نستعلیق‌نویس بزرگ دوره صفویه، میرعماد حسنی قزوینی (مق 1024ق) است که افزون بر حدود ده نسخه‌ی خطی، صدها قطعه چلیپا به یادگار گذاشته است. از جمله شاگردان میرعمادند:
نورای لاهیجی، محمد صالح خاتون آبادی، رشیدای دیلمی، عبدالجبار اصفهانی، سیدعلی خان تبریزی و ابوتراب اصفهانی.
خوشنویس هم‌دوره‌ی میرعماد که رقیب وی نیز به شمار می‌رفته‌است، علیرضای تبریزی (عباسی) است که تا حدود سال 1038ق. می‌زیسته‌است و به جز نستعلیق، در شمار استادان خط ثلث نیز قرار دارد. از کتیبه‌های ثلث وی به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
الف: سر در ورودی عالی قاپوی اصفهان
ب: سردر ورودی و گلوی زیر گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان
ج: سردر ورودی مسجد جامع اصفهان
وی در قلم نستعلیق نیز به جز قطعه‌های بسیار زیبایی همچون مناجات‌نامه‌ی خواجه عبدالله انصاری، کتیبه‌های ضریح طلای آستان قدس در مشهد را نیز به خط نستعلیق عالی نگاشته که سازنده این کتیبه مست علی زرگر است.
از اواخر سده‌ی دهم که نستعلیق به اوج زیبایی می‌رسد، زمزمه‌های پیدایش شکسته‌ی نستعلیق به گوش می‌رسد. خط شکسته که آخرین خط ابداعی تاریخ خوشنویسی ایران به شمار می‌رود بر خلاف خط بنایی(معقلی) که تماماً دارای سطح است، شامل پیچ و خم‌های فراوانی است تا جایی که در خط شکسته سطح به ندرت دیده می‌شود و تمام حروف و اتصالات با دور و انحنا همراه است. پیشگامانی که در قانونمندکردن شکسته نستعلیق، سهم بسزایی دارند، محمد شفیع حسینی هروی معروف به شفیعا (1081ق) و مرتضی قلیخان شاملو (حدود 1077ق) هستند.
سپس کتا‌ب‌ها و مرقعات بسیاری در اواخر سده‌ی یازدهم و اوایل سده‌ی دوازدهم به دست استادان شکسته‌نویس رقم زده شده‌است:
میرزا حسن کرمانی، محمدحسن قمی، محمدابراهیم قمی، محمد افضل گنابادی، محمدعلی اصفهانی و زین‌العابدین کرمانی. شکسته‌نویس بزگر سده‌ی دوازدهم که این خط را به زیباترین ترکیب‌های ممکن رساند، درویش عبدالمجید طالقانی (1185ق) است که با وجود عمر سی‌وپنج ساله، صدها قطعه و چندین کتاب ارزشمند از وی به یادگار مانده و همچنین دیوان شعری نیز بالغ بر 1185 بیت از خود به جای گذاشته است.
پس از وی خط شکسته را میرزا کوچک اصفهانی و محمد رضا اصفهانی (شاگردان درویش) و سپس سیدعلی نیاز شیرازی و خاندان انجوی ادامه دادند. آخرین استادان این خط در اواخر قاجاریه، ابوالفضل ساوجی (1312) و علی‌اکبر گلستانه (1319ق) اند.
ادامه دارد...
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 252
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!