ستارگان آسمان بر خلاف چیزی که ما با چشم غیر مسلح در آسمان می بینیم به صورت تنها زندگی نمی کنند بلکه بیش از
50% آنها دارای همدم هایی هستند و به صورت ستارگان دوتایی زندگی می کنند. البته در مورد چگونگی شکل گیری آنها در کنار یکدیگر و چگونگی اسارت آنها در دام گرانشی یکدیگر اطلاعات کاملی در دست نیست. برای بررسی موضوع چگونگی تشکیل این اجرام باید نمونه هایی را بررسی کرد که هنوز در مراحل ابتدایی زندگی خود هستند یعنی ستارگانی که آنها را گروه پیش رشته اصلی می نامند . ستاره در مرحله رشته اصلی و پیش رشته اصلی ، به تدریج منقبض می شود و با تبدیل انرژی گرانشی به انرژی گرمایی نور تولید می کند . و سر انجام هسته ستاره به حدی داغ می شود که در آن نیروی کافی برای هیدروژن سوزی به وجود می آید .در این مرحله ستاره در رده رشته اصلی قرار می گیرد سوخت این ستارگان از راه همجوشی هسته های هیدروژن و تشکیل هسته های هلیم تامین می شود .
اما ستارگان در قبل از این مراحل بسیار کم یابند و حدود 90%ستارگان آسمان را ستارگانی در رده رشته اصلی تشکیل می دهند بنابر این پیداکردن دوتایی هایی که در این مرحله از عمر خود هستند می توانند اطلاعات بسیار مهمی را در اختیار دانشمندان بگذارند. تمام دوتایی های آسمان به دو دسته دوتایی های مرئی و طیفی تقسیم بندی می شوند . از آنجایی که اکثر دوتایی های کشف شده حداقل در فاصله 500 سال نوری از ما قرار دارند از این رو فقط در مواردی که این جفت ها فاصله زیادی از هم دارند برای ما قابل تشخیص و برسی هستند اما باروشهای جدید طیف سنجی به راحتی حرکت آنها در طیف ها و به دور یکدیگر آشکار می شود و در حالتی که آنها بسیار به یکدیگر نزدیک باشند به علت سرعت زیادی که در حرکت به دور هم دارند ثبت فعالیت آنها در زمان کوتاه برای دانشمندان راحت تر است .
در هنگام برسی ستارگان گاهی به ستارگانی بر می خوریم که صفحه مداری گردش آنها در امتداد خط دید مااست یعنی ما آنها را از لبه می بینیم در این گونه از دوتایی ها تغییر درخشندگی آنها بسیار در تشخیص آنها به ما کمک می کند به این صورت که اولا اگر درخشندگی یکی از آنها بیشتر از دیگری باشد، هنگام رصد چنانچه ستاره با درخشندگی کمتر در مقابل ما و دیگری در پشت آن باشد درخشندگی کل مجموعه کاهش و در هنگامی که آنها در حال چرخش به دور یکدیگرهستند و هردو در امتداد دید ما قرار دارند به بیشترین حد روشنایی می رسد که این خود مهمترین عامل در تشخیص دوتایی ها است واضح است که در روند چرخش دوتایی ها در حالتی که یکی از آنها در حال نزدیک شدن به ما است، دیگری در حال دورشدن از ما قرار می گیرد یعنی ستاره نزدیک شونده انتقال به آبی پیدا می کند و ستاره دور شونده انتقال به سرخ پیدا می کند و این به دلیل تغییر فرکانس نور رسیده از ستاره در حال حرکت است . و این پدیده با استفاده از اثر دوپلر توجیه می شود و از این رو دوره تناوب مداری منظومه تعیین میگردد. همچنین به کمک طیف سنجی می توان میزان جرم هرکدام از این دوتایی ها را اندازه گیری کرد . عامل جرم در روند زندگی دوتایی تاثیر بسیار مهمی دارد زیرا هرچه جرم یک ستاره بیشتر باشد زودتر مراحل تکامل را پشت سر می گذارد و بعد از گذشت چندین سال ستاره سنگین تر می تواند با یک انفجار، نیروی زیادی را در فضای اطراف پخش کند که باعث دورشدن همدم خود نیز شود .
درحقیقت نزدیکترین ستاره به خورشد( آلفا قنطورس) هم یک ستاره دوتایی است . البته در آسمان به جز این گونه ستارگان دوتایی ستارگان چندتایی هم وجود دارند که در این مجموعه سه یا چهار ستاره به دور یکدیگر گردش می کنند یک نمونه از این نوع ستاره اپسیلون شلیاق است .این ستاره با چشم غیر مسلح مانند ستاره ای دوتایی دیده میشود ولی اگر حتی با تلسکوپ کوچکی به آن نگاه کنیم از آن مجموعه چندتایی میتوان دید .
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!