کنیه مغیره بن شعبه بن ابی عامر بن مسعود ثقفی ابوعیسی یا ابو عبدالله و متولد شهر
طائف بود. در سال پنجم هجرت به
مدینه آمد و اسلام آورد.
در روایتی از
امام علی علیه السلام نقل است که فرمود: به راستی پذیرش اسلام وی نیز از روی نیرنگ بود. او به چند تن از افراد قبیله خود جنایتی روا داشت و آنگاه از نزد آنان گریخت و به حضور پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمد و به اسلام پناهنده شد! به خدا سوگند از آن روزی که وی ادعای اسلام کرد، هیچ کس آثار خضوع و فروتنی در برابر قوانین اسلام را در وی ندید.
وی در عصر
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فروغ خاصی نداشت؛ ولی پس از رحلت آن حضرت در بسیاری از صحنههای سیاسی حضور فعال داشت و از مشاوران و گردانندگان کلیدی اصحاب
سقیفه بنی ساعده بود. او از جمله افرادی است که به خانه وحی هجوم برد و با غلاف شمشیر بر بازوی حضرت فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم زد.
حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام خطاب به مغیره فرمود: انت ضربت فاطمه بنت رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم حتی اد میتها...
مغیره در عصر خلفا در
جنگ یمامه، فتوح
شام و
ایران حضور یافت و در جنگ یرموک از ناحیه چشم آسیب دید.
وی در زمان خلافت
عمر و
عثمان مدتی طولانی حاکم شهرهای
بصره و
کوفه بوده است و در این مدت جنایتهای زیادی مرتکب شد. از مهمترین نقاط تاریک زندگی وی در آن دوره مفاسد جنسی و اخلاقی وی و زنای با
ام جمیل بود. با این که شهود به فسق وی شهادت داده بودند ولی عمر حد الاهی درباره مغیره را تعطیل کرد!
وی به هنگام
جنگ صفین از قاعدین بود و به کناری نشست و شرکت نکرد. پس از شهادت امام علی علیه السلام که حکومت به غصب
معاویه درآمد، وی به دربار معاویه راه یافت و مدتی از سوی او حاکم شهر کوفه بود.
مغیره از مشاوران معاویه بود و پیشنهاد ولی عهدی یزید را داد. وی را در کنار معاویه،
عمرو بن عاص و زیاد از دهاة، زیرکان و نیرنگبازان عرب میدانند. در منابع شیعی روایات فراوانی در مذمت وی وارد شده است. به هر روی، مغیره سرانجام در سال 50 قمری برای پاسخگویی به کردار و رفتار ناشایست خود به سرای باقی شتافت.
منابع:
الطبقات، ج 4، ص 274،
اسد الغابه، ج 5، ص 247.
تاریخ دمشق، ج 6، ص 13.
بحارالانوار، ج 4، ص 83،
مستدرکات علم الرجال، ج 7، ص 470،
سفینه البحار، ج 6، ص 713.