تاریخچه ی:
داروسازی
تفاوت با نگارش: 7
| |
| |
|
| - | ||داروسازی یا فارماکولوژی عبارتست از : مطالعه واکنش متقابل داروها (یا مواد شیمیایی) وموجودات زنده که منجر به ایجاد اثرات زیست‌شناسی این ترکیبات می‌گردد. و دارو (Drug) در درمان بیماری و تشخیص و یا پیشگیری از بیماریها به کار می‌رود. داروها ممکن است: منشاء گیاهی (مانند بلادونا) و یا منشاء معدنی (مانند کلسیم) و یا منشاء حیوانی (مانند انسولین) و یا منشاء شیمیایی (مانند آسپرین) داشته باشند.||
!اریخچه داروسازی در ایران
*در سال 1335 رشته داروسازی از دانشکده پزشکی، داروسازی دندانپزشکی، داروسازی و دندانپزشکی جدا شد و به صورت رشته ای مستقل در رئیس این دانشکده دکتر مهدی نامدار بود.
*از سال 1342 به بعد نظام آموزش داروسازی که از نظام فرانسوی اقتبس شده بود به نظام آمریکایی تبدیل شد و از سال تحصیلی 1343-1342 دروس این رشته به صورت واحدهای درسی ارائه گردیدند.
*از سال 1350 به بعد دوره تحصیلی در دانشکده های داروسازی به صورت 6 سال پیوسته تصویب شد که به فارغ التحصیلان پس از گذراندن پایان نامه تحقیقاتی درجه دکترای داروسازی داده میشود.
!علوم مرتبط
*علوم پایه پزشکی و داروسازی؛ علوم مرتبط و علوم اضافه شده
*آناتومی؛ مطالعه ساختمان فیزیکی موجودات زنده می باشد. در تضاد با آناتومی ماکروسکوپی یا آناتومی گیاهی، سیتولوژی و هیتولوژی درباره ساختمان های میکروسکوپی می باشند.
*((شیمی حیات))؛ مطالعه شیمی موجود در موجودات زنده ، به خصوص در باره ساختمان و عملکرد اجزا شیمیائی آنها می باشد.
*بایواثیک؛ میدان مطالعه ای از جنبه فلسفه و مذهب در مورد ارتباط بیولوژی، علم، داروساز و اخلاق می باشد. |
+ | ||~~green:داروسازی یا فارماکولوژی عبارتست از: مطالعه واکنش متقابل داروها (یا مواد شیمیایی) و موجودات زنده که منجر به ایجاد اثرات زیست‌شناسی این ترکیبات می‌گردد. و دارو (Drug) در درمان بیماری و تشخیص و یا پیشگیری از بیماریها به کار می‌رود. داروها ممکن است منشاء گیاهی (مانند بلادونا) و یا منشاء معدنی (مانند کلسیم) و یا منشاء حیوانی (مانند انسولین) و یا منشاء شیمیایی (مانند آسپرین) داشته باشند.~~||
!لوم مرتب داروسازی
*علوم پایه پزشکی و داروسازی: علوم مرتبط و علوم اضافه شده
*((آناتومی)): مطالعه ساختمان فیزیکی موجودات زنده میباشد. در مقابل آناتومی ماکروسکوپی یا آناتومی گیاهی، سیتولوژی و هیتولوژ یا ((بافت شناسی)) درباره ساختمانهای میکروسکوپی می‌باشند.
*شیمی حیات: مطالعه شیمی موجود در موجودات زنده، بخصوص درباره ساختمان و عملکرد اجزا شیمیائی آنها میباشد.
*بایواثیک: میدان مطالعه‌ای از جنبه فلسفه و مذهب در مورد ارتباط ((بیولوژی))، علم، داروسازی و اخلاق میباشد. |
| | *بایواستاتیک | | *بایواستاتیک |
| - | *سلول شناسی؛ مطالعه میکروسکوپی یاخته های منفرد می باشد.
