در اين روزها اگر بعد از غروب خورشيد، هنگامي كه هنوز آسمان كاملا تاريك نشده است به سمت غروب خورشيد يا غرب بنگريم نقطه اي نوراني مشاهده مي كنيم كه سياره مشتري است.
علاقه مندان به عكاسي مي توانند با دوربين عكاسي مكانيكي و يا دجيتالي و بدون هيچگونه ابزار رصدي از اين سياره زيبا به همراه طبيعت افق غرب منطقه خود عكس بگيرند.
به این بهانه به مختصري اطلاعات در مورد اين غول منظومه شمسي مي پردازيم.
مشتري بزرگترين سياره منظومه شمسي ما است. عظمت آن به قدري است كه به راحتي همه سيارات ديگر را در خود جاي مي‌دهد! مشتري بعد از سياره ناهيد و ستاره شعراي يماني، پرنورترين جرم نقطه‌اي در آسمان ما است.
با چشم غير مسلح به صورت شيئي پر نور و سفيد مايل به زرد، در آسمان ديده مي‌شود. اگر با تلسكوپ به آن بنگريم آن را به صورت قرص نوراني با نوارهايي موازي يكديگر با رنگ‌هاي نارنجي و سرخ و .... به همراه لكه سرخ بزرگي در سطح سياره مي‌بينيم. اين لکه قرمز رنگ در اصل گردبادی است که در خلاف جهت عقربه‌های ساعت گردش می‌کند. بزرگي این لکه ناحیه‌ای به وسعت عرض 13000 کیلومتر و طول 19000 کیلومتر است.
توده گازي (پلاسما) مشتري از تعداد لايه‌هاي (نوارها) بي‌شماري تشكيل شده است كه هر كدام با سرعت‌هاي مختلفي به دور سياره در حال چرخش‌اند! سرعت بسيار زياد حركت دوراني مشتري به دور خود، باعث برآمدگي قابل ملاحظه‌اي در مناطق استوايي و پخي مناطق قطبي مشتري شده است.
ميدان مغناطيسي سياره مشتري، 400 ميليون بار از ميدان مغناطيسي زمين قوي‌تر است! از آنجا كه مشتري 1.7 (يك و هفت دهم) برابر انرژيي را كه از خورشيد بدست مي‌آورد، به بيرون گسيل مي‌كند. اين خود حاكي از وجود يك سرچشمه دروني انرژي در اين سياره است. منبع اين انرژي احتمالا از واپاشي راديواكتيوي، و رمبش آرام گرانشي است. گسيل اين مقدار انرژي از مشتري، به صورت امواج راديويي، و به سه شكل صورت مي‌گيرد: 1- گسيل گرمايي 2- گسيل ذرات پر انرژي و 3- گسيل ماشه‌اي يا انفجاري.
مطالعات داده‌هاي بدست آمده از سفينه‌هاي فضايي كه به سوي مشتري رهسپار شده‌اند حاكي از وجود آمونياك، متان، و بخش عظيمي از ئيدروژن مولكولي (H2) در جو اين سياره است. اما با اين حال، چگالي سياره، يك چهارم زمين است! و هسته داخلي آن احتمالا به صورت مايع يا جامد است، اما گازي نيست.
قمرهاي مشتري:
مشتري به همراه زحل و اورانوس صاحب بيشترين تعداد اقمار منظومه شمسي هستند. مشتري با 63 قمر در اين ميان ركورد دار تعداد اقمار است. از اين مجموعه، 23 قمر آن در سال 2003 كشف شدند! اما چهار قمر بزرگ مشتري كه به اقمار گاليله اي موسو‌م هستند، در سال 1610 توسط گاليله كشف شدند. اين چهار قمر به ترتيب نزديكي فاصله به مشتري، يو (IO)، اروپا (Europa)، گانيمد (Ganimede) و كاليستو (Calisto) نام دارند.
يو (IO)، داخلي‌ترين قمر مشتري، و قمري با فعاليت‌هاي زياد آتش‌فشاني است. در اين قمر كه هم اندازة ماه است، بيش از 500 آتش‌فشان شناسايي شده است كه حدود 100 تاي آنها فعال است.
مسطح‌ترين جرم منظومه شمسي را اروپا به خود اختصاص داده است! به نظر مي‌رسد سطح اين قمر تا عمق 100 كيلومتري از يخ و آب باشد. به همين دليل حدس زده مي‌شود نيمي از وزن قمر اروپا از آب باشد. گانيمد نيز مانند اروپا است. چگالي كاليستو از سه قمر ديگر كمتر است. اما دهانه‌ها و گودال‌هاي بسياري در سطح آن مشاهده شده است.
اكثر قمرهاي سياره مشتري در جهت عقربه‌هاي ساعت به دور مشتري مي‌چرخند كه اين بر خلاف حركت سيارات و ساير اقمار منظومه شمسي مي‌باشد. به نظر مي‌رسد اكثر اين اقمار سيارك‌هاي به دام افتاده در گرانش مشتري باشند!
كاوش در مشتري:
در ۱۸ اکتبر سال ۱۹۸۹، فضاپیمایی به فضا پرتاب شد تا به ديدار سياره غول‌پيكر منظومه شمسی برود. این فضاپیما كه «گالیله» (Galilei , Galileo) نام داشت در ۷ دسامبر ۱۹۹۵ به خانوادهٔ مشتری رسید و دقیق‌ترین عکس‌های آن زمان را برای دانشمندان فرستاد.
