پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در مدینه زمینی را به ده دینارخریداری کرد و آن را برای ساخت مسجد مدینه اختصاص داد. پیامبر شخصا در ساخت مسجد شرکت کرد و این باعث تشویق مسلمانان شد به طوری که یکی از آنان گفت:« اگر ما بنشینیم ولی رسول خدا کار کند، تباهی و گمراهی است.»

مسلمانان در هنگام ساختن مسجد سرود می‌خواندند:
لا عیش الا عیش الاخره / اللهم ارحم الانصار و المهاجرین؛
زندگانی خوش جز زندگی خوش آخرت نیست، خدایا مهاجرین و انصار را رحمت کن.
و رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نیز با آنان تکرار می‌فرمود.
علی علیه السلام نیز هنگام کار کردن این اشعار را می خواند:
لایستوی من یعمر المساجد * یدأب فیها قائما و قائدا * و من یری عن الغبار حائدا
(کسی که مسجدها را تعمیر می‌کند و در آنها ایستاده و نشسته رنج عبادت می‌کشد با کسی که از گرد و خاک روی‌گردان است، برابر نیست. )

عمار بن یاسر که بار خشت سنگینی را بر دوش می‌کشید، به پیامبر گفت:«ای رسول خدا اینان مرا کشتند. بیش از آنچه خود می‌برند بر من بار می‌کنند.»
پیامبر فرمود:« افسوس! ای پسر سمیه، اینان نیستند که تو را می کشند؛ تو را گروهی بیدادگر خواهند کشت.»
(این همان پیشگویی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در باره عمار است که در جنگ صفین به دست معاویه تحقق یافت. رسول خدا از اولین روز های حیات اسلام خطر بنی‌امیه را برای مسلمانان آشکار فرمود.)

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم مسجد را با خشت بنا نهاد، چند ستون از چوب خرما بر افراشت، سقف آن را با چوب خرما پوشانید و در گاه مسجد را سنگ چید.
پس از ساخت مسجد، وحی الهی آمد که باید برای هر نوبت نماز اذان گفته شود.
در ابتدا فقط بلال و پس از مدتی ابن مکتوم نیز اذان می‌گفت. هر کدام از این دو نفر اذان می‌گفت، خواندن اقامه‌ی نماز با دیگری بود.

منابع:

• تاریخ پیامبر اسلام، ص228 --- سیرة النبویه، ج7، ص115

مراجعه شود به:

• استقبال مردم مدینه از پیامبر اکرم