پریدوتیتها سنگهای نفوذی فانریتیک تمام بلورین هستند که دارای کانیهای زیر می‌باشند. کانیهای فرومنیزین شامل اولیوین ، پیروکسن و هورنبلند 85 تا 95 درصد ، پلاژیوکلازهای کلسیک کمتر از 10 درصد. انواعی که در آنها الیوین اصلی است پریدوتیت نامیده می شوند.
چنانچه الیوین وجود نداشته و یا مقدار آن کم باشد. سنگ را پرهنیت Perhnite می‌نامیم. اگر مقدار پلاژیوکلازهای کلسیک این سنگها زیاد شوند سنگ به سمت تروکتولیت و گابرو میل خواهد کرد. |
کانیهای پریدوتیتها
پریدوتیتها و پرکنیت‌ها بر حسب نوع کانی فرومنیزین که همراه با الیوین در آنها وجود دارد طبقه بندی می‌شوند. الیوین این سنگها معمولا فورستریت است ولی در بعضی از انواع تفریق شد. و انواع متوسط الیوین یا هورتونولیت ممکن است وجود داشته باشد. در بعضی از انواع نادر پریدوتیتها الیوین از نوع مونتی سیلیت است. پیروکسن منوکلینیک آنها دیوسپید ، اوژیت ، دیوسپیدیک و یا اوژیت است.
پیروکسن ارتورومبیک معمولا انستاتیت است ولی هیپرستن نیز گاهی دیده می‌شود. آمفیبول‌ها معمولا به رنگهای قهوه ای یا سبز رنگ‌اند. میکای این سنگها معمولا بیرنگ تا قرمز روشن یا فلوگوپیت قهوه‌ای رنگ است. کانیهای فرعی این سنگها خیلی زیاد است و مهمترین آنها عبارتند از : پنتلاندیت ، پلاتین ، آپاتیت ، پیروپ ، پروسکیت ، کرندون ، منیتیت ، ایلمنیت ، کرومیت ، پیریت ، پیروتین ، آنورتیت و گاهی آنالیسم و نفلین.
کانیهای که در نتیجه دگرسانی تشکیل می‌شود عبارتند از : ترمولیت ، اکتینولیت ، کامینگتونیت ، آنتوفیلیت ، فلوگوپیت ، کلریت ، سرپانتین ، تالک ، منیزیت ، دولومیت ، کلسیت ، اسفن.
تقسیم بندی پریدوتیتها بر اساس کانیهای فرومنیزین
- دونیت : کانی فرومنیزین آن الیوین است.
- هارزبورگیت : کانیهای فرومنیزین الیوین+ انستاتیت (هیپرستن)
- ورلیت : کانیهای فرومنیزین الیوین+ پیروکسن‌های منوکلینیک (معمولا اوژیت)
- لوزولیت : کانیهای فرومنیزین الیوین+ هر دو نوع پیروکسن ها
- کورتلاندیت : کانیهای فرومنیزین الیوین+ هورنبلند
- پیروکسنیت : کانیهای فرومنیزین پیروکسن ها (انستالیت ، هیپرستن ، اوژیت)
- هورنبلند : کانیهای فرومنیزین آن هورنبلند می‌باشد.
انواع پریدوتیتها
کمبرلیت
یک نوع پریدوتیت می‌باشد که دارای الیوین ، فلوگوپیت با کمی مونزیت ،
دیوپیسد ، پیروپ ،
ایلمینیت و
کرومیت است که بعضی از آنها الماس‌دار می‌باشند.
پیکریت
پیکرمیت اسمی است برای انواعی از پریدوتیتها که دارای الیوین زیادی می‌باشند و دارای مقداری اوژیت و مقداری پلاژیوکلازهای کلسیک است که چه بصورت کانی اصلی و چه به عنوان فرعی در آنها وجود دارد.
ساخت و بافت پریدوتیتها
تمام کانیهای این سنگها بی‌شکل‌اند. انواع پرالیوین آنها مخصوصا دونیت‌های دارای بافت موزاییکی با دانه‌های مساوی است. اندازه دانه‌ها از متوسط تا خیلی درشت تغییر می‌کند. سنگهای که دارای بافت دانه ریز باشند خیل کمیاب است. انواع پورفیری آنها خیلی نایاب است مگر در توده‌های نفوذی کوچک ساخت لایه‌ای در این سنگها بخصوص در پریدوتیت‌هایی که در لوپولیت‌ها تشکیل می‌شود زیاد دیده می‌شود که وجد لایه‌های کرومیت آنها را مشخص می‌کند. دانه‌های الیوین ممکن است نیمه موازی باشد و بافت نیمه جریانی سنگ بدهد.
محل تشکیل پریدوتیها
پریدوتیتها همراه با
گابروها و آنوزیت‌ها در لوپولیت‌ها و توده‌های لایه‌ای شکل ضخیم در اثر تفریق تشکیل می‌شود. دایکها ، سیلها و دودکش مانندها اشکال دیگری است که این سنگها در آنها ظاهر می‌شود. امروزه تصور می‌شود که این سنگها وقتی که در مجموعه
افیولیت‌ها ظاهر می‌شوند قسمتی از گوشته اقیانوسی هستند که در قاره‌ها جاگیر شده‌اند.
پریدوتیتها سنگهای اولترابازیک و معمولا اولترامافیک هستند و از نظر
زمین شناسی اقتصادی به علت کرومیت و نیکل حائز اهمیت زیادی می‌باشند. کرماتیتها گدازه‌های معادل پریدوتیتها هستند که دارای بافت منحصر بفرد خودشان که به نام بافت اسپینیفکس خوانده شود می‌باشند.
مباحث مرتبط با عنوان