*امبریولوژِی مطالعه توسعه اولیه موجودات زنده می باشد.
*اپیدمولوژی؛ مطالعه دموگرافی روند بیماری می باشد، و شامل مطالعه همه گیری ها می باشد، هر چند به این محدود نمی شود. |
+ | *((سلول شناسی)): مطالعه میکروسکوپی یاخته‌های منفرد میباشد.
*امبریولوژِی ی ((جنین شناسی)): مطالعه توسعه اولیه موجودات زنده میباشد.
*((اپیدمولوژی)): مطالعه دموگرافی روند بیماری میباشد، و شامل مطالعه همه‌گیریها میباشد، هر چند به این محدود نمی‌شود. |
| | *سلامت عمومی | | *سلامت عمومی |
| - | *ژنتیک؛ مطالعه ژن ها، و نقش آنها در توارث بیولوژیکی.
*هیتولوژی؛ مطالعه ساختمان های بافتهای بیولوژی با میکروسکوپ نوری، میکروسکوپ الکترونی و شیمی تارخ می باشد.
*ایمنی شناسی؛ مطالعه سیستم ایمنی می باشد، که به طور مثال در انسان شامل سیستم ایمنی مادرزادی می باشد.
*میکرو بیولوژی؛ مطالعه میکرو ارگانیزمها است که شامل protozoa، باکتری ، fungi و ویروس ها می باشد.
*عصب شناسی؛ موضوعی است که به بررسی مکانیسمهای اثر دارو، پاسخ بدن به دارو را روشن می‌کند.
!راههای تجویز دارو
داروها ممکن است از راههای مختلفی که در زیر گفته شده است تجویز شود.
*از راه زیرزبانی: قرص و یا قطره
*از راه رکتوم یا واژن: شیاف ، محلول
*از راه استمعال موضعی: مالیدنی، قطره (چشم و گوش و بینی)
*از راه استشناقی: (اسپری، اینهالر و …)
بیشتر داروها را پزشک پس از شنیدن شرح حال بیماران از زبان خود بیمار و معاینه او، تجویز میشود، و برخی داروها نیز هستند که بدون نیاز به نسخة پزشک در اختیار بیماران گذارده می‌شوند مانند برخی مسکنها (مانند استامینوفن، …) و ویتامینها و بعضی شربتهای سرفه، قابل ذکر است که بیمارانی که داروها را بدون نسخة پزشک خریداری می‌نمایند اطلاع درستی از آنها ندارند و چه بسا دارویی را نابجا به کار برند و یا به علت ندانستن اثر جانبی آن دستخوش عوارض ناگواری شوند، بنابراین نباید خودسرانه و بدون مشورت با پزشک دارو مصرف کرد یا داروی خود را به دیگران توصیه کرد. لازم به ذکر است پس از مطالعه این کیف و پی بردن به اثرهای مفید درمانی و اثرهای سوء جانبی داروها، مجاز نیستند که بر اساس این اطلاعات دارویی که بر اساس این اطلاعات دارویی برای خود و دیگران تجویز کنند. |
+ | *((ژنتیک)): مطالعه ژنها، و نقش آنها در توارث بیولوژیکی.
*هیتولوژی: مطالعه ساختمانهای بافتهای بیولوژی با میکروسکوپ نوری و میکروسکوپ الکترونی میباشد.
*((ایمنی شناسی)): مطالعه سیستم ایمنی میباشد، که به طور مثال در انسان شامل سیستم ایمنی مادرزادی و ... میباشد.
*((میکروبیولوژی)): مطالعه میکروارگانیزمها است که شامل protozoa، باکتری ، fungi و ویروسها میباشد.
