تاریخچه ی:
امام سجاد علیه السلام و تربیت شاگردان برجسته
یکی از مناصب بسیار مهم انبیاء و جانشینان آنها علیهم السلام پس از مسئله ابلاغ و تعلیم دستورات الهی به جامعه معارف و ارزشهای الهی است. امام سجاد علیه اسلام بر اساس آنچه در قسمت ((پایه گذاری نهضت فرهنگی|رهبری فکری جامعه توسط ایشان با شگردی ویژه و پایه گذاری نهضت فرهنگی ))تبیین گردیده علاوه بر ارائه مجموعه گسترده و جامع از معارف الهی اسلام، با همه مزاحمت هایی که از جانب نظام جبّار اموی با آن مواجه بودند، شاگردان متعدد و برجسته ای در زمینه های مختلف علوم اسلامی تربیت نموده اند تا آنان علاوه بر اینکه خود نمونه هایی عینی معرفت و تربیت و تهذیب در مکتب اسلام و ولایت می باشند، حاملان امین و صادق معارف اسلامی به سایر انسانها و نسلهای آینده نیز باشند. دست پروردگان حضرت علی بن الحسین علیه السلام که تعدادشان اندک نیست، هر کدام ستارگان درخشان و پر فروغ آسمان علم و معرفت از یک سو و اخلاق و تهذیب از سوی دیگر می باشند که بررسی زندگی آنان و شناخت معلومات و مجاهدات آنان، ایشان را به تحیر وا داشته و نسبت به معلم سرافراز آنان دست تعجب به دهان می گیرد.
در شرائطی که بر اساس آنچه «ابو عمر نهدی » نقل می کند که خودم از حضرت علی بن الحسین علیه السلام شنیدم که می فرمود: (در تمام مکه و مدینه بیست مرد که ما را دوست بدارند وجود نداشت.) و با وجود حجم انبوه فتنه های سیاسی و عقیدتی از ابتدای امامت حضرت سجاد علیه اسلام از قبیل حمله فرمانده خونخوار یزید به نام «مسلم بن عتبه » به مدینه و انجام کارهایی که روی تاریخ را سیاه کرده و فتنه «((عبدالله بن زبیر|عبدالله بن زبیر ))» و حاکمیت حاکمان پلید اموی به خصوص امارت بیست ساله «((حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج بن یوسف ثقفی)) » بر کوفه و خونخواری و آزارهای مستمر او بر محبین اهل بیت وکشتار گسترده تمام موالیان دودمان پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و مسائل دیگر، و آنچه که منجر به وجوب عملی به اصل «((تقیّه|تقیه ))» از طرف حضرت سجاد علیه اسلام گردیده بود.
آری در این شرائط حضرت امام زین العابدین علیه السلام نهضت فرهنگی شیعه را پایه گذاری می نماید و میراث علمی و اخلاقی پدرانش را حفظ نموده به بهترین نحو زمینه تداوم آنرا فراهم می سازد. هم باقی ماندگان از شاگردان وصحا به حضرت رسول _ صلی الله علیه و آله _ و امیر المومنین علیه السلام را تحت پوشش گرفته و آنان را رسیدگی می کند و از نابودی موقت و آموزه های مذهبی و الهی آنان جلوگیری به عمل می آورد و هم شاگردان جوان دیگری را جذب نموده به تعلیم و تربیت آنها مشغول می شود به گونه ای که بعضی آن چنان ارتقاء پیدا می کنند که به حد «((سلمان فارسی|سلمان)) » و «((لقمان حکیم|لقمان)) » واصل می شوند مانند «((ابو حمزه ثمالی|ابو حمزه ثمالی)) » و فقها و مفسدان و اندیشمندان برجسته دیگر به جامعه عرضه می شوند نظیر «((قاسم بن محمد بن ابی بکر)) » و «((سعید بن مسیب)) »، «((ابان بن تغلب|ابان بن تغلب)) » این همه دلیل تلاش خستگی ناپذیر این امام همام در انجام مسئولیت خطیر امامت می باشد که در بعد «تعلیم » و «تربیت » به منصه ظهور رسیده است.
به هر حال این فراز از زندگی علی بن الحسین یعنی تربیت شاگردان برجسته توسط ایشان از اهمیت زیادی برخوردار است و می طلبد پیرامون آن به تحقیق و بررسی نشست. در این رابطه باید مسائلی از این قبیل مورد توجه قرار گیرد:
1- ((تعداد شاگردان حضرت سجاد علیه السلام))
2- ((طبقه بندی اصحاب امام سجاد علیه السلام))
3- ((بعضی از یاران امام سجاد علیه السلام ))
منابع :
بحارالانوار ، ج 46 ، ص 143
مراجعه شود به:
((مدیریت نهضت فرهنگی))