بدن انسان را مىتوان به یک موتور تشبیه کرد. همانطورى که هر ماشینى به سوخت احتیاج دارد بدن انسان نیز به غذا نیاز دارد. بدن با مصرف غذا انرژى لازم را براىگرما و انجام کارتامین مىکند و مواد لازم براى رشد و ترمیم بدن را فراهم مىسازد. غذا شامل مواد دیگرى نیز مىباشد که براى حفظ سلامتى بدن لازم است. همه این مواد را مواد مغذى گویند و روزانه ما به این مواد مغذى نیازمندیم. مقدار زیادى آب نیز باید مصرف کرد.
دانشمندان مىتوانند مقدار انرژى مواد غذایى را با سوزاندن مقدار کمى از آنها در کالریمتر اندازگیرى کنند. این اندازگیرى نشان مىدهد که هر ماده غذایى چه مقدار گرما در اثر سوختن تولید مىکند. مقدار گرماى تولید شده را با واحدى بنام کالرى و یا ژول مشخص مىکنند. هر کارى معادل 4.2 ژول است. براى اینکه سلامتى شخص تامین شود بدن انسان هر روز به مقدار معینى کالرى نیاز دارد. یک پسر بچه دوازده ساله به 3000 کالرى انرژى در روز نیاز دارد در حالى که یک دختر بچه در همان سن 2500 کالرى انرژى لازم دارد.
چنانچه بیش از نیاز بدن غذا بخوریم، غذاى اضافى به صورت چربى در بدن ذخیره مىشود.
مواد خوراکى که گرما و انرژى بدن را تامین مىکنند
چربی ها و
کربوهیدراتها هستند.
هر دو دسته در بدن هضم مىشوند و برای این منظور مصرف مىگردند که گرماى بدن ما را تامین مىکنند و ما را قادر به کارکردن مىنمایند. موادى که براى بدنسازى مصرف مىشود پروتئین نام دارند.
پروتئین مواد غذایى پیش از آنکه در بدن جذب شوند به مواد کوچکترى به نام
اسیدهاى آمینه تبدیل مىشوند. این مواد بافتهاى جدید را مىسازند که بدن ما از آنها تشکیل شده است.
ویتامین،
مواد معدنى و
فیبرها بخشى دیگراز مواد غذایى با اهمیت هستند. ویتامینها متنوعند و از هر یک مقدار بسیار کمى مورد نیاز بدن انسان است. هر یک از ویتامینها عمل مشخصى دارد و کمبود حتى یکى از آنها مىتواند در سلامتى شخص اثر مهمى داشته باشد. در گذشته، پیش از آنکه اهمیت ویتامینها براى ما معلوم شود دریانوردان که به سفرهاى دور دریایى مىرفتند از یک بیمارى به نام
اسکوربوت (فساد خون) مىمردند. این بیمارى در اثر کمبود
ویتامینC که در پرتقال و لیمو فراوان است به وجودمى آید. دریانوردان به این نکته پىبردند که در اثر خوردن این نوع میوهها مىتوانند از اسکوربوت جلوگیرى کنند.
اهمیت نمکهاى معدنى در ساختن استخوانها و دندانهاست. ماهیچهها و اعصاب ما بدون وجود نمکهاى ساده نمىتوانند به درستى کارکنند و چنانچه به حد کافى نمک مصرف نکنیم در ماهیچههاى بدن خود احساس درد وگرفتگى مىکنیم.
یکدسته دیگر از مواد غذایى را کربوهیدراتهاى فیبرى تشکیل مى دهند که نمىتوانیم آنها را هضم کنیم. این مواد را حجیم کننده مىنامند و تصور مىرود که در عبور مواد از رودهها موثر باشند. همه خوراکیها، مواد مغذى لازم براى بدن را ندارند. در بسیارى از آنها یک و یا دو ماده بهمقدار زیاد وجود دارد. گوشت، ماهى، پنیر و تخممرغ از نظر پروتئین غنى هستند. غذاهایى که از آرد و شکر تهیه مىشوند مقدار زیادى کربوهیدرات دارند. شیر، کره، ماهى تازه و گردو و فندق و پسته خوراکهاى پرچربى هستند. میوههاى تازه و سبزیجات، داراى انواع ویتامینها و نمکهای معدنى لازم هستند و نیز مواد فیبرى را براى دستگاه گوارش ما تامین مىکنند. شما باید سعى کنید هر روز از خوراکیهایى که شامل گروههاى غذایى بالا هستند استفاده کنید. در این صورت برنامه غذایى متعادلى خواهید داشت که همه مواد مغذى را براى رشد سالم در اختیار مىگذارد. مردم جهان داراى برنامه غذایى متفاوتى هستند. امریکائیها و اروپائیها مقدار زیادى گوشت مىخورند و مردمان چین و نژادهاى دیگر شرقى برنج و سبزیجات استفاده مىکنند.
ژاپنیها و روسها به مقدار کمترى، ماهى مصرف مىکنند. راه و روش زندگى هر قومى به وسعت و طبیعت زمینى که در اختیار دارند و تعداد افرادى که از این زمین تغذیه مىشوند بستگى دارند. چینیها و هندیها با جمعیت بسیار زیاد غذاى خود را از زمینهاى غیر حاصلخیز و فقیر و در شرایط سخت آب و هوا تامین مىکنند. آنها مواد غذایى را با بیشترین بهرهدهى و بازدهى به دست مىآورند.
اگر ما اصطلاح زنجیرهغذایى را در نظر بگیریم متوجه مىشویم که هر اندازه مراحل بالاترى را در این زنجیره طى کنیم انرژى بیشترى هدر مىدهیم، در واقع یک کشاورز مىتواند با کشت گندم در یک مزرعه ده برابر غذایى را به دست آورد که از چراى گله اى در آن مزرعه به دست مىآورد. در اروپا و امریکاى شمالى در مقایسه با جمعیت آنها مزارع زیادى وجود دارد. و شاید به همین دلیل باشد که آنها به خود اجازه مىدهند تا بیشتر از گوشت حیوانات گیاهخوار استفاده کنند و از این راه انرژى خورشید را به مصرف برسانند.