در این ماه دنباله دار تکه تکه ی شواسمان - واخمان۳به آرامی در حال گذر از نزدیکی زمین است، بدون اینکه کوچکترین خطری آرامش زمینیان را تهدید کند . تماشاچیانی که از پشت تلسکوپ های شخصی خود به آن چشم دوخته اند شگفت زده از خود می پرسند که اگر دنباله داری شبیه شواسمان- واخمان به زمین برخورد کند چه خواهد شد؟!
برای پاسخ به این سؤال به سراغ کویر Sahara می رویم... در چاد در منطقه ای دور افتاده و تحت فرسایش باد به نام Aorounga ، سه دهانه ی برخوردی در یک ردیف واقع اند که قطر هر یک حدود ۱۰ کیلومتر است. آدریانا اکامپو از ناسا چنین توضیح می دهد« ما معتقدیم که آنها یک زنجیره ی برخوردی هستند که بر اثر برخورد یک دنباله دار یا سیارک تکه تکه در حدود ۴۰۰ میلیون سال پیش ( در اواخر دوره ی دونین ) شکل گرفته اند».
اکامپو و همکارانش این دهانه را در سال ۱۹۹۶ کشف کردند. دهانه ی اصلی ، جنوب Aorounga سر از شنزار برآورده و حتی از داخل هواپیماها و ماهواره ها نیز دیده می شود از این رو سالهاست که شناخته شده است.اما دومین و شاید سومین دهانه در زیرشنها مدفون شده اند و تا هنگامی که رادار سوار بر شاتل فضایی ( SIR-C ) در اعماق زمین نفوذ کرده و خطوط ناهموار حاشیه ی آنها را آشکار کرد، در زیر پوشش شنی زمین پنهان مانده بودند.
به گفته ی اکامپو زنجیره های برخوردی اینجا روی زمین کمیابند، اما در نقاط دیگر منظومه ی شمسی پدیده ای متداول محسوب می شوند.
فضاپیمای ویجر ۱
فضاپیمای ویجر ۱ ناسا در سال ۱۹۷۹ نخستین زنجیره ی برخوردی را کشف کرد. وقتی که کاوشگر از کنار کالیستو قمر مشتری می گذشت، دوربین ها خطی از دهانه های برخوردی را ثبت کردند. ( دست کم ۱۵ مورد که با فواصل یکسانی قرار گرفته بودند ) گویی کسی با مسلسل سطح کالیستو را بمباران کرده بود. سرانجام ۸ زنجیره روی کالیستو و سه تای دیگر روی گانیمد کشف شدند.
درابتدا علت پیدایش این دهانه ها که زنجیر وار کنار هم شکل گرفته اند یک معما بود. آیا آنها بر اثرفعالیت های آتشفشانی شکل گرفته اند ؟ و یا برخوردهای متوالی یک سیارک با سطح موجب به وجود آمدن آنها شده است؟!
مانند سنگی که به سطح برکه ای پرتاب می شود و چندین بار از روی سطح آب خیز بر می دارد. این حدس ها هم چنان ادامه داشت تا اینکه با کشف دنباله دار شومیکر لوی ۹ در سال ۱۹۹۳ راز زنجیره های برخوردی نیز برملا شد. شومیکر لوی ۹ یک دنباله دار نبود بلکه ریسمانی مرواریدی متشکل از ۲۱ تکه بود که یک سال پیش از کشف آن، گرانش مشتری انسجام هسته اصلی را از هم گسیخته و آن را تکه تکه کرده بود.
نمایی از برخورد شومیکر-لوی ۹ با غول منظومه شمسی
اما شومیکر لوی پس از تکه تکه شدن چندان عمر نکرد و یک سال بعد در پی انتقام جویی از غول منظومه ی شمسی به آن برخورد کرد و رصدگران شاهد انفجار مهیبی در جو مشتری بودند. اکنون به راحتی می توان تصور کرد که اگر مشتری سطحی جامد داشت چه پیش می آمد، برخوردهای پیاپی تکه های دنباله دار، زنجیره ای از دهانه های برخوردی را بر چهره ی او می آفریدند!