*((عصب شناسی)): موضوعی است که به بررسی مکانیسمهای اثر دارو، پاسخ بدن به دارو را روشن می‌کند. |
| | !داروسازی صنعتی (چگونگی تهیه داروها) | | !داروسازی صنعتی (چگونگی تهیه داروها) |
| - | تولید دارو در مقیاس بسیار زیاد را "داروسازی صنعتی"می نامند. وقتی یک ماده شیمیایی که احتمال دارد اثر دارویی داشته باشد و در آزمایشگاه سنتز شد، برای آزمایش های بالینی حیوانی و انسانی فرستاده می شود. از آنجایی که این آزمایش ها بر روی تعداد محدودی صورت می پذیرد، مقدار داوری لازم را در همان آزمایشگاه می توان تهیه نمود. وقتی یک دارو از تمامی آزمایش های بالینی موفق بیرون آمد و اجازه ورود به بازار را گرفت، باید آن را در مقادیر خیلی زیاد یا اصطلاحا در مقیاس صنعتی تولید نمود. این اولین مرحله دشوار کار است، چرا که در بسیاری از موارد روشهای آزمایشگاهی، برای مقادیر بسیار زیاد قابل اجرا نیستند و باید برای یک تولید در مقیاس صنعتی یک روش خاص صنعتی پیدا کرد. |
+ | تولید دارو در مقیاس بسیار زیاد را "((داروسازی صنعتی))"می‌نامند. وقتی یک ماده شیمیایی که احتمال دارد اثر دارویی داشته باشد و در آزمایشگاه سنتز شد، برای آزمایشهای بالینی حیوانی و انسانی فرستاده میشود، از آنجایی که این آزمایشها بر روی تعداد محدودی صورت می‌پذیرد، مقدار داوری لازم را در همان آزمایشگاه می‌توان تهیه نمود. وقتی یک دارو از تمامی آزمایشهای بالینی موفق بیرون آمد و اجازه ورود به بازار را گرفت، باید آن را در مقادیر خیلی زیاد یا اصطلاحا در مقیاس صنعتی تولید نمود. این اولین مرحله دشوار کار است، چرا که در بسیاری از موارد روشهای آزمایشگاهی، برای مقادیر بسیار زیاد قابل اجرا نیستند و باید برای یک تولید در مقیاس صنعتی یک روش خاص صنعتی پیدا کرد. |
| - | بارها دیده شده است، سنتر جسم در آزمایشگاه با راندمان بسیار بالا انجام گرفته ولی چندین سال طول کشیده تا روش صنعتی آن بدست آید و چه بسا آن دارو برای تولید صنعتی مقرون به صرفه تشخیص داده نشده است. پس برای تبدیل یک سنتز آزمایشگاهی به تولید صنعتی تحقیقات جدید را باید از ابتدا شروع کرد. مدیریت یک کارخانه پس از تعیین روشهای تولید صنعتی یک دارو، پا به مرحله بعدی می گذارد که مرحله تهیه مواد اولیه برای تولید صنعتی یک داروی خاص می باشد. مهمترین ماده، همان ماده شیمیایی است که اثر دارویی دارد و اصطلاحا آن را "ماده موثر" می نامند. به دلایل گوناگون فیزیک و اینکه دارو به چه شکلی (قرص، کپسول، شربت و..) باد تهه شود، مواد دیری را همراه ماده موثر م کنند. که آنها را "مواد جانبی" می نامند. حال این مساله که ماه موثر و مواد جانبی چگونه و به چه نسبت باید با هم مخلوط شوند تا یک کل دارویی با شرایط مناسب را بدست آورند، خود فصلی جدید در تحقیقات است، که یک کارخانه یا خود مستقیما به نتیجه می رسد و یا روشهای دیگر کارخانجات را از آنها خریداری می نماید، همچنانکه کارخانه های تولید مستقیم ماده موثره می تواند آن را از مراکز دیگر خریداری نماید. |
