پرلیت نوعی سنگ آتشفشانی با ترکیب اسیدی تا حد واسط است که در محیط آب و یا مرطوب تشکیل میشود. پرلیت دارای بافت شیشهای است و به سبب همراه داشتن آب ، اشکال کروی در آن ایجاد شده است. میزان آب همراه با پرلیت در حدود 2 تا 5 درصد است. |
آشنایی
بعضی از دانشمندان معتقدند پرلیت از هیدراسیون
اسبیدین عامل گردیده است و آب موجود در آن به صورت مولکولی و
هیدروکسیل است. نسبت مقدار این دو نوع آب در پرلیت به میزان فراوانی
اکسید کلسیم و منیزیم بستگی دارد. پرلیتها ناپایدارند و با گذشت زمان شروع به تبلور میکنند و سپس خاصیت اصلی خود را از دست میدهند. بیشتر پرلیتهای مرغوب به
دوران سوم و چهارم زمین شناسی تعلق دارند. چنانچه پرلیت آلتره گردد، به
مونتموریلونیت ،
اوپال و
کلسدونی تبدیل میگردد.
طرز تهیه و کاربرد پرلیت منبسط شده
تهیه پرلیت منبسط شده
سنگ پرلیت را نخست خرد و سپس
دانه بندی مینمایند. پرلیت دانه بندی شده ابتدا به بخش پیش گرم و از آنجا به داخل کوره هدایت میگردد. دمای داخل کوره میان 700 تا 1100 درجه سانتیگراد و بر پایه ترکیب شیمیایی و میزان آب موجود در پرلیت تنظیم میشود. پرلیت در داخل کوره منبسط و به کمک
جریان هوا به طرف بالا رسانده میشود. مواد زاید به طرف پایین کوره سقوط میکنند.
کاربرد پرلیت منبسط شده
مصارف مهم پرلیت منبسط شده عبارت است از
تهیه بتون سبک وزن ، پرکنندگی ،
عایق حرارتی و
صوتی ،
کشاورزی و به عنوان صافی و ساینده است. پرلیت را میتوان به نسبتهای مختلف با
سیمان مخلوط کرد و از آن قطعههای سبک وزن تهیه کرد.
ملات پرلیت از ملات سیمان سبکتر ،
هدایت گرمایی آن کم جذب صدای آن بیشتر است.
در
رنگ سازی ،
پلاستیک ،
لاستیک و
عایق بندی فضای خالی دیوارهای دو جداره بکار میرود. صفحات پرلیتی را به کمک پرلیت و یک ماده چسباننده نظیر
گچ میتوان تهیه نمود. این صفحات وزن کم دارند و به عنوان عایقهای خوب حرارتی و صوتی بکار میروند. صفحات جذب صدا ، از مخلوط پرلیت و
آزبست پرس شده تهیه میگردند.
- عایق حرارتی : مخلوط پرلیت ، آزبست و یک ماده چسباننده نظیر گچ به صورت عایق حرارتی بسیار خوبی به مصرف میرسد که از آن به منظور عایق بندی مخازن و لولهها تا دمای 1000 درجه سانتیگراد استفاده میشود.
- مصارف باغبانی : اضافه کردن پرلیت به خاک مزایای مهمی دارد، از جمله میزان جذب و نگهداری آب آن زیاد است که این موضوع سبب میگردد تا از تبخیر آب ، جلوگیری شود و آب به مدت طولانی در خاک باقی بماند. مرطوب بودن خاک ، موجب میشود تا نیاز خاک به آب کمتر باشد و بدین ترتیب از شسته شدن مواد غذایی خاک جلوگیری میشود. وجود خلل و فرج در پرلیت همراه با خاک ، تبادل مواد و خاک را فزونی میبخشد و ریشه گیاهان به سهولت در خاک رشد مینمایند.
کاربرد پرلیت خام
پرلیت خام در صنایعی همچون سرامیک ، سانیرهها ،
ساخت الکترود ،
تهیه سیمان ،
مواد منفجره ،
متالوژی ، تولید
زئولیت مصنوعی ، فیلتر و صافی و
ساخت فیبر شیشهای کاربرد دارد.
- سرامیک : برای تهیه عناصر سیلیس ، آلکانی و آلومینیوم مورد نیاز برای سرامیکها میتوان ترکیب همگن و یکسان پرلیت خام را جایگزین کوارتز و فلدسپارت در تهیه چینی نمود. در تهیه لعابهای رنگی از پرلیت میتوان استفاده نمود. در کاشی کف و سرویسهای بهداشتی ، پرلیت به میزان 12 تا 35 درصد جایگزین فلدسپارت می شود. سرامیکهای الکتریکی و فیبر شیشهای پرلیتها مناسب تشخیص داده شدهاند.
- سیمان : برای تهیه سیمان پوزولان و بتون بکار میرود.
- زئولیتها : ماده اولیه مناسب برای تهیه انواع زئولیتها با استفاده از محلولهای گرمایی.
- سایندهها : پرلیت با داشتن سختی 5 الی 6 به عنوان ماده ساینده استفاه میشود.
- متالوژی : پرلیت خام اگر به صورت لایه روی مواد مذاب قرار گیرد مانع اکسیده شدن ماده مذاب ، کاهش لفت دما و جمع آوری سرباره میشود.
میزان تولید پرلیت
میزان پرلیت مصرفی جهان در سال 1997 1.8 تا 1.9 میلیون تن گزارش شده است. کشورهای مهم تولید کننده پرلیت عبارتند از :
آمریکا ،
روسیه ،
یونان ،
ایتالیا ،
ژاپن و ... .
منابع پرلیت ایران
ذخایر بزرگی از پرلیت در شرق جاده میانه - تبریز در ناحیه سفید خانه (46 کیلومتری شمال شرقی میانه) ، اطراف
آبادی طارم (در غرب میانه) کشف گردیده است. میزان ذخیره
معدن سفید خانه در حدود 50 میلیون تن گزارش گردیده است. با اکتشافات انجام شده توسط اداره کل معادن و فلزات خراسان ، ذخایر با ارزشی در اطراف
بیرجند ،
فردوس و
طبس کشف گردیده است. در دیگر نقاط
ایران و از جمله در
استان سیستان و بلوچستان و شهرهای
نائین و
کاشان نیز ذخایر پرلیت کشف شده است.
مباحث مرتبط با عنوان