چنان که در نجوم به کرّات اتفاق افتاده است، بسیاری از پدیدهها و رویدادهای نجومی و یا مکان و زمان قرارگیری اجرام سماوی نخست به طور نظری بر اساس قوانین فیزیکی و روابط ریاضی کشف شدند، و سپس در آسمان مشاهد گردیدند. یکی از همین قاعدههای ریاضی که باعث کشف سیارکها و سیارات دور دست منظومه شمسی از قبیل اورانوس، نپتون و پلوتون شده است، قاعده بُده میباشد که توسط منجّم آلمانی یوهان الرت بُده (1826 – 1746) ارائه شده است.
برای درک بهتر این قاعده، مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید تا به نتیجه مورد نظر برسیم.
1-ابتدا سیارات را به ترتیب دوری از خورشید بنویسید
2-سپس عدد چهار را زیر هر سیاره بنویسید
3-حال حاصل ضربهای 3 × 0، 3 × 1، 3 × 2، 3 × 4، 3 × 8، 3 × 16 و 3 × 32 را به ترتیب در زیر هر سیاره بنویسید.
4-در آخر، ستونهای قائم را جمع کنید و حاصل را بر 10 تقسیم کنید.
5-نتیجه بدست آمده با دقت کافی برابر با فاصله واقعی سیارات از خورشید بر حسب واحد نجومی است. یک واحد نجومی به فاصله زمین تا خورشید میگویند. فواصل واقعی سیارات از خورشید عبارتاند از:
0.39 - 0.72 - 1.00 - 1.52 - 2.8 - 5.2 - 9.54
ارائه این قاعده باعث شد سیارکها و سپس سیارات دور دست منظومه شمسی که تا به آن روز اثری از آنها نبود، با انجام رصدهائی کشف شوند. هر چند با کشف سیارکها و سیاره اورانوس این امر تاییدی بر قواعد ریاضی حاکم بر قاعده بُده بود، اما بعدها با کشف سیارات نپتون و پلوتون و اندازه گیری فواصل آنها از خورشید معلوم شد این دو سیاره دور دست در این قاعده صدق نمیکنند.
در توضیح چگونگی ارتباط بین قواعد ریاضی قاعده بُده با واقعیات حال حاضر، نظریهای موسوم به نظریه واهلش دینامیکی ارائه شد. بر اساس این نظریه سیارات پس از تکوین یافتن در مدارهایی کاملا متفاوت با آنچه اکنون دارند، حرکت میکردهاند. هر سیاره در پاسخ به نیروهای گرانشی همسایگانش به مرور چنان تغییر کرده است که نتیجه آن را در حال حاضر مشاهده میکنیم.
1 ---------- عطارد------ زهره------- زمین------- مریخ------- ؟----------- مشتری---- زحل
2 ---------- 4------------4-----------4------------4---------- 4 -----------4-----------4
3 ---------- 0 ---------- 3 ---------- 6 ---------- 12 --------- 24 --------- 48 --------- 96
4- --------- 0.40 ------ 0.7 -------- 1.0 -------- 1.6--------2.8 -------- 5.2 -------- 10.0 فاصله نظری
5- --------- 0.39 ----- 72 .0-------- 1---------- 1.52 ------ 2.8 -------- 5.2 -------- 9.54 فاصله حقیقی
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!