منو
 کاربر Online
438 کاربر online
 : نجوم
برای پاسخ دادن به این ارسال باید از صفحه قبلی اقدام کنید.   کاربر offline دبیر گروه نجوم 3 ستاره ها ارسال ها: 1615   در :  دوشنبه 11 فروردین 1393 [16:46 ]
  عوارض سطحی ماه
 

با چشم غیر مسلح که به ماه نگاه کنیم، علایمی را بر سطح آن تشخیص می دهیم مانند شکل1.

شکل1
تصویر


با یک تلسکوپ، جزئیات بسیار زیادی بر ما آشکار می شود. دشتهای تیره ای را می بینیم که هنوز از آنها با عنوان دریاهای ماه یاد می شود؛ گر چه در ماه هرگز آب وجود نداشته است. بر این دریاها نامهای جالبی نهاده اند: دریای آرامش، دریای حاصلخیزی، دریای رگبارها، خلیج رنگین کمان و غیره. نام رسمی این دریاها صورت لاتینی دارد به نام`دریا` Mare می گویند. چون دوران ماه، دورانی همزمان است، محل دریاها بر سطح مشهود ماه تقریباً ثابت است. بیشتر دریاهای ماه به یکدیگر متصل اند. بزرگترین دریای ماه «دریای طوفانها» است که به سهولت با یک تلسکوپ کوچک قابل تشخیص است. کناره بعضی از این دریاها سلسله جبالهایی است که به آنها نیز نامهایی زمینی داده شده است، مثلاً جبال آلپ یا آپتین و غیره. قله های و تپه های منفرد نیز بسیار زیاد هستند. اما ویژگی خاص سطح ماه عوارض دایره واری است که از آنها با عنوان دهانه یاد می شود. بعضی از این دهانه ها چند صد کیلومتر قطر دارند و برخی نیز گودالهای کوچکی بیش نیستند. دهانه های ماه را به نام منجمین بزرگ نام گذاری کرده اند مثلاً دهانه بطلمیوس، دهانه گالیله و دهانه کپلر و دهانه معروف کوپرنیک که حتی آن را با یک دوربین دو چشمی نیز می توان دید. مقطع یک دهانه را در شکل2 نشان داده ایم.

شکل2
تصویر


بیشتر دهانه ها دارای یک بر آمدگی مرکزی و یک دیوارۀ کناره اند. دهانه کوپرنیکوس با قطر 97 کیلومتر دارای مجموعه ای از بر آمدگی های مرکزی است. بهترین محل مشاهدۀ دهانه های ماه مرز بین نیمکره های تاریک و روشن ماه است. در اینجا تابش نور خورشید به نحوی است که سایه این دیواره ها بر سطح دهانه ها و دریاها افکنده می شود و بوضوح قابل مشاهده اند. به هنگام بدر، تقریباً هیچ سایه ای از دیواره ها نمی افتد و دهانه ها را به دشواری می توان تشخیص داد. از این نظر بدترین موقع رصد ماه، هنگام بدر است. بحثهای زیادی در باره منشأ دهانه های ماه انجام گرفته است. بیشتر منجمین بر این باورند که این دهانه ها بر اثر سقوط شهاب سنگها در دوران اولیه تشکیل ماه بوجود آمده اند. به هر صورت زمان پیدایش آنها چندین میلیارد سال پیش است. امروزه ماه تقریباً بی تغییر است. همه فعالیتهای عمده سطح ماه متعلق به گذشته دور دست است. نخستین سفینه هایی که به سمت ماه رفتند، در سال 1959 توسط روسها گسیل شدند.`لونای 3` که درست دو سال بعد از پرتاب اولین ماهواره گسیل شد، ماه را دور زد و تصویرهایی از طرف دیگرماه که به دلیل دوران همزمان ماه قابل رؤیت نیست، دراختیار محققین قرار داد. از آن پس سفینه های بسیاری از دو سوی ماه عکسبرداری کردند و سطح ماه امروزه دست کم از لحاظ عوارض سطحی آن به خوبی سطح زمین شناخته شده است. نخستین فرود بشر بر سطح ماه در برنامه ` آپولو ` صورت گرفت. در این برنامه فضانوردان بر سطح ماه فرود آمدند. این سطح را بررسی کردند و نمونه هایی برای تجزیه و مطالعه به زمین آوردند. صحنه عجیبی که فضانوردان بدواً مشاهده کردند آن بود که آسمان ماه حتی به هنگام روز کاملاً سیاه است. بر سطح ماه بدون هوا آسمان همیشه سیاه است. مطالعات سفینه هایی که بر سطح ماه فرود آمده اند نشان داده است که سطح ماه پوشیده از لایه ای بسیار نرم به ضخامت تقریبی 20 متر است. زیر این لایه نرم سنگ جامد قرار دارد و زیر لایه سنگی، هسته ماه است. در ماه، ماه لرزه پیوسته روی می دهد. این ماه لرزه ها در مقایسه با لرزه های زمینی بسیار خفیف اند و تغییرات عمده ای را بر سطح ماه موجب نمی شوند. سنگهای ماه آتشفشانی و عمدتاً بازالت هستند و عمر بعضی از آنها به 4 میلیارد سال می رسد. مطالعات انجام شده نشان می دهد که سن ماه و زمین تقریباً یکی است. نکته دیگری که از این مطالعات آشکار است آن است که هیچ نشانه حیاتی چه در گذشته و چه در حال در ماه وجود ندارد. هرگز در سطح ماه آب وجود نداشته است. دنیای ماه از بدو پیدایش عقیم بوده است. ماه مکان مطلوبی برای یک آزمایشگاه علمی و رصد خانه نجومی است که در آینده قطعاً در این زمینه مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

  امتیاز: 0.00