| - |
بالای استراتوسفر مقداری از آلودگی مضّر اشعه ((ادون بنفش)) را و همچنین تشعشعاتی از خورشید (امواج بین 320 تا 240) را که باعث می شود لایه اوزون آسیب ببیند و همچنین جان گیاهان به خطر بیفتد را جذب میکند.اشعه ون بنفش با تابیدن نور ((مولکول))های ((اوزون)) را میشکافد ولی ((اوزون)) می تواند تغییر شکل بدهد و عکس العمل زیر ازآن حاصل میشود:
r />:O+ O2 :((ماو ر)) +O3 r />:O2+O:O3<br />
همچنین اوزون در اثر عکس العمل زیر نابود میشود : />
:O3+O:O2+O2r />
عکس العمل دوم با افزایش پیدا کردن ارتفاع آهسته انجام می شود امّا عکس العمل سوم سریعتر انجام می شود. دربین همکاری عکس العمل ها تمرکز اوزون درحال تعا دل است. دربالای اتمسفر ((اکسیژن)) اتمیک هنگا می که اشعه ادون بنفش در سطح بالایی است، پیدا می شود. در اثر حرکت ((استراتوسفر)) هوای متراکم تری بدست می آید وجذب اشعه ی ادون بنفش افزایش می یابد و سطح اوزون به حد اکثر و تخمینا" km20می رسد.همراه با تئوری کمپمن یک مشکل نیز وجود داشت که این مشکل در سال 1960 تشخیص داده شد وحقیقت این بود که اوزون به وسیله عکس العمل 4 آهسته حرکت می کرد و دیده نمی شود. گرم شدن زمین ترمیم حفره اوزون را به تعویق می اندازد دانشمندان هشدار داده اند :پدیده گرم شدن زمین می تواند تلاشها برای ترمیم حفره اوزون را که قرار بود تا سال 2050 انجام گیرد،حدود30سال به تعویق اندازد .این مو ضوع به رقم پیشرفتهایی است که بای از رده خارج کردن مواد شیمیایی مخرّب اوزون انجام شده است.
طبق گزارشی کاهش فراوانی در مصرف گازهای ساخته دست انسان بنام «((کلروفلورو کربن))» پدید آمده است .اینها گازهایی هستندکه لایه محافظ زمین را می خورند .دانشمندان گفتند:اگر کشورها مصمم به دنبال نمودن این روند باشند ،«حفره داخل لایه اوزون به آغاز به جمع شدن و کوچک شدن خواهد نمودتا اینکه ظرف 50 سال ترمیم خواهد شد . » این جمع بندی و نتیجه گیری توسط «مجمع بررسی فریند های استراتوسفر و نقش آن در آب و هوا » SPARC» به عمل آمد .این مجمع از صد ها کارشناس اقلیمی که دسامبر سال 1999در آرژانتین گرد هم آمدندو در سایه توجهات سازمان ((هواشناسی)) جهانی تشکیل جلسه دادند،شکل گرفته است. این دانشمندان هشدار دادند: حتّی اگر کاهش مصرف گازهایCFC برآورده شود،پدیده گرم شدن زمین_که نتیجه تولیید گازهای گلخانه ای با وجود کربن به عنوان عنصر اصلی آن است و از سوختهای سنگواره ای بدست می آید _میتواند محلت ترمیم حفره اوزون را چند دهه به تعویق اندازد.به عنوان یک تناقض ، گرم شدن زمین ،جو را در نزدیکی سطح زمین حرارت میدهد اما لایه پایینی «استراتوسفر » یعنی جایی را که اوزون قرار دارد همچنان سرد نگه میدارد . این دماهای پایین به ویژه درزمستان مسبب جمع شدن ابرهای استراتوسفر در نواحی قطبی میشود . این پدیده آغازگر واکنشهای نابود کننده اوزون توسط مولکولهای کلری استکه توسط ((کلروفلورو کربن)) ها آزاد میشوند. پیش بینی های دایر بر این که حفره اوزون که بالای قطب جنوب قرار دارد، به زودی کوچک خواهد شد با آخرین اطلا عات مغایرت دارد که نشان میدهد که این حفره درحال گسترش است وبه طور بی سابقه ای در چند سال اخیر بزرگ شده است
/> />
! تاریخچه سوراخ شدن لایه اوزون r />
<br />ابتدا: جریان تاسف بار سوراخ شدن لایه اوزون در لایه زیر استرا توسفر در بالای منطقه ((انتارکتیکا)) اولین بار در دهه هفتاد (1970 تا 1979)توسط یک گروه تحقیقاتی به نام BAS کشف شد .این گروه در مورد اتمسفر بالای منطقه انتارکتیکا از یک ایستگاه تحقیقاتی که بسیار شبیه این عکس میباشد مشاهده می گردند. *اطلاعات ((ایستگاه تحقیقاتی هالی)) *((ایستگاه تحقیقاتی BAS)) فالکر اولین بار در حالی تحقیقات را انجام داد که اندازه گیری اولیه در سال1985برای اولین بار سوراخ شدن لایه اوزون آنچنان نگران کننده بود که دانشمندان تصور میکردند که دستگاهای اندازه گیری خراب است .آنها دستگاه های دیگری جانشین آن دستگاه ها کردند تا آنکه نتایج بدست آمده اندازه گیری های اولیه را تایید کرد .چندماه بعد که سوراخ شدن لایه اوزون قابل مشاهده بود،(پس از مشاهده سوراخ شدن لایه اوزون تحقیقات قبلی تایید شد)از طرف دیگر اطلاعات ماهواره TOMS سوراخ شدن لایه اوزون را نشان نمی داد ،بدین دلیل که نرم افزارهایی که اطلاعاتی در مورد لایه اوزون میداد به صورتی برنامه ریزی شده بود که لا یه اوزون در منطقه کوچکی موردبررسی قرار می گرفت .بررسی های بعدی ، اطلاعات بدست آمد هنگامی که نتایج گروه BASمنتشر نشد،مورد تایید قرار گرفت و بیانگر این مطلب بود که سوراخ شدن لایه اوزون به طور سریع ودر مقیاس بزرگی بر بالای منطقه انتارکتیکا انجام می شود.
