امام سجاد علیه اسلام شاگردان برجسته‌ای در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی تربیت نمود که تعدادشان کم نیست، و هر یک از آنها ستارگان درخشان آسمان علم و اخلاق و تهذیب است.

این در حالی است که امام سجاد علیه السلام می‌فرمود: « در تمام مکه و مدینه بیست نفر که ما را دوست بدارد، وجود نداشت. » و از ابتدای امامتش در معرض انبوه فتنه‌های سیاسی و عقیدتی خلفای بنی امیه بود.
فتنه‌هایی از قبیل حمله « مسلم بن عتبه »، یکی از فرماندهان یزید، به مدینه و فتنه‌ی عبدالله بن زبیر و نیز تسلط بیست‌ساله‌ی حجاج بن یوسف بر کوفه و آزارهای دائمی او به شیعیان اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و کشتار گسترده‌ی آنها و آنچه منجر به وجوب تقیه از طرف حضرت سجاد علیه اسلام گردیده بود.

در چنین موقعیتی امام زین العابدین علیه السلام نهضت فرهنگی شیعه را پایه‌گذاری و میراث علمی و اخلاقی پدرانش را حفظ نمود.
او هم باقیمانده‌ی صحابه پیامبر اکرم و امیرالمومنین علیه السلام را تحت سرپرستی و ولایت خود قرار داد و هم شاگردان جوان دیگری را جذب کرد و به تعلیم و تربیت آنها مشغول شد؛
به طوری که بعضی از آنها نظیر ابو حمزه ثمالی به مقام سلمان و لقمان رسیدند و مفسران و اندیشمندان برجسته‌ای نظیر قاسم بن محمد بن ابی بکر، سعید بن مسیبو ابان بن تغلب به جامعه تبدیل شدند.
در حوزه‌ی تربیتی زندگی امام سجاد و شاگردانش باید به موضوعات زیر توجه کرد:

1- تعداد شاگردان حضرت سجاد علیه السلام
2- طبقه بندی اصحاب امام سجاد علیه السلام
3- بعضی از یاران امام سجاد علیه السلام

منابع:
بحارالانوار، ج 46، ص 143

مراجعه شود به:
مدیریت نهضت فرهنگی