پلورالیسم به معنای آیین کثرت یا کثرت گرایی است که در حوزه های مختلف فلسفه دین ، فلسفه هایی از اخلاق ، حقوق و سیاست ، کاربردهای متفاوتی دارد که حد مشترک همه آنها ، به رسمیت شناختن کثرت در برابر وحدت است.

• چنانکه در فلسفه عده ای به هیچ گونه جهت وحدتی در موجودات قائل نیستند و از این نظریه به کثرت وجود و موجود تعبیر می شود. نقطه مقابل آن نظریه کسانی است که وحدت گرا بوده ، یا منکر هر گونه کثرت شده اند ( وحدت وجود افراطی ) و یا قبول کثرت ، وحدت را نیز پذیرفته اند .

• در فلسفه اخلاق نیز کسانی مبدأ و معیار خوبی و بدی اخلاقی را واحد و عده ای کثیر دانسته اند. قول اخیر پلورالیسم اخلاقی است که گاهی آن را به نسبی گرایی اخلاقی و این که ارزش ها قابل ارجاع به یکدیگر نبوده و قابل استدلال نیستند ، تفسیر کرده اند.

• پلورالیسم سیاسی به این معنا است که اقتدار همگانی در میان گروههای متعدد و متنوع پخش شود، تا این گروه ها مکمل یکدیگر بوده دولت به حفظ توازن طبیعی میان آنها بسنده کند و حاکمیت مطلق در دست دولت یا هیچ فرد یا نهادی نباشد.پلورالسم سیاسی را یکی از اصول بنیادی دمکراسی لیبرال می دانند، و این البته به گفته ماکس وبر ، جامعه شناس معروف آلمانی ، نمونه ای آرمانی جامعه پلورالیستی است که گویا تحقق نیافته است. در عرف جامعه شناسی ، پلورالیسم عبارت است از : جامعه ای که از گروههای نژادی مختلف یا گروههایی که دارای زندگی سیاسی و دینی مختلف می باشند، تشکیل یافته است.

منابع

• علی ربانی گلپایگانی ، تحلیل و نقد پلورالیسم دینی
• کتاب نقد، شماره 4 ، ص 14
• اندیشه حوزه ، شماره 6 ، سال نهم

برای مطالعه تکمیلی بخوانید

• پلورالیسم دینی
• تفسیر دیگر از پلورالیسم دینی
• کثرت طولی و عرضی در پلورالیسم
• نقد کوتاه بر پلورالیسم دینی
• ایان باربور و نقد پلورالیسم دینی
• تحلیل و نقد مبانی پلورالیسم دینی با توجه به دین اسلام
• تفکر پلورالیسم دینی در جامعه ایران