با یک لوله و چوب پنبه سر یک شیشه دارو یا شیشه کوچکی را مطابق شکل ببندید . از یک نی شیشه ای یا هر لوله شیشه ای باریک دیگری استفاده کنید . شیشه را از آبی که با یکی دو قطره جوهر یا رنگ گیاهی ، رنگی شده است پر نمایید و سر آن را با اطمینان ببندید . سطح آبی که در لوله بالا می آید را با خطی علامت بزنید .
حال شیشه را داخل ظرف آب گرم قرار دهید و یا روی یک شمع روشن نگه دارید و ببینید چه اتفاقی می افتد .
مجدداً شیشه را سرد کنید و به نتایج آن توجه نمائید .
مشاهده خواهید کرد که :
هنگامی که آب گرم می شود ، در داخل لوله بالا می رود . و وقتی سرد می شود بطرف پایین نشست می کند .
توضیح :
مایعات در اثر گرما منبسط و در اثر سرما منقبض می شوند . کار دماسنج جیوه ای که ما مورد استفاده قرار می دهیم بر اساس همین خواص می باشد .
ما مستقیماً نمی توانیم دما را اندازه بگیریم ، اما معمولاً تغییرات خواص آن را اندازه گیری می کنیم . هنگامی که مایع دماسنج ( معمولاً جیوه )در تماس با جسم گرمتر از خود قرار می گیرد، گرما جذب می کند و منبسط می شود . وقتی که این مایع در تماس با یک جسم سردتر از خود باشد ، خجمش کم( منقبض )می شود . دما در واقع میزان و مقیاسی است بر اینکه یک جسم از جسم دیگر گرما می گیرد یا به آن می دهد .