نگاه اجمالی
بین
سنگهای رسوبی ، آذرین و دگرگونی روابطی معین وجود دارد. با گذشت زمان و تغییر شرایط هر یک از این سنگها میتوانند به انواع دیگری تغییر یابند. این روابط ، چرخهای را تشکیل میدهند که میتوان از طریق آن ، راههای مختلفی را پیگیری کرد که مواد متشکله از آن عبور میکنند. نحوه نشان دادن
سنگهای آذرین به گونهایست که تشکیل شدن آنها را از یک ماگما ، مشخص می سازد. این پدیده به نوبه خود حلقه ای را در زنجیر چرخه بوجود می آورد. سنگهای دیگر ، با استفاده از فرآیندهای مختلف ، از همین سنگهای مادر منشا میگیرند.
فرآیندهای موثر در چرخه سنگ
هوازدگی ، در آغاز به سنگ سخت و جامد حمله ور میشود. این نوع سنگ ، یا از سرد شدن
گدازه بر روی سطح زمین تشکیل شده است و یا سنگی آذرین بوده که در زیر سطح زمین تشکیل یافته و بعدها به علت فرسایش سطح پوشاننده آن پدیدار شده است. محصولات نهایی عمل هوازدگی موادی هستند که نهایتا در تشکیل سنگهای جدید (رسوبی ،
دگرگونی و حتی آذرین) بکار میروند.
فرآیندهای حمل و نقل
زمین لغزهها ، آبهای جاری و یخ یخچالها ، در حرکت دادن مواد از محلی به محل دیگر موثر میباشند. در یک چرخه آرمانی این مواد نهایتا در
کف اقیانوسها قرار میگیرند.
فرآیندهای دیاژنز
فرآیندهای دیاژنز لایهای از گل نرم ، شن و ماسه و ریگ را که در کف اقیانوسها قرار گرفتهاند سفت و محکم میکنند و سنگهای رسوبی را تشکیل میدهند.
فرآیندهای دگرگونی
اگر چرخه بیهیچ وقفهای ادامه یابد، این سنگهای تازه تشکیل شده در کف اقیانوس ، به تدریج در اعماقی بیشتر و بیشتر مدفون شده و تحت تاثیر فشار ناشی از وزن سنگهای رویی ،
دما و نیروهای ناشی از
حرکات زمین ، قرار میگیرند. تحت این شرایط جدید ممکن است که سنگهای رسوبی تغییر یافته و به سنگهای دگرگونی تبدیل شوند.
تشکیل سنگهای آذرین
اگر دما و فشار همچنان افزایش یابند، این سنگهای دگرگونی نیز نهایتا هویت خود را از دست داده و پس از ذوب شدن به صورت
ماگما در میآیند. سرد شدن این ماگما باعث تشکیل دگرباره سنگ آذرین خواهد شد. به این ترتیب ، چرخهای کامل طی میشود.
قطع شدن چرخه کامل سنگ در نقاط مختلف
نکته قابل توجه این است که امکان دارد چرخه کامل سنگ در نقاط مختلف قطع شود. برای مثال سنگ آذرینی که در زیر سطح زمین تشکیل میشود، ممکن است که هرگز رحنمون نیافته و به دلیل عدم تاثیر هوازدگی ، هرگز به رسوبات تبدیل نشود. از سوی دیگر ممکن است که همین سنگ تحت
فشار و دمای زیاد قرار گرفته و بدون عبور از مرحله میانی رسوبی ، مستقیما به سنگ دگرگونی تبدیل شود.
قطع چرخه ی کامل ، هنگامی رخ می دهد که رسوبات ، سنگهای رسوبی و یا سنگهای دگرگونی ، بیش از آن در چرخه کامل به راه خود ادامه داده و وارد مرحله بعدی شوند، مورد هجوم
هوازدگی قرار گیرند.
نظریه جیمز هوتن درباره چرخه سنگ
چرخه سنگ ، احتمالا برای اولین بار در اواخر قرن هجدهم ، بوسیله
جیمز هوتون مطرح شده است. او در کتاب
نظریه زمین خود میگوید. بنابراین ما به سمتی هدایت میشویم که میتوانیم گردش مواد را در این کره ، مشاهده کنیم. گردشی که بیانگر عملکرد نوعی صرفه جویی در سیستم طبیعت است. یکی از حالات زمین ، حالت رشد و افزایش است و حالت دیگر آن ، کاهش و واپاشی. بنابراین جهان در گوشهای ویران و در گوشهای دیگر بازسازی میشود و فرآیندهایی که جهان بوسیله آنها واپاشی میشود، به همان اندازه در چشم
علم آشکار میباشند که فرآیندهای باز سازنده آن.
مباحث مرتبط با عنوان
