کروماتوگرافی با ستون خشک DRY COGUMN CHROMATIYROPFY
اطلاعات اولیه
کروماتوگرافی ستونی یکی از مهمترین روشهای جداسازی مواد ترکیبات در آزمایشگاههای
سنتز مواد است. روش ساده دیگری که کمتر شناخته شده ، کروماتوگرافی باستون خشک است. این روش همان قدرت جدا سازی روشهای پیشرفته را دارا است. ولی به صورت قابل ملاحظه کم خطر و ارزانتر از آنهاست.
تعریف
کروماتوگرافی باستون خشک نوعی کروماتوگرافی ستونی است که قدرت جداسازی مواد و سرعت آن همانند روش
کروماتوگرافی لایه نازک است. و در مقیاس‌های کم بکار می‌رود.
روش کار عمومی
روش کروماتوگرافی آنی با ستون خشک در انباشتن ستون ، نشاندن نمونه ، شستشوی ستون شبیه انواع دیگر
کروماتوگرافی است. به هر حال این ستون شامل یک بستر خشک از
سیلیکاژل در یک قیف شیشه‌ای متخلخل است که با استفاده از مکش شویش و پس از هر جزء ستون خشک می‌شود. این ویژگیها باعث می‌شود تا ستون راحتر انباشته شود و سطح
حلال از سطح سیلیکاژل راحتر پایین بیاید و به آسانی جدا سازی انجام گیرد که قابل مقایسه با نتایج جداسازی مواد با کروماتوگرافی لایه نازک است.
انباشتن ستون
قیف تا لبه با سیلیکاژل به صورت فشرده پر می‌شود، در مرحله بعد با ضربات آهسته‌ای که به قیف زده می‌شود گرد سیلیکاژل نشت کرده و فضاهای خالی پر می‌شود، سپس مکش انجام می‌گیرد. مرحله نهایی انباشتن شامل فشرده محکم با یک میله شیشه‌ای ته صاف ، همزمان یا بکارگیری مکش است. در نهایت انباشتن باید طوری انجام گیرد که سطح بستر متراکم شده حدود 1 سانتیمتر با لبه قیف برای اضافه نمودن مخلوط و جزءحلال فاصله داشته باشد. لازم نیست که سطح ستون حتما به صورت کاملا صاف در آید. به منظور اطمینان از عدم وجود شیارها و فضاهای خالی در ستون ، به دقت روی بستر حلال (هگزان) ریخته می‌شود و همزمان با به کارگیری مکش ، آزمون صورت می‌گیرد.
سطح بستر تا زمانی که حلال شروع به خروج از انتهای قیف کند باید پوشیده از حلال باشد. سپس افزایش حلال قطع می‌شود و ستون تا خشک شدن کامل تحت مکش قرار می‌گیرد. اگر انباشتن ستون درست انجام گرفته باشد، جبهه حلال در یک خط افقی ترول خواهد کرد و در نهایت بسترخشک شده به صورت یک دست و بدون ترک درخواهد آمد. اگر حلال در یک ظرف بسیار سریعتر پایین بیاید اگر شیارها و فضاها در سطح بستر گسترش پیدا کند، در این صورت ستون یا انجام مکش کاملا خشک و بار دیگر از ابتدا انباشته می‌شود.
نمونه در ستون
ساده‌ترین راه برای قرار دادن
نمونه در ستون ، حل کردن نمونه درحجم اندکی از حلال (هگزان) است. محلول را به آرامی در ستون ریخته و مکش صورت می‌گیرد. برای نمونه‌هایی که در حلال حل نمی‌شوند می‌توان از مخلوط هگزان ـ اتیل استات استفاده کرد تا نمونه در آن حل شده و محلول مورد نظر به ستون افزوده شود. راه دیگر برای نشاندن نمونه‌های نامحلول در هگزان ، جذب شدن آن نمونه در مقداری از سیلیکاژل تازه است.
شویش ستون
به محض آنکه نمونه روی ستون نشانده شود با استفاده از مخلوط هگزان و اتیل استات ، که قطبیت آن به تدریج افزوده می‌شود شویش ستون شروع می‌شود. جزءهای حلال را مستقیماً در لوله‌های آزمایش که در درون
ارلن گذاشته می‌شود جمع آوری می‌کنند. شویش با استفاده از یک مکش قوی و ریختن25 میلی لیتر ازحلال شستشو به صورت آرام انجام می‌گیرد.به محض اینکه ستون کم و بیش خشک شد یا لوله آزمایش پر شد، مکش متوقف و لوله آزمایش برداشته می‌شود.
اغلب مقداری از حلال ازطریق تبخیر یا جذب کم می‌شود. بنابراین استفاده از مقادیر کم
حلال برای افزودن به ستون عاقلانه نیست. قطبیت حلال شستشو باید آهسته ، امّا پیوسته و یکنواخت از یک جزء به جزء دیگر افزایش یابد. به عنوان نمونه می‌توان برای اولین حلال از هگزان استفاده کرد سپس پیوسته مقدار
اتیل استات را در جزء بعدی افزایش داد تا مخلوط کاملاً شستسو یابد.
تشخیص نمونه
اگر اجزای نمونه رنگی باشد (فروسن و استیل فروسن) پیشرفت جداسازی مواد با چشم دیده می‌شود. به هر حال روش بسیار متداول جمع آوری 12 تا 16 نمونه و شناسایی همزمان آنها با
کرومانوگرافی لایه نازک (TLC) است.
مقایسه کروماتوگرافی لایه نازک و ستونی خشک
در روش کروماتوگرافی لایه نازک بر روی یک صفحه شیشه‌ای پخش کرده ، خشک می‌کنند آنگاه حلال از جاذب خشک عبور داده می‌شود و اجزای نمونه را به مسافت‌های مختلف در روی صفحه حمل می‌کند. این روش برای جداسازی مواد آن بهتر از جداسازی مواد ستونهای متداول است. این روش سریعتر از روش ستونی است.
کاربرد
این روش با موفقیت برای مخلوط‌هایی در گسترده 150 میلی‌گرم تا یک گرم به کار برده شده است. به شرط اینکه قطبیت حلال به تدریج افزوده شود قدرت جداسازی مواد همانند کروماتوگرافی لایه نازک خواهد بود. جداسازی‌ها می‌توانند شامل فروسن و استیل فروسن ـ سیس و ترانس - 3 ، 3 ، 5 - تری متیل سیکلوهگزانول و جداسازی مواد مخلوط مجهول دوتایی غیررنگی باشد. در هر کدام از موارد بالا جدا سازی‌ها کامل و با موفقیت انجام می‌گیرد، بویژه جدا سازی (دیاستویومرهای سیکلوهگزانول ) جالب است زیرا 4 NaBH واکنش‌گری با دیاستویوگزینی متوسط است.
مباحث مرتبط با عنوان
