| خونریزی عبارت از پارگی رگهای خونی بدن همراه با تغییر مسیر جریان خون از داخل دستگاه گردش خون به خارج آن میباشد. |
مقدمه
در عصر ما که پیشرفت علم و صنعت محیط زندگی بشر را دگرگون ساخته و به مراتب خطرناکتر از گذشته نموده است و متاسفانه با پیشرفت تمدن بر شدت حوادث و تنوع آنها افزوده میشود، میتوان درک نمود که هر کس اطلاعاتی درباره
کمکهای اولیه داشته باشد میتواند در موقع لزوم به کمک آسیب دیدگان شتافته و چه بسا باعث جلو گیری از مرگ حتمی و یا شدت یافتن عوارض مصدوم گردد. بطور کلی خونریزیها به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم میگردد.
خونریزی خارجی
چنانچه بعد از خروج خون از رگها، خون از سطوح قابل مشاهده بدن به بیرون بریزد
خونریزی خارجی گویند که اکثراً با انجام کمکهای اولیه در عرض 10-5 دقیقه بند میآید و بر سه قسم است:
- خونریزی سرخرگی (شریانی): این خونریزی به دلیل کنترل مشکل آن خطرناک بوده و تهدید کننده حیات میباشد. علت، پارگی سرخرگهاست به همین دلیل خون به صورت جهنده، سریع و منقطع خارج میشود و حاوی خون روشن است.
- خونریزی سیاهرگی (وریدی): علت این خونریزی پارگی سیاهرگهاست به همین دلیل خون به صورت ممتد، آرام و غیر جهنده خارج شده و حاوی خون تیره است و کنترل آن نسبت به خونریزی سرخرگی آسانتر است.
- خونریزی مویرگی: شایعترین فرم خونریزی خارجی است. خونریزی ناشی از پارگی مویرگها خفیف بوده و اکثراً با تشکیل لخته خون خود به خود بند میآید، مشکل اصلی در این خونریزیها خطر عفونت زخم است نه به هدر رفتن خون.
کمکهای اولیه در خونریزیهای خارجی
جهت کنترل خونریزی خارجی باید موارد اساسی به ترتیب و به سرعت انجام پذیرد:
- فشار مستقیم: مؤثرترین روش در کنترل خونریزیها میباشد که با گذاشتن یک گاز استریل یا پارچه تمیز روی محل خونریزی و ایجاد فشار بر روی محل با دست سعی در بند آوردن خونریزی میکنیم و یا میتوان بعد از گذاردن گاز استریل بوسیله بانداژ محکم آنرا بست تا خونریزی کنترل گردد.
- نکته مهم: برای بند آوردن خونریزی مهار نشده گاز بیشتری روی محل قرار داده و هرگز گازهای قبلی را از روی زخم بر ندارید.
- بالا نگه داشتن عضو دچار خونریزی: این روش بیشتر در مورد خونریزی اندامها (دست و پا) کاربرد دارد که با قرار دادن عضو در سطحی بالاتر از سطح بدن بعلت نیروی جاذبه خونریزی کمتر میشود. در صورت وجود شکستگی در عضو، استفاده از این روش محدودیت دارد.
- فشار بر نقاط فشار: نقاط فشار نقاطی است که شریانهای اصلی بدن از نزدیک سطح بدن و روی استخوانها عبور می کنند مثل شریان بازویی، شریان رانی و ... ، که با فشار بر این نقاط نیز به بند آوردن خونریزی کمک میشود.
- استفاده از تورنیکه (شریان بند-گارو): این روش فقط زمانی استفاده میشود که شریان بزرگی قطع شده، عضوی قطع یا له شده و کنترل خونریزی بوسیله روشهای قبلی امکان پذیر نیست وجان بیمار به دلیل خونریزی شدید تهدید میشود زیرا بعد از بستن تورنیکه خون به قسمتهای سالم پایینتر نمیرسد. روش بستن تورنیکه بصورت زیر است:
1- گاز یا دستمال را 5cm بالاتر از محل قرار داده تا علاوه بر نقش حفاظتی باعث افزایش فشار در آن نقطه گردد.
2- دستمال فوق را با پارچه یا نواری به پهنای حداقل 5cm ثابت کنید و سپس اهرمی مثل چوب یا لوله خودکار روی آن قرار داده و بعد از قرار دادن اهرم گره بزنید و اهرم را آنقدر بپیچانید تا خونریزی قطع شود و سپس اهرم را بوسیله گره ثابت کنید.
3- اندامی که با تورنیکه بسته شده، باید حتماً در معرض دید باشد.
4- بعد از بستن تورنیکه به هیچ وجه نباید آن را از اندام جدا کرد و شل کردن چند لحظهای آن با تصور خونگیری سایر بافتها ممنوع است.
5- استفاده از
بازوبند فشارسنج، با فشار 150mmHg و استفاده از کمپرس سرد نیز میتواند در بند آوردن خونریزی مؤثر باشد.
خونریزی داخلی
چنانچه خون بعد از خروج از رگ در داخل حفرهای از بدن ریخته و مشاهده نشود
خونریزی داخلی گویند که بر دو قسم است:
خونریزی داخلی قابل رویت (جمجمه- معده- مثانه) و خونریزی داخلی غیر قابل رویت (کبد- طحال).
در این خونریزیها بخشی از علائم و نشانهها مربوط به خود خونریزی و بخشی مربوط به واکنشهای بدن نسبت به از دست رفتن خون است. رنگ پریدگی- پوست سرد و مرطوب- بی قراری- نبض تند و ضعیف-
کاهش فشار خون- گیجی، ضعف و بیهوشی از علائم کلی این نوع خونریزیهاست.
کمکهای اولیه در خونریزی داخلی
1- کنترل
علائم حیاتی (نبض- تنفس- رنگ پوست- مردمک چشم و...)
2- کنترل راههای هوایی
3- قرار دادن فرد در مناسبترین وضعیت
مثلاً اگر مصدوم خونریزی داخل اندامی (دست و پا) دارد اندام را بالاتر نگه میداریم، اگر تهوع دارد وی را به پهلو میخوابانیم.
4-
درمان شوک
5- در صورت کاهش سطح هوشیاری به مصدوم خوراکی یا نوشیدنی نمیدهیم.
6- رساندن بیمار به نزدیکترین مرکز درمانی
مباحث مرتبط
