امام سجاد علیه اسلام شاگردان برجسته‌ای در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی تربیت نمود که تعدادشان کم نیست، و هر یک از آنها ستارگان درخشان آسمان علم و اخلاق و تهذیب است.

این در حالی است که امام سجاد علیه السلام می‌فرمود: « در تمام مکه و مدینه بیست نفر که ما را دوست بدارد، وجود نداشت. » و از ابتدای امامتش در معرض انبوه فتنه‌های سیاسی و عقیدتی خلفای بنی امیه بود.
فتنه‌هایی از قبیل حمله « مسلم بن عتبه »، یکی از فرماندهان یزید، به مدینه و فتنه‌ی ((عبدالله بن زبیر|عبدالله بن زبیر )) و نیز تسلط بیست‌ساله‌ی ((حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج بن یوسف)) بر کوفه و آزارهای دائمی او به شیعیان اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و کشتار گسترده‌ی آنها و آنچه منجر به وجوب ((تقیّه|تقیه )) از طرف حضرت سجاد علیه اسلام گردیده بود.

در چنین موقعیتی امام زین العابدین علیه السلام نهضت فرهنگی شیعه را پایه‌گذاری و میراث علمی و اخلاقی پدرانش را حفظ نمود.
او هم باقیمانده‌ی صحابه پیامبر اکرم و امیرالمومنین علیه السلام را تحت سرپرستی و ولایت خود قرار داد و هم شاگردان جوان دیگری را جذب کرد و به تعلیم و تربیت آنها مشغول شد؛
به طوری که بعضی از آنها نظیر ((ابو حمزه ثمالی|ابو حمزه ثمالی)) به مقام ((سلمان فارسی|سلمان)) و ((لقمان حکیم|لقمان)) رسیدند و مفسران و اندیشمندان برجسته‌ای نظیر ((قاسم بن محمد بن ابی بکر))، ((سعید بن مسیب))و ((ابان بن تغلب|ابان بن تغلب)) به جامعه تبدیل شدند.
در حوزه‌ی تربیتی زندگی امام سجاد و شاگردانش باید به موضوعات زیر توجه کرد:

1- ((تعداد شاگردان حضرت سجاد علیه السلام))
2- ((طبقه بندی اصحاب امام سجاد علیه السلام))
3- ((بعضی از یاران امام سجاد علیه السلام ))

منابع:
بحارالانوار، ج 46، ص 143

مراجعه شود به:
((مدیریت نهضت فرهنگی))