر: مهسا توکلی دوست
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!