<br />
اوزون لایه ای را در استراتوسفر تشکیل میدهد که منطقه استوا باریکتر و در دو قطب پهن تر است .میزان اوزون در بالای سطح کره زمین به وسیله مقیاسی به نام ((DU Dobson units)) اندازه گیری میشود که این میزان در ((منطقه استوایی)) در حدود 260DUاست و به میزان بیشتری در جاهای دیگر است . این در حالی است تغییرات فصلی بسیار وسیعی اتفاق میافتد واین در حالی شکل می گیرد و ((اشعه ماورای بنفش)) در لایه استراتوسفر نفوذ میکند یا آن را می شکافد. |
+ |
بالای استراتوسفر مقداری از آلودگی مضّر ((اشعه را بنفش)) را و همچنین تشعشعاتی از ((تشعشعات خورشیدی|خورشید)) (امواج بین 320 تا 240) را که باعث میشود لایه اوزون آسیب ببیند و همچنین جان گیاهان به خطر بیفتد را جذب مکند. اشعه بنفش با تابیدن نور مولکولهای اوزون را مشکافد، ولی ((اوزون)) میتواند تغییر شکل بدهد و عکس العمل زیر از آن حاصل مشود:
::~~green:__O<sub>2 + O --------> O3</sub> --------> O + O2 <-------- اع را بف + O<sub>3sub>__~~::
همچنین اوزون در اثر عکس العمل زیر نابود مشود:>>
::~~green:__O3 + O -------> O2 + O<sub>2</sub>__~~::
عکس العمل دوم با افزایش پیدا کردن ارتفاع آهسته انجام میشود امّا عکس العمل سوم سریعتر انجام میشود. در بین همکاری عکس العملها تمرکز اوزون در حال تعادل است. در بالای ((اتمسفر زمین|اتمسفر)) اکسیژن اتمیک هنگامی که اشعه را بنفش در سطح بالایی است، پیدا میشود. در اثر حرکت ((استراتوسفر)) هوای متراکمتری بدست میآید و جذب اشعه را بنفش افزایش مییابد و سطح اوزون به حد اکثر و تخمینا" km20 میرسد. همراه با تئوری کمپمن یک مشکل نیز وجود داشت که این مشکل در سال 1960 تشخیص داده شد وحقیقت این بود که اوزون به وسیله عکس العمل 4 آهسته حرکت می کرد و دیده نمی شود.
گرم شدن زمین ترمیم حفره اوزون را به تعویق می اندازد دانشمندان هشدار داده اند :پدیده گرم شدن زمین می تواند تلاشها برای ترمیم حفره اوزون را که قرار بود تا سال 2050 انجام گیرد،حدود30سال به تعویق اندازد .این مو ضوع به رقم پیشرفتهایی است که با از رده خارج کردن مواد شیمیایی مخرّب اوزون انجام شده است. طبق گزارشی کاهش فراوانی در مصرف گازهای ساخته دست انسان بنام __کلروفلورو کربن__ پدید آمده است. اینها گازهایی هستند که لایه محافظ زمین را میخورند.
به گفته دانشمندان اگر کشورها مصمم به دنبال نمودن این روند باشند ، حفره داخل لایه اوزون به آغاز به جمع شدن و کوچک شدن خواهد نمود تا اینکه ظرف 50 سال ترمیم خواهد شد. این جمع بندی و نتیجه گیری توسط مجمع بررسی فریندهای استراتوسفر و نقش آن در آب و هوا __SPARC__ به عمل آمد. این مجمع از صدها کارشناس اقلیمی که دسامبر سال 1999در آرژانتین گرد هم آمدند و در سایه توجهات __سازمان هواشناسی جهانی__ تشکیل جلسه دادند، شکل گرفته است. این دانشمندان هشدار دادند: حتّی اگر کاهش مصرف __گازهای CFC__ برآورده شود، پدیده گرم شدن زمین _که نتیجه تولید ((گاز گلخانهای|گازهای گلخانهای)) با وجود کربن به عنوان عنصر اصلی آن است و از سوختهای سنگوارهای بدست میآید_ متواند محلت ترمیم حفره اوزون را چند دهه به تعویق اندازد.
به عنوان یک تناقض ، گرم شدن زمین ، جو را در نزدیکی سطح زمین حرارت مدهد اما لایه پایینی استراتوسفر یعنی جایی را که اوزون قرار دارد همچنان سرد نگه مدارد. این دماهای پایین بویژه درزمستان مسبب جمع شدن ابرهای استراتوسفر در نواحی قطبی مشود . این پدیده آغازگر واکنشهای نابود کننده اوزون توسط مولکولهای کلری است که توسط __کلروفلورو کربنها__ آزاد مشوند. پیش بینیهای دایر بر اینکه حفره اوزون که بالای قطب جنوب قرار دارد، به زودی کوچک خواهد شد با آخرین اطلاعات مغایرت دارد که نشان مدهد این حفره در حال گسترش است و بطور بیسابقهای در چند سال اخیر بزرگ شده است.
<table align=left>
<tr>
<td> |
| | {picture file=img/daneshnameh_up//ozon2.jpg} | | {picture file=img/daneshnameh_up//ozon2.jpg} |