+ | بارها دیده شده است، سنتر جسم در آزمایشگاه با راندمان بسیار بالا انجام گرفته ولی چندین سال طول کشیده تا روش صنعتی آن بدست آید و چه بسا آن دارو برای تولید صنعتی مقرون به صرفه تشخیص داده نشده است. پس برای تبدیل یک سنتز آزمایشگاهی به تولید صنعتی تحقیقات جدید را باید از ابتدا شروع کرد. مدیریت یک کارخانه پس از تعیین روشهای تولید صنعتی یک دارو، پا به مرحله بعدی می‌گذارد که مرحله تهیه مواد اولیه برای تولید صنعتی یک داروی خاص میباشد. مهمترین ماده، همان ماده شیمیایی است که اثر دارویی دارد و اصطلاحا آن را "ماده موثر" می‌نامند. به دلایل گوناگون فیزیک و اینکه دارو به چه شکلی (قرص، کپسول، شربت و..) باید تهیه شود، مواد دیری را همراه ماده موثر می‌کنند. که آنها را "مواد جانبی" می‌نامند. حال این مساله که ماه موثر و مواد جانبی چگونه و به چه نسبت باید با هم مخلوط شوند تا یک شکل دارویی با شرایط مناسب را بدست آورند، خود فصلی جدید در تحقیقات است، که یک کارخانه یا خود مستقیما به نتیجه می‌رسد و یا روشهای دیگر کارخانجات را از آنها خریداری می‌نماید، همچنانکه کارخانه‌های تولید مستقیم ماده موثره می‌تواند آن را از مراکز دیگر خریداری نماید. |
| - | در سفارش تهیه مواد اولیه تمامی مواد از قبیل ماده موثره و مواد جانبی در نظر گرفته می شوند. البته خرید مواد نیز مسائل مربوط به خود را دارد. مساله بسیار مهم در امر سفارش و خرید، در نظر گرفتنزمان است. چون برنامه تهیه مواد اولیه معمولا چندین ماده به طول می انجامد، باید دقت نمود تا زمان سفارش متناسب با زمان بندی تولید باشد. مثلا اگر تهیه مواد اولیه تولید یک دارو شش ماه طول می کشد، باید شش ماه قبل از تاریخ تولید طبق زمان بندی، سفارش مواد انجامشود. البته کارخانجات معمولا در هر مرتبه سفارش مواد، برای تولیدات دو تا سه سال خود، ماده را تهیه می نماید. هنگامی که تمامی مواد اولیه موجود باشد، کار تولید را می توان شروع کرد. تولید، با توجه به خصوصیات فیزیک و شیمیایی ماده موره ومواد جانبی وهمچنین شکل دارویی که باید تولید شود می تواند به روشهای گوناگون و با دستگاههای متفاوتی صورت پذیرد. به همین علت کارخانجات به بخشهای کوچکتری تقسیم می شوند و هر بخش مسئول تهیه یک نوع فرآورده است. مثل بخشهای: قرص، کپسول، شربت، محلولهای تزریقی، کرم و پماد، آمپول و ... . |
+ | در سفارش تهیه مواد اولیه تمامی مواد از قبیل ماده موثره و مواد جانبی در نظر گرفته می‌شوند. البته خرید مواد نیز مسائل مربوط به خود را دارد. مساله بسیار مهم در امر سفارش و خرید، در نظر گرفتن زمان است. چون برنامه تهیه مواد اولیه معمولا چندین ماه به طول می‌انجامد، باید دقت نمود تا زمان سفارش متناسب با زمان‌بندی تولید باشد. مثلا اگر تهیه مواد اولیه تولید یک دارو شش ماه طول می‌کشد، باید شش ماه قبل از تاریخ تولید طبق زمان‌بندی، سفارش مواد انجام شود. البته کارخانجات معمولا در هر مرتبه سفارش مواد، برای تولیدات دو تا سه سال خود، ماده را