امیر در زبان عربی به معنی فرمانده، سلطان و رهبر است. بعد از اسلام، کسانی را که از سوی ((حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله|رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم)) و خلفا به فرماندهی مأموریتهای جنگی منصوب میشدند امیر مینامیدند. اما عنوان «امیرالمؤمنین» به معنی خلیفه و فرمانده کل قوای اسلام و پیشوای مؤمنان است. به اعتقاد علمای ((شیعه|شیعه))، «امیرالمؤمنین» عنوانی است که خدای تعالی به ((حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام|علی بن ابی طالب )) داده و هیچ کس دیگر، چه قبل و چه بعد از او، برازنده این لقب نیست. در حدیثی آمده است که پیامبر به اصحاب خود فرمود:«هنگام سلام به علی، او را امیرالمومنین خطاب کنید.» و در حدیث دیگری آمده است که:« خدا علی علیه السلام را امیرالمؤمنین نامیده است.»
از ((حضرت امام جعفر صادق علیه السلام|حضرت صادق علیه السلام)) سئوال شد:«آیا به ((حضرت امام مهدی ارواحنا له الفداء|حضرت قائم ))، لقب « امیرالمؤمنین » خطاب میشود؟»
فرمود:«نه، این عنوان مخصوص علی علیه السلام است؛ هیچکس، نه قبل از او و نه پس از او، سزاوار نیست به این نام نامیده شود، و هر کس چنین ادعایی کند کافر است.»
از ((اهل سنت)) نیز درباره اعطای لقب امیرالمؤمنین به امام علی روایات بسیاری در دست است؛ از جمله:
((ابونعیم اصفهانی )) در حیلة الاولیاء از ((انس بن مالک)) روایت کرده است که رسول خدا درباره علی علیه السلام فرمود:«او امیرالمؤمنین و پیشوای نیکوکاران و فرمانده سواران مجاهد و خاتم اوصیاء است.»
نیز از ابن مردویه اصفهانی، از دانشمندان اهل سنت، نقل شده است که: ((جبرئیل)) در محضر رسول خدا علی علیه السلام را امیرالمؤمنین خواند.
از ((ام سلمه)) روایتی نیز در این باره رسیده است.
{picture file=img/daneshnameh_up/9/9f//EmamAli _17.jpg}
|
ولی در ظاهر، بنا بر عقیده اهل سنت، هر مسلمانی که به اجماع یا ((وصایت)) یا شوری برای امامت و فرماندهی کل قوای اسلام انتخاب شود، امیرالمؤمنین است. آنان می گویند این عنوان اولین بار بر خلیفه دوم ((عمر بن خطاب)) اطلاق شد و آنگاه در عهد خلفای راشدین دیگر و خلفای ((بنی امیه)) و ((خلفای عباسی|بنی عباس)) نیز هر یک از خلفا «امیرالمؤمنین» خوانده میشدند.
فقهای ((مذهب زیدی|زیدی مذهب)) نیز این عنوان را حق شرعی هر امیر علوی میدانند که برای احقاق حق، قیام کند.
منابع :
دایره المعارف تشیع، ج 2؛ المعارف و المعاریف ج 1
مراجعه شود به:
((لقب امیرالمؤمنین علیه السلام))
