ام المؤمنین، مادر مؤمنان، وصف همسران پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم است، این وصف و عنوان برگرفته از بخشی از آیه مبارکه 6 سوره احزاب است که می فرماید: «
النبی اولی بالمومنین من انفسهم و ازواجه امهاتهم؛ پیامبر به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و همسرانش مادران ایشانند.» بر اساس این آیه، همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به منزله مادر مؤمنان محسوب شده اند.
البته مادر معنوی و روحانی، همانگونه که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پدر روحانی امت است. باید دانست که تاثیر این ارتباط و پیوند معنوی مادری، تنها در حرمت ازدواج و حفظ احترام زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می باشد و از سایر جهات همچون قانون ارث و محرمات نسبی و سببی و حرمت نگاه کردن که بین مادر حقیقی و فرزندان برقرار است، کمترین اثری ندارد. یعنی مؤمنان، از همسران پیامبر ارث نبرده اند و می توانستند با دختران آنها ازدواج کنند و همچنین نگاه کردن به همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای آنان حرام بوده است.
زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که به این عنوان متصف شده اند، عبارتند از: ام المومنین
خدیجه سلام‌الله‌علیه، ام المومنین
عایشه، ام المؤمنین
حفصه، ام المومنین
ام سلمه، ام المؤمنین
زینب، ام المؤمنین
صفیّه، ام المؤمنین
میمونه، ام المؤمنین
ام حبیبه، ام المؤمنین
جویره و. . .
منابع:
تفسیر نمونه، ج 17؛ تفسیر المیزان، ج 16؛ نقش عایشه در تاریخ اسلام، ج 1؛ مجمع البیان، ج 8
