وقایع پیش‌بینی نشده، جزء جذابیت‌های آسمان شب است. از انفجار دنباله‌داری در همسایگی زمین تا انفجار ستاره‌ای که در دور دست است. این بار ابرنواختری در کهکشان M82 (که در صورت فلکی دب اکبر قرار دارد) مهمان ناخوانده و البته دوست داشتنی آسمان است! در حال حاضر نام این ابرنواختر تازه PSN J09554214+6940260 است که بر اساس مختصات ستار‌ه‌اش انتخاب شده است اما در آینده‌ای نزدیک نام مناسب‌تری برای‌اش در نظر گرفته می‌شود. هم‌اکنون این ابرنواختر نوظهور از قدر حدود 11.5 می‌درخشد و برای دیدن آن به دوربین دوچشمی ۸۰*۲۰ به بالا و یا تلسکوپی با حداقل دهانه ۴ اینچ نیاز است (شکل)1. پیش‌بینی‌های انجام‌شده از روی طیف این ابرنواختر نشان می‌دهد که احتمالاً در روزهای آینده درخشندگی آن افزایش خواهد یافت و به قدر ۸ خواهد رسید و می‌توان با دوربین‌ها دوچشمی عمومی هم آن را رصد کرد. اما با توجه به این‌که چشم انسان حداکثر تا قدر ۶ یا ۷ را می‌بیند احتمالاْ این که بتوان در روزهای آینده آن را با چشم غیرمسلح دید بسیار کم است.
شکل1
تصویری از کهکشان M82 قبل و بعد از وقوع ابرنواختر
این ابرنواختر از نوع Ia است که بر اثر انفجار کوتوله‌‌ای سفید شکل گرفته است. اگر ستاره‌ای جرم‌اش از ۱/۴ برابر جرم خورشید کم‌تر باشد ( حد چاندراسکار) پس از مرگ به کوتوله‌ی سفید تبدیل می‌شود. کوتوله‌ی سفید گرانش بسیاری بالایی دارد و اگر ستاره‌ی مناسبی در پیرامون آن قرار بگیرد منظومه‌ای دوتایی تشکیل می‌دهند و شروع به بلعیدن گازهای جوّی ستاره‌ی هم‌دم خود می‌کند. به این ترتیب جرم‌اش افزایش می‌یابد و اصطلاحاً روی خود می‌رُمبد و منفجر می‌شود. به چنین انفجاری٬ انفجار ابرنواختری نوع Ia (یک ای) می‌گویند. دانشمندان از این نوع ابرنواختر به عنوان شمع‌های استاندارد استفاده می‌کنند تا بتوانند فواصل کیهانی را اندازه‌گیری کنند.
کهکشان میزبان این ابرنواختر، M82 یا کهکشان «سیگار» برای بسیاری از منجمان آماتور نام آشنا است؛ کهکشانی نامنظم که از لبه دیده می‌شود و در فاصله‌ا‌ی در حدود ۱۱ تا ۱۲ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد که در مقیاس کیهانی٬ همسایه‌ی کهکشان ما، راه شیری، محسوب می‌شود. این کهکشان در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۸ میزبان دو ابرنواختر دیگر هم بود که هر دو آنها درخشندگی کم‌تری نسبت به ابرنواختر تازه کشف شده داشته‌اند (شکل)2.
شکل2
تصویر ابرنواختر نوظهور M82 در ۳ بهمن ۱۳۹۲ – امتیاز و حق نشر تصویر Adam Block
کهکشان M82 از ابتدای شب در آسمان حضور دارد و حدود نیمه‌شب به بیشترین ارتفاع خود از افق می‌رسد. این کهکشان در صورت‌فلکی دب‌اکبر قرار دارد و زمان مناسبی برای رصد آن در نیم‌کره‌ی شمالی است. برای این‌کار ابتدا ستاره‌ی دُبه در سر ملاقه را پیدا کنید. حدود ۷ درجه بالاتر ستاره‌ای ۲۳Um قرار دارد که با چشم غیرمسلح نیز دیده می‌شود. از آن‌جا به سوی سه ستاره که به صورت مثلث نمایان‌اند حرکت کنید و به سوی جفت ستاره‌ی «خط» راه خود را ادامه دهید. کهکشان‌های M81 و M82 حدود نیم‌درجه زیر این خط قرار دارند. پس از این‌که کهکشان M81 را پیدا کردید در امتداد محور طولی به‌دنبال نقطه‌ای ستاره‌ای در سمت غرب و جنوب هسته‌ی کهکشان باشید (شکل3) و (شکل)4.
شکل3
نقشه‌ی راه‌یابی به سوی کهکشان M82
شکل4
اسکچی از کهکشان M82 و ابرنواختر تازه که با تلسکوپی ۱۵ اینچ یا 37 سانتیمتر رصد شده است
– امتیاز و حق نشر طرح: باب کینگ٬ Universe Today
منبع: zavoshclub.ir
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!