تهیه می‌نماید. هنگامی که تمامی مواد اولیه موجود باشد، کار تولید را می‌توان شروع کرد. تولید، با توجه به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ماده موثره و مواد جانبی و همچنین شکل دارویی که باید تولید شود، می‌تواند به روشهای گوناگون و با دستگاههای متفاوتی صورت پذیرد. به همین علت کارخانجات به بخشهای کوچکتری تقسیم می‌شوند و هر بخش مسئول تهیه یک نوع فرآورده است. مثل بخشهای قرص، کپسول، شربت، محلولهای تزریقی، کرم و پماد، آمپول و ... . |
| | !داروسازی بالینی | | !داروسازی بالینی |
| - | داروسازی بالینی یکی از شاخه های داروسازی است که در ایران از رشته های تخصصی داروسازی محسوب می شود و بیشتر در زمینه مشاوره دارویی برای پزشکان فعالیت دارد. پزشکان متخصص می توانند پاسخ سوالات تخصصی دارویی خود را از داروسازان بالینی دریافت کنند. این رشته نیز مانند رشته پزشکی به زیر شاخه های متعدد از قبیل کودکان، عفونی، داخلی، مراقبتهای ویژه و غیره تقسیم می شود. امروزه در دنیا به تعداد تخصصهای زشکی موجود، تخصصهای داروسازی بالینی به وجود آمده است. هدف از این رشته "مصرف بهینه دارو" یا به عبارتی جایگزین نمودن داروهای تجویز شده با داروهای بهتر، کاهش مصرف اقلام دارویی، تغییر مقادیر مصرف دارو (کم یا زیاد کردن مقدار مصرف دارو) می باشد- مصرف بهینه فقط کم مصرف کردن نیست بلکه درست مصرف کردن است. |
+ | ((داروسازی بالینی)) یکی از شاخه‌های داروسازی است که در ایران از رشته‌های تخصصی داروسازی محسوب میشود و بیشتر در زمینه مشاوره دارویی برای پزشکان فعالیت دارد. پزشکان متخصص می‌توانند پاسخ سوالات تخصصی دارویی خود را از داروسازان بالینی دریافت کنند. این رشته نیز مانند رشته پزشکی به زیر شاخه‌های متعدد از قبیل کودکان، عفونی، داخلی، مراقبتهای ویژه و غیره تقسیم میشود. امروزه در دنیا به تعداد تخصصهای پزشکی موجود، تخصصهای داروسازی بالینی به وجود آمده است. هدف از این رشته "مصرف بهینه دارو" یا به عبارتی جایگزین نمودن داروهای تجویز شده با داروهای بهتر، کاهش مصرف اقلام دارویی، تغییر مقادیر مصرف دارو (کم یا زیاد کردن مقدار مصرف دارو) میباشد. مصرف بهینه فقط کم مصرف کردن نیست بلکه درست مصرف کردن است. |
| - | برخی از وظایف این گروه از متاخصین عبارتند از: بررسی تاریخچه دارویی بیمار، نظارت بر مرف صحیح دارو توسط بیمار، بررسی عوارض جانبی داروها و گزارش آنها ه مراز ذربط پی گیری غلظتهای دارویی در بیماران برای جلوگیری از مسمومیتها دستیابی به دوز صحیح درمانی (پایش) و کم کردن مدت بستری شدن بیماران و ارائه !