| گونه‌هایی از محصولات مصرفی مانند تلویزیون و چشمه‌های متنوع تابش یوننده باعث پرتوگیری جمعیت می‌شوند. اما عموما سهم چندانی در دوز دریافتی جمعیت ندارند. |
دید کلی
فقط با تجسم روشن چشمه‌های تابش پرتو می‌توان به درک کاملی از خطرات نسبی تابش یوننده رسید. چه چیزی قابل کنترل است و چه چیزی نیست؟ دو چشمه اساسی زمینه طبیعی و کاربردهای پزشکی تابش یوننده عامل این پرتو گیری به شمار می‌آیند. علاوه بر این دو چشمه اصلی محیطی و پزشکی برای پرتو گیری تابش ، تعداد کاربردهای تکنولوژیکی و مصرفی نیز برای
مواد پرتوزا و تابشهای یوننده وجود دارد. بعضی از آنها را همه مردم به خوبی نمی‌شناسند.
یک مثال پرتو گیری تابش در حوزه چنین کاربردهای مصرفی که توجه زیادی به آن معطوف شده ، گسیل
پرتوهای ایکس از گیرنده‌های تلویزیونی است. گونه‌هایی از محصولات مصرفی باعث پرتو گیری جمعیت ایالات متحده شده است. برای اغلب موارد سهم این پرتو گیری دوز غیر حرفه‌ای ناچیز است. اما اغلب نگرانی عمومی در این مورد وجود دارد. یکی از این چشمه‌های پرتو گیری تابش عمومی غیر حرفه‌ای ، یعنی سیگار کشیدن هنوز هم دارای اهمیت است.
محصولات پرتوزایی طبیعی
- فرآورده های توتون مانند 210Pb (سرب) و po (پلوتونیم) هر دو در توتون و دود سیگار مشاهده شده‌اند و شواهدی برای حضور این رادیونوکئوتیدها در ریه کسانی که سیگار می‌کشند، وجود دارد. به رغم این که 20 سال از زمان انتشار و تائید این داده‌ها می‌گذرد، اما هنوز مردم به اهمیت استعمال دخانیات به عنوان عامل موثر در دوز دریافتی ریه پی نبرده‌اند. وجود 210Po و 210Pb در توتون در درجه اول نتیجه جذب ذرات موجود در هواست که روی برگهای گیاه توتون می‌نشینند. دریافت این مواد از راه ریشه ، ناچیز است. بنابراین تراکم این مواد در خاک ، اهمیت چندانی ندارد.
ترکیبات فرار 210Pb ، که از راه تنفس وارد ریه می‌شوند، به سرعت آن را ترک می‌کنند، اما 210Pb نامحلول موجود در هوا ، می‌تواند در ریه انباشته شود و پس از رشد 210Po از واپاشی 210Pb باعث تجمع دوز قابل ملاحظه‌ای از این مواد در ریه‌ها می‌شود. در ایالات متحده ، 35 درصد مردان و 30 درصد زنان بطور میانگین 45 عدد سیگار در روز مصرف می‌کنند. این اعداد از آمار خدمات بهداشت عمومی درباره مصرف سیگار در ایالات متحده اخذ شده است. دوز دریافتی هر یک از 55 - 50 میلیون بزرگسال سیگاری در ایالات متحده در حدود 1 - 0.8 واحد تابش در سال ، برآورد شده است.
- سایر عوامل دخیل مانند منابع آب خانگی ، مصالح ساختمانی ، کودها و سوختهای قابل اشتعال می‌توانند در تولید مواد پرتوزا هر چند به مقدار اندک ، نقش داشته باشند. در صنعت شیشه سازی و سرامیک ، معمولا "از ترکیبات اورانیوم برای تولید فلوئورسانس در ظروف بلوری و لعاب کاشیها ، استفاده می‌شود. اورانیوم یک کاربرد غیر عادی دیگر به عنوان ماده افزونی به دندان مصنوعی برای فلوئورسانسی و بهبود رنگ است.
با توجه به مقررات فدرال ، افزودن ترکیبات اورانیوم و توریوم تا میزان 10% وزن به محصولات شیشه‌ای که برای مواد غذایی بکار نمی‌روند، مجاز است. در کاربردهای شیشه در حجم زیاد مانند آجرهای شیشه‌ای ، این حد به 0.5 درصد وزن می‌رسد. تمام این کاربردهای صنایع سرامیک و شیشه سهم اندکی در دوز فردی و جمعی دارند.
تلویزیون و سایر محصولات الکترونیکی
این وسایل سال هاست که مورد توجه عموم و نهادهای قانون گذاری فدرال هستند. اما اندازه گیریهای گسترده و نیز برنامه‌های تنظیم کننده فدرال این اطمنان را بوجود آورده‌اند که سهم آنها ناچیز است. اختراع گیرنده‌های جدید رنگی در سال های 1960 با ولتاژهای شتابگر بالاتر در صفحه نمایشهای رنگی به آهنگهای دوز بسیار بالاتر از سطح
لامپ تصویر تلویزیون انجامید. آهنگهای دوز متجاوز از دهها واحد تابش در ساعت در فاصله چند سانتیمتری از سطوح لامپ تصویر اندازه گیری شد.
مقررات بعدی و استانداردهای گسیل این مقدار را به عدد بسیار کوچکی ، کاهش داده است. این استانداردهای گسیل را سازندگان دستگاههای تلویزیونی طوری اعمال کرده اند که اکنون تلویزیون ها در واقع هیچ
تابش یوننده‌ای گسیل نمی‌کنند. طراحی حفاظ مناسب از جمله ضخامت شیشه لامپ تصویر ، به کاهش پتانسیل پرتو گیری انجامید. پایانه‌های نمایشی ویدیویی (VDTS) صفحه نمایش پایانه‌های رایانه‌ای جدید ،
رایانه‌های شخصی ، واژه پردازها سایر صفحه نمایشهای اطلاعاتی هستند. این واحدهای نمایشی ویژگیهای مشترکی با لامپ های تصویر گیرنده تلویزیونی دارند. سطح پرتو گیری تابش برای این VDTS از لامپ های تلویزیون کمتر است.
سایر محصولات مصرفی
تعدادی منابع پرتو گیری محیطی وجود دارد، اما سهم آنها معمولا خیلی کم است. این چشمه‌ها عبارتند از:
دود ،
گاز ،
حمل و نقل مواد پرتوزا (اغلب برای کاربردهای پزشکی) ،
تابشگرهای گاف جرقه و لامپ های الکترونی ،
محصولات توریوم مانند آغازگرهای لامپ های فلوئورسانس و پوشش لامپ های گازی ،
مصالح ساختمانی جاده‌ها و بزرگراه‌ها و ... .
آینده بحث
در میان همه چشمه‌های واقعی و بالقوه پرتو گیری تابش ، فقط مصرف سیگار اهمیتی قابل مقایسه با پرتوگیری از زمینه طبیعی دارد. این موضوع که دوز تابش به یاخته‌های پایه بافت پوشش نایژه‌ای ریه چه خطراتی در ابتلای به
سرطان ریه در سیگاریها دارد، مشخص نیست. احتمالا مولفه پرتوزاد
سرطان در افراد سیگاری در مقایسه با خطر کل ، ناچیز است. اما می‌دانیم که سرطان در سایر اندامها جز ریه ، بر اثر سیگار کشیدن بوجود می‌آید.
مباحث مرتبط با عنوان
