مفاهیم پایه

مبنای اپتیک هندسی بر این است که نور به خط مستقیم سیر می‌کند و فقط به پرتوهای نور توجه می‌شود. بدون اینکه خاصیت موجی یا ذره‌ای‌اش بررسی شود. این پرتوها مسیر انتشار نور را مشخص می‌کنند. البته هریک از فرضیه‌های انتشار مستقیم ‌الخط نور ، خاصیت موجی یا خاصیت ذره‌ای بخشی از پدیده‌های نور را شرح می‌دهند.

اجسام منیر و غیر منیر

• اجسامی که خود منبع نور هستند، مانند خورشید ، لامپ الکتریکی روشن و ... اجسام منیر نامیده می‌شوند.
  
  
• اجسامی که نور را از جسم منیر دریافت کرده و بر اثر بازتاب نور دیده می‌شوند، اجسام غیر منیر نام دارند. مانند: خود شما ، کره ماه و ... .

اجسام شفاف ، نیم شفاف و کدر

• اجسامی که نور را به خوبی از خود عبور می‌دهند، اجسام شفاف نام دارند، مانند شیشه ، آب ، آزمایشهای مربوط به هوا و ... .
  
  
• اجسامی که نور را عبور داده ولی مسیر آن را تغییر می‌دهند و از پشت آنها اجسام به وضوح دیده نمی‌شوند، به اجسام نیم شفاف معروفند. مانند: شیشه مات و ... .
  
  
• اجسامی که نور را از خود عبور نمی‌دهند، اجسام کدر نامیده می‌شوند، مانند ورقه آهنی ، کارتن و ... .

رنگ اجسام

• رنگ اجسام شفاف: رنگ یک جسم شفاف ، رنگ نوری است که از جسم عبور می‌کند، مانند شیشه رنگی قرمز که فقط نور قرمز را از خود عبور می‌دهد و بقیه رنگها را جذب می‌کند.
  
  
• رنگ اجسام کدر: رنگ اجسام کدر رنگی است که از خود باز می‌تابانند، مانند جسم سبز (برگ درخت) که کلیه رنگها را جذب کرده و فقط رنگ سبز را باز تابش می‌کند.
  
  
• رنگ سیاه: رنگی است که کلیه رنگها را جذب می‌کند و هیچ نوری را بازتابش نمی‌کند.
  
  
• رنگ سفید: رنگی است که کلیه رنگها را باز می‌تاباند و هیچ رنگی را جذب نمی‌کند.

منابع نوری

هر جسم تولید کننده نور مانند لامپ ، شمع و غیره به منابع نوری معروفند.

چشمه نقطه‌ای نور

نقطه‌ای که نور تابش کند، نقطه‌ای نورانی یا منبع نقطه‌ای نور نامیده می‌شود که در طبیعت وجود ندارد. اگر در داخل جعبه کدری لامپی روشن باشد و بر روی یک وجه سوراخی ایجاد کنیم، مانند منبع نقطه‌ای نور عمل می‌کند یا اجسامی که در فاصله خیلی دور باشند همانند منبع نقطه‌ای دیده می‌شوند. امروزه با کانونی کردن پرتوهای لیزر منابع نقطه‌ای نور با کیفیت ، قابل دسترس شده است.

اتاقک تاریک

جعبه‌ای است که به شکل مکعب مستطیل که تحت عنوان دستگاه عکاسی ساده نیز مطرح است. در وجه جلوی خود روزنه ای دارد که نور از آن عبور می کند و تصویری وارونه از جسم در وجه پشتی که شیشه نیم شفافی است، تشکیل می شود.

سایه و نیم سایه

اگر جسم کدری در مقابل یک نقطه نورانی قرار گیرد، فقط سایه و اگر در مقابل منبع نورانی (که غیر نقطه ای است) واقع شود، سایه و نیم سایه تشکیل می‌شود.

خسوف و کسوف

• اگر خورشید و ماه در یک راستا قرار گیرند، طوری که زمین بین ماه و خورشید واقع شود و سایه زمین بر روی ماه بیافتد، تمامی یا قسمتی از ماه دیده نمی شود، این پدیده تحت عنوان خسوف مطرح است.
  
  
• اگر ماه بین زمین و خورشید واقع شود و قسمتی از زمین در سایه ماه قرار گیرد، ساکنین آن قسمت از زمین ، خورشید را نمی‌بینند، این پدیده کسوف نامیده می‌شود. اگر هیچ قسمتی از خورشید دیده نشود، کسوف کامل) و اگر قسمتی از آن دیده شود، کسوف را ناقص می‌گویند.

زاویه رؤیت (قطر ظاهری)

زاویه‌ای که جسم تحت آن زاویه دیده می‌شود، زاویه رؤیت نام دارد.

قدرت تفکیک چشم

حداقل زاویه رؤیتی که چشم بتواند تحت آن زاویه دو نقطه متفاوت نزدیک به هم را از یکدیگر تشخیص دهد، قدرت تفکیک چشم نامیده می‌شود.

درشتنمایی

نسبت قطر ظاهری تصویر بر قطر ظاهری جسم سازنده آن تصویر را ، درشتنمایی یک دستگاه نوری می‌نامند.

بزرگنمایی

نسبت طول تصویر به طول جسم سازنده‌اش را بزرگنمایی می‌نامند.

آینه

هر سطحی که بتواند اشعه تابیده شده را انعکاس دهد، آینه نامیده می‌شود. اگر سطح تخت باشد، نوع آینه تخت است.

منشور

منشور ، محیط شفافی است که بین دو سطح تخت متقاطع محصور می‌باشد. زاویه بین دو سطح را زاویه رأس و دو سطح را وجوه منشور می‌نامند.

عدسی

محیط شفافی که بین دو سطح کروی محدود شده باشد، عدسی نام دارد، که بر اساس نوع سطوح و جهت انحنای آنها در شکلهای متفاوت وجود دارد.

دستگاه نوری

مجموعه‌ای از اجزای نوری ساده که در کنار هم آرایش می‌یابند تا هدف معینی را دنبال نمایند و یا پدیده خاصی را بررسی کنند، دستگاه نوری نامیده می‌شود.

تجزیه نور سفید

نور سفید ترکیبی از هفت رنگ با طول موجهای مختلف است. اگر نور سفید را از منشور عبور دهیم، به هفت رنگ تفکیک می‌شود. این هفت رنگ در باریکه متصل به هم قرار می‌گیرند و باریکه رنگینی تشکیل می‌دهند که آن را طیف نور سفید یا طیف خورشید می‌نامند.

مباحث مرتبط با عنوان

• اپتیک هندسی
• اجزای نوری
• جسم نورانی
• انتشار نور
• انتشار مستقیم ‌الخط نور