مشاوره دارویی به پزشکان داروساز بالقوه رشته ای بالینی است، زیرا داروساز با بیمار سروکار دارد و آخرین حلقه زنجیره درمانی است. داروخانه محلی است که در آنجا داروساز می تواند اطلاعات لازم را در اختیار بیمار قرار دهد تا با مصرف صحیح دارو به نتیجه مطلوب درمانی دیاف. از همین رو، یکی از اهداف گروه داروسازی در دراز مدت این است که دوره عمومی داروسازی را به سمت داروسازی بالینی سوق دهد تا داروسازانی که به مردم خدمات دارویی ارائه می دهند، کارآیی لازم برای پلاسخگویی به سوالات بالینی بیماران را داشته باشند و در ضمن بتوانند با پزشکان ارتباط بهتری برقرار کنند و تبادل نظرنزدیکتری با پزشکان و سار حرف پزشکی داشته باشند. اینها همه، با تغییر در آموزش داروسازی مقدور خواهدبود. در برنامه ریزی آموزش داروسازی،که دوسال گذشته مورد بازنگری قرار گرفته ات، آموزش موادی تحت عنوان "داروسازی جامعه نگر" منظور شده است که در آینده به اجرا در خواهد آمد. |
+ | برخی از وظایف این گروه از متخصصین عبارتند از: بررسی تاریخچه دارویی بیمار، نظارت بر ((فرهنگ مصرف صحیح دارو|مصرف صحیح دارو)) توسط بیمار، ((اختلالات دارویی و عوارض جانبی داروها|بررسی عوارض جانبی داروها)) و گزارش آنها، پیگیری غلظتهای دارویی در بیماران برای جلوگیری از مسمومیتها، دستیابی به دوز صحیح درمانی (پایش) و کم کردن مدت بستری شدن بیماران و ارائه مشاوره دارویی به پزشکان.
/>داروسازی رشته‌ای بالینی است، زیرا داروساز با بیمار سروکار دارد و آخرین حلقه زنجیره درمانی است. داروخانه محلی است که در آنجا داروساز می‌تواند اطلاعات لازم را در اختیار بیمار قرار دهد تا با مصرف صحیح دارو به نتیجه مطلوب درمانی دت یاد. از همین رو، یکی از اهداف گروه داروسازی در دراز مدت این است که دوره عمومی داروسازی را به سمت داروسازی بالینی سوق دهد تا داروسازانی که به مردم خدمات دارویی ارائه می‌دهند، کارآیی لازم برای پاسخگویی به سوالات بالینی بیماران را داشته باشند و در ضمن بتوانند با پزشکان ارتباط بهتری برقرار کنند و تبادل نظر نزدیکتری با پزشکان و سایر حرف پزشکی داشته باشند. اینها همه، با تغییر در آموزش داروسازی مقدور خواهد بود. در برنامه‌ریزی آموزش داروسازی، که دو سال گذشته مورد بازنگری قرار گرفته است، آموزش موادی تحت عنوان "داروسازی جامعه‌نگر" منظور شده است که در آینده به اجرا در خواهد آمد.
داروساز بالینی می‌تواند خدمات بسیاری در سطح بیمارستانها ارائه دهد. در حال حاضر در کشور ما در برخی از بیمارستانهای تهران از جمله بیمارستان دکتر شریعتی، بیمارستان روزبه و تا حدودی در بیمارستان امام خمینی این خدمات با همکاری پزشکان و داروسازان ارائه می‌شوند.
مشکل داروسازی در کشور ما عدم توسعه داروسازی بیمارستانی است. داروخانه‌ها، بیشتر شبیه انبار دارویی هستند و بیمارستانها برای ارائه خدمات دارویی در داروخانه‌هایشان سرمایه‌گذاری نکرده‌اند، در نتیجه این موضوع در ارائه خدمات بالینی اثر منفی به جای گذاشته است، زیرا برای داشتن خدمات دارویی بالینی خوب، ناچار به داشتن داروخانه بیمارستانی خوب و همچنین داروساز بیمارستانی هستیم. قابل ذکر است که با سرمایه گذاری روی داروسازی بالینی و داروسازی بیمارستانی به دلیل کاهش مدت بستری بیمار در بیمارستان، بازگشت نیروی کار به جامعه، و مصرف بهینه دارو و کاهش هزینه‌های دارویی، در کل هزینه‌های درمانی کاسته خواهد شد.