در دسامبر سال ١٩٩٥ میلادی فضاپیمای گالیله ناسا کاوشگری را به درون جو مشتری پرتاب كرد که برای اولین بار دست به يك سري آزمایش‌هاي سنجش پارامترهاي فيزيكي و شيميايي از جو مشتري زد.
این کاوشگر پس از حدود یک ساعت سقوط و کاوش در جو مشتری، بر اثر فشار سنگين لایههای جو مشتري منهدم شد. پس از پرتاب اين کاوشگر، فضاپیمای گالیله چندین سال به بررسی و مطالعه مشتری و قمرهای آن پرداخت.
زمانی که گالیله بيست و نهمين دور گردش خود را به دور مشتری آغاز کرده بود، فضاپیمای کاسینی-هویگنس به نزدیکی مشتری رسید تا از گرانش آن برای رسیدن به زحل کمک بگیرد. هر دو فضاپیما دادههای همزمانی را از مغناطکره، باد خورشیدی، حلقهها و شفقهای مشتری گرفتند و براي زمين ارسال كردند.
بخشی از ماموریت گالیله در مشتری، رها کردن یک کاوشگر در این سیاره بود. این کاوشگر برای نخستین بار موفق شد تا اندازه‌گیری‌های دقیقی از جو مشتری انجام بدهد. گالیله ۳۴ بار دور بزرگ‌ترین سیارهٔ منظومه شمسی چرخید و اکتشافات بزرگی را انجام داد.
عکس‌های گالیله از اقمار مشتری مشخص کرد که زیر سطح یخ زدهٔ «اروپا» می‌‌تواند اقیانوسی وجود داشته باشد، و «یو» نزدیکترین قمر مشتری، کاملاً فعال و آتشفشانی است.
پس از گذشت حدود ۱۴ سال از پرتاب گالیله، سوخت پیشران فضاپیما در حال تمام شدن بود و امکان ادامهٔ کار گالیله وجود نداشت. بخاطر تمام شدن سوخت، فضاپیما دیگر قادر نبود مسیر خودش را در مدار مشتري حفظ کند، و همچنين نمی‌توانست آنتن فرستنده خود را براي ارسال اطلاعات به سمت زمین تنظیم کند.
با تحليل رفتن قدرت مانور گاليله اين احتمال وجود داشت که فضاپيما تحت تاثير جاذبه اقمار مشتری، و به خصوص اروپا، به سوی آن کشيده شده و با آن برخورد کند. دانشمندان هم بيم آن را داشتند که در صورت بروز چنين برخوردی، سطح اروپا با موجودات ميکروسکوپی که احتمالا در فضاپيما وجود داشت، آلوده شود و بر تحقيقات بعدی در مورد وجود حيات در اين قمر مشتری اثر گذارد.
درنتیجه دانشمندان مرکز کنترل گالیله در زمين تصمیم می‌گیرند آخرین کار ممکن را انجام دهند و ماموریتی را که خیلی پیش از این کامل شده بود، خاتمه دهند. آخرین مرحله این ماموریت نابودی گالیله بود.
به منظور منهدم کردن گاليله، اين سفينه به سوی کره مشتری هدايت شد و در نهايت گالیله در روز ۲۱ سپتامبر ۲۰۰۳ به اعماق اتمسفر مشتری شیرجه زد و با برخورد با جو اين سياره آتش گرفت و نابود شد!
به گفته دانشمندان ناسا، گاليله تا آخرين لحظات قبل از مرگ خود به ارسال تصوير و اطلاعات سودمندی درباره جو مشتری و حوزه مغناطيسی آن به زمين مخابره كرد.
فضاپیمای گالیله در اين رويداد كه تا به امروز سختترین تلاش برای ورود به جو يك سیاره بوده است، موفق به نفوذ در لایه‌‌هاي بيروني مشتری تا فشار ۲۲ برابري فشار زمین شد. گاليله در هنگام نفوذ در مشتری جائي را تجربه کرد كه دماي آن دو برابر دمای سطح خورشید، و نیروی جاذبه به اندازه g230 ، یعنی ۲۳۰ برابر شتاب گرانشی در سطح زمین بود.
برخی ویژگی های سیاره مشتری:
فاصله از خورشید---------------------------- کمترین فاصله (حضیض): 740.300.000 کیلومتر
فاصله از خورشید---------------------------- بیشترین فاصله (اوج): 815.900.000 کیلومتر
قطر------------------------------------------ حدود 142.984 کیلومتر
جرم------------------------------------------318 برابر زمين
حجم-----------------------------------------1319 برابر حجم زمین
چگالی---------------------------------------0.24 برابر چگالی زمین
خروج از مرکز مدار----------------------------0.048
دوره تناوب حرکت انتقالی به دور خورشید— نجومی: 11.86 سال
دوره تناوب حرکت انتقالی به دور خورشید-- هلالی: 398.9 روز
دوره تناوب حرکت وضعی به دور محور-------9 ساعت و 50 دقیقه
دما------------------------------------------145- درجه سانتی گراد
سرعت متوسط مداری----------------------13 کیلومتر بر ثانیه
سرعت گریز---------------------------------60 کیومتر بر ثانیه
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!