مقدمه
اولین بار دانشمندی به نام
میلر موفق شد از اسپرم شاه ماهی اولین انگیزنده تقسیم سلولی را جدا کند که آنرا
کینیتین نام نهاد. بعدها معلوم شد که این ماده مصنوعی است و در گیاه وجود ندارد و اولین ماده طبیعی استخراج شده از گیاه از بذور نارس
ذرت بدست آمد که
زآیتن نام گرفت و بعد به این ماده و دیگر مواد مشابه
سایتوکینین نام گذاشتند و بالاخره بتدریج بوجود سایتوکنین در
تخمدان میوه جات و
ریشههای پیبردند. نقش اصلی همه سایتوکنینها در کنترل تقسیم سلولی است.
|
توضیحاتی در مورد سایتوکینین
|
ماهیت شیمیایی سایتوکینین | همه سایتوکینینها در ساختمان اساسی خود حلقه پورین (دو حلقه) دارند.
|
مراکز عمده ساخته شدن سایتوکینین | این هورمون به طور عمده در مریستم انتهای ریشه- گل آذینها- میوههای در حال رشد ساخته میشود.
|
نحوه انتقال سایتوکینین | سایتوکینینهای ساخته شده در نوک ریشهها توسط شیره خام و سایتوکینیهای ساخته شده در بخش بالایی گیاه توسط آوندهای آبکشی به سمت پایین انتقال مییابد.
|
نقش سایتوکینینها در گیاه
- هورمون سایتوکینین تقسیم سلولی را در گیاه تحریک میکند.
- سایتوکینینها در طویل شدن سلول و بزرگ شدن آن و رشد تاثیر میگذارد.
- تشکیل ریشه: سایتوکینین با غلظت زیاد از تشکیل ریشه جلوگیری میکند و با غلظت خیلی کم به تشکیل ریشه کمک میکند.
- پیری و دیررسی: این هورمون پیری را در برگها به تاخیر میاندازد و از ریزش گلها و برگها و میوهها جلوگیری میکند.
- پارتنوکارپی (میوه بدون دانه): این هورمون در ایجاد پارتنوکارپی میوه موثر است مانند انجیر.
- تاثیر در گلدهی: سایتوکینین موجب افزایش گلدهی در گیاهان روز کوتاه در شرایط روز بلند و بر عکس میشود.
کاربرد سایتوکینینها در باغبانی
- افزایش شاخه زایی: استفاده از این هورمون در اوایل تابستان میتواند باعث شاخه زایی شود.
- افزایش طول میوههای سیب: اگر سیبها با این هورمون از 10 روز بعد از اینکه گلها باز شدند هورمون پاشی شوند طول میوههای سیب درازتر خواهد شد.
- افزایش جوانه زنی بذرها :اگر بذرها یک روز در محلول سایتوکینین خیس بخورند جوانه زنی افزایش مییابد.
- افزایش گیاهانی مانند گل داوودی و گل میخک از طریق کشت بافت به کمک این هورمون انجام میگیرد.
- استفاده از هورمون سایتوکینین موجب افزایش طول عمر گلهای بریده و سبزیهای برگی در مرحله بعد از برداشت میشود.
- کاهش ریشه دهی : محلول پاشی با سایتوکینین بر روی برگها نسبت رشد ریشه به شاخه را کاهش میدهد در حالی که کاربرد آن روی ریشه این نسبت رشد را افزایش میدهد.
- با محلول پاشی سایتوکینین میتوان شاخه دهی با زاویه باز را بوجود آورد.
- سرمادهی ریشههای درختانی که در معرض سرما قرار نگرفتهاند : مصرف سایتوکینین میتواند جایگزین سرمای مورد نیاز درختانی باشد که ریشههایشان در معرض سرما قرار نگرفتهاند.
- سایتوکینین رشد اولیه تخمدان را در میوهها باعث میشود.
- سایتوکینینها در افزایش پر پشت کردن گیاهان در برابر گرما موثر هستند.
- ریزش میوهها در نهالهای جابجا شده به علت کمبود سایتوکینین است.
- از سایتوکینینها برای بوجود آوردن جوانههای اتفاقی روی شاخههای درختان میوه و همچنین تبدیل پیچک به خوشه در درخت انگور استفاده میشود.
- سایتوکینین دوره نونهالی(صغیری) را در نهالهای درختان میوه کوتاه میکند.
- سایتوکینینها فعالیت جوانههای جانبی را در شاخهها افزایش داده و موجب ایجاد شاخههای فرعی در درختان میوه شده و غالبیت جوانه انتهایی را میشکند و موجب کاهش رشد طولی شاخه میشود.
- هورمون سایتوکینین رقابت بین رشد مریستم انتهایی شاخه و رشد میوه را میشکند و باعث رشد بهتر میوههای میشود
.
- شکستن دوره خواب بذور: انواع مختلف سایتوکینینها در شکستن دوره خواب تعدادی از بذرهایی که به نور هم حساس نیستند، موثر هستند.
- هورمون سایتوکینین در حرکت بخشیدن مواد غذایی موثر است بطوری که این ماده به عضوهای مانند میوهها و برگها و غدههای جوان که خود تولید کننده هورمون هستند، انتقال مییابد.
مباحث مرتبط با عنوان