!تاریخچه داروسازی در ایران
*در سال 1335 رشته داروسازی از دانشکده پزشکی، داروسازی دندانپزشکی، داروسازی و دندانپزشکی جدا شد و به صورت رشته ای مستقل در رئیس این دانشکده دکتر مهدی نامدار بود.
*از سال 1342 به بعد نظام آموزش داروسازی که از نظام فرانسوی اقتباس شده بود به نظام آمریکایی تبدیل شد و از سال تحصیلی 1343-1342 دروس این رشته به صورت واحدهای درسی ارائه گردیدند.
*از سال 1350 به بعد دوره تحصیلی در دانشکده‌های داروسازی به صورت 6 سال پیوسته تصویب شد که به فارغ التحصیلان پس از گذراندن پایان نامه تحقیقاتی درجه دکترای داروسازی داده میشود.
!راههای تجویز دارو
داروها ممکن است از راههای مختلفی که در زیر گفته شده است تجویز شود.
از راه زیرزبانی: قرص و یا قطره
از راه رکتوم یا واژن: شیاف ، محلول
از راه استمعال موضعی: مالیدنی، قطره (چشم و گوش و بینی)
از راه استشناقی: (اسپری، اینهالر و …) |
| - | داروساز الینی ی و خدما سیری ر سطح بیمارستانها ائ د. ر ا حار کشو م د برخی ز بیمارستاهای تهران از جمله بیمارستان دک شریی، بیارسن رز ه و وی ر بیمارستان ما خمین ین خدما ب همکری شکان دارسازان اائه می شون. شک اوی ر کو ا اروسای بیمارستانی است. داروخانه های یماتانی کر یر شبی انا دارویی هستند و بیماتانها رای ارئه مات دارویی در داوانه هایان ریه گری نکرده ان ر نیجه ین موو ر ارئ خدا اینی منف ب جای گشته است، زیرا برای داشتن خدم دارویی بینی و نچار ب اشتن داروه یماای خو و همچنین اساز یمارستانی هیم. اب ذکر است ک با ای ذاری روی دارسازی باینی و دارسازی یستانی به دلیل کاه م ستی بیمار یاان اگشت یروی کر ه امه، و مرف بهینه دا و کاه هینه های داروی ر کل هیه ی رمانی کاسته ود شد. |
+ | بیشتر داروها ا ک ا نین رح حال بیماران از ا د یمار و مایه او وی می‌ود و برخی ارها نیز هستند که ون نی ب نس زک یر بیماران گارد میوند مانن بی کنا (انند اتامینوفن …) ((یامینه)) و ی رای ه کر ات که بیمارانی که داروها ا ون ک ریری مماین الاع درستی ا نها نارن و چه ا دارویی را ناا به کا ر و یا به ل ندانن ثر جانی ن ستخو وار ای ند، بااین نباید خودانه و بن موت ا شک دارو م کد یا ی خو ا یگران توصیه ک. ازم ب ذکر است س از معه ای یف و پی بردن به اثرای فید درمانی و اثرای انبی داروه، م نیستن که بر اس ی الا ایی که ر ا ین ااات دارویی ری خد یران توی کند. |
| | !مباحث مرتبط با عنوان | | !مباحث مرتبط با عنوان |
| | *((آلرژی دارویی)) | | *((آلرژی دارویی)) |
| | *((اختلالات دارویی و عوارض جانبی داروها)) | | *((اختلالات دارویی و عوارض جانبی داروها)) |
| | *((تاریخچه داروسازی)) | | *((تاریخچه داروسازی)) |
| - | *((داروسازی بالینی))
*((داروسازی صنعتی)) |
+ | *((داروسازی)) |
| | *((فرهنگ مصرف دارو)) | | *((فرهنگ مصرف دارو)) |
| | *((گیاهان دارویی)) | | *((گیاهان دارویی)) |
| | *((مراحل تولید دارو)) | | *((مراحل تولید دارو)) |