از آن پس اخترشناسان پی بردند که دنباله دارهای تکه تکه و توده ی سیارک های خرد شده را می توان به فراوانی در منظومه ی شمسی یافت. دنباله دارها به نسبت راحت تر تکه تکه می شوند؛ نور خورشید به تنهایی می تواند هسته ی سست آنها را از متلاشی کند و همچنین شواهدی که روز به روز بر تعدادشان افزوده می شود نشان از آن دارند که بسیاری از سیارک های به ظاهر جامد در واقع مجموعه ای از خرده سنگ ها و غبارند که نیروی گرانشی ضعیفی آنها را به هم پیوند داده است.
در سال ۱۹۹۴ دو محقق به نام های Jay Melosh و Ewen Whitaker از یافتن دو زنجیره ی برخوردی روی ماه خبر دادند، یکی از آنها روی سطح دهانه ی Davy قرار گرفته و بسیار تماشایی است، خطی از ۲۳ جای آبله گون که قطر هر یک حدود چند مایل است. این مسأله ثابت می کند که زنجیره های برخوردی در مجموعه ی زمین و ماه نیز وجود دارند... ولی این دهانه ها کجای زمین قرار دارند؟؟
زمین تمایل دارد که دهانه های برخوردی اش را پنهان کند. باد و باران آنها را می فرساید، رسوب ها آنها را پر می کنند و سرانجام جابجایی صفحه های تکتونیک آنها را کاملاً از روی پوسته پاک می کنند. بنابراین طبیعی است که تاکنون تنها ۱۷۴تا از آنها کشف شده باشد. اما بر روی ماه فرسایشی نیست و میلیونها اثر برخوردی به خوبی باقی مانده اند.
اخترشناس آماتور Emilio Gonzalez در مارس ۲۰۰۶ تکنیکی جدید را در کشف زنجیره های برخوردی زمین به کار برد. وی توضیح می دهد که از Google Earth استفاده می کند، نقشه ای دیجیتالی از سیاره مان که محصول کنار هم چیدن تصاویر ماهواره ای است. Gonzalez ابتدا به سراغ دهانه ی برخوردی Kebira ، بزرگترین دهانه ی Sahara رفت که یافتن آن بسیار ساده بود. دقایقی بعد هنگامی که روی مرز لیبی و چاد به جستجوی بیشتر می پرداخت دو دهانه ی جدید پیدا کرد.
هر دوی آنها دارای حلقه های متعدد و یک قله ی مرکزی بودند، نمایی از یک برخورد پرانرژی که Gonzalez از یافتن آن بدین سادگی شگفت زده شده بود. آن دو به طور باورنکردنی هم رده ی دهانه ی Aorounga به فاصله ی ۲۰۰ کیلومتر دورتر قرار دارند. اکامپو شک دارد که این دهانه های جدید با Aorounga ارتباطی داشته باشند، زیرا چنین به نظر می رسد که هم سن نباشند. اما دلیلی برای رد این نظر نیست.
گودال های برخوردی چهره ی ماه را آبله گون کرده اند.
برای اثبات اینکه یک دهانه برخوردی یا آتشفشانی است، محققان باید در محل آن به جستجوی نشانه های فرازمینی از قبیل تکه های مخروطی و مواد معدنی که تحت فشار و گرمای شدید بوده اند بپردازند. و با تخمین عمر دهانه ، آن را به عنوان جزئی از یک زنجیره و یا یک برخورد مستقل مشخص کنند.
اکامپو معتقد است که تاریخ زمین با این برخوردها شکل می گیرد و زنجیره های برخوردی اطلاعات مهمی را در اختیار ما قرار می دهند. بنابراین تحقیقات بر روی زنجیره های برخوردی هم چنان ادامه دارد.
امتیاز: 0.00
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!
برای پاسخ دادن به این ارسال باید از
صفحه قبلی
اقدام کنید.
ارسال ها: 244
ارسال ها: 1637
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!