بالای سر ما، آسمان به گنبدی بزرگ می ماند که لبه های آن گویی در دور دست به زمین می رسند. روی این گنبد بزرگ نیلی، به هنگام شب، تعداد زیادی ستاره می بینیم. به هنگام روز، نور خورشید مانع رویت ستاره ها است. در یک شب تاریک و صاف، در حدود 4000 ستاره را با چشم برهنه می توان دید. بعضی از این ستاره ها کم نورند وبعضی دیگر پرنور هستند. اگر بیشتر دقت کنیم، خواهیم دید که ستاره ها به رنگهای مختلف آبی، زرد و گاهی قرمزاند. با یک دوربین دو چشمی یا یک تلسکوپ کوچک، این رنگهای مختلف ستارگان را بهتر می توان تشخیص داد. وضعیت ظاهری ستاره ها نسبت به یکدیگر، روی گنبد آسمان ثابت است. به این خاطر قدما آنها را ثوابت هم می گفتند. ثابت بودن جای ستاره ها در آسمان باعث می شود که نقشهای ظاهری گنبد آسمان تغییر نکند. این نقشها را صورتهای فلکی می گوییم. مردم باستان بر هر صورت فلکی تصویری خیالی رسم می کردند که معمولاً موجودی افسانه ای از اسطوره های قدیمی شان بود. ستاره هایی که یک صورت فلکی را می سازند معمولاً هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند. فقط به نظر ما در کنار یکدیگر هستند و اشکال شیر، اسب بالدار، خرس و مرد شکارچی، جز ساخته تصورات ما نیستند. صورتهای فلکی راهنمای خوبی برای پیدا کردن ستاره ها در آسمان هستند. در بین صورتهای فلکی درخشان آسمان، دب اکبر یا خرس بزرگ از همه معروفتر است. قدما در این قسمت از آسمان، خرس بزرگی را تصور می کردند (شکل1).
شکل 1: دب اکبر یا خرس بزرگ
آنچه امروزه ما در آسمان شهرهای بزرگ که هوایشان آکنده از دود و غبار است، از دب اکبر می بینیم، آبگردان بزرگی است که از هفت ستاره تشکیل شده است(2) دب اکبر را در بیشتر شبهای سال می توان در آسمان ایران دید. اما در هنگام بهار، در اوایل شب در بالای سر دیده می شود. از این صورت فلکی برای یافتن جهت شمال استفاده می شود. اگر ستاره های مراق و دبه در شکل(2) را به هم وصل کنید و پنج برابر ادامه دهید به ستاره ای می رسید که به ستاره قطبی یا جدی معروف است. اگر در طول شب ستاره قطبی را زیر نظر بگیرند، متوجه می شوید که تقریباً در جایش ثابت است ولی ستاره های دیگر، بی آنکه وضعیت نسبتشان تغییر کند، به دور آن می گردند. این ستاره در امتداد محور زمین واقع است و جهت شمال زمین را نشان می دهد. ستاره قطبی خود ستاره ای از یک صورت فلکی است که شبیه دب ابر است و به آن دب اصغر یا خرس کوچک می گویند(2). ستاره های دب اصغر از ستاره های آب گردان دب اکبر کم نورترند، به طوریکه در شهرهای بزرگ که آلودگی هوا زیاد است ممکن است دیده نشوند.
شکل 2: صورتهای فلکی دب اکبر، دب اصغر، ذات الکرسی
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!