– 3-22- واکنشپذیری نسبی آلکانها در مقابل هالوژندار شدن
روش رقابت بهترین روش برای اندازهگیری واکنشپذیری نسبی ترکیبات مختلف در مقابل یک واکنشگر است، زیرا اجازه میدهد که یک مقایسه کمی دقیق تحت شرایط یکسانی برای واکنش انجام شود. مقادیر هم مول از دو ترکیب مورد مقایسه، با یکدیگر مخلوط شده و با مقدار محدودی از یک واکنشگر خاص وارد واکنش میشود. از آنجا که مقدار واکنشگر برای هر دو ترکیب کافی نیست، آن دو با یکدیگر رقابت میکنند. تجزیه و تحلیل محصولات واکنش نشان میدهد که کدام ترکیب مقدار بیشتری از واکنشگر را مصرف کرده و بنابراین واکنشپذیرتر است.
مثلاً اگر مقادیری هم مول از متان و اتان با مقدار کمی کلر واکنش دهند، اتیل کلرید حاصل 400 برابر متیل کلرید خواهد بود که نشان میدهد اتان 400 برابر از متان واکنشپذیرتر است. با در نظر گرفتن تعداد نسبی
هیدروژنها در این دو نوع مولکول، میبینیم که هر
هیدروژن اتان حدود 270 برابر واکنشپذیرتر از هر
هیدروژن متان است.
عکس پیدا نشد
دادههای حاصل از مطالعات مشابه روی ترکیبات دیگر با این قاعده کلی ساده مطابقت میکنند که| واکنشپذیری یک
هیدروژن عمدتاً بستگی به نوع آن دارد و نه به آلکانی که به آن پیوسته است. مثلاً هر
هیدروژن نوع اول پروپان تقریباً به همان آسانی
هیدروژن نوع اول در –n بوتان یا –n پنتان جدا میشود؛ هر
هیدروژن نوع دوم پروپان به همان سادگی
هیدروژن نوع دوم –n بوتان یا –n پنتان جدا میگردد و این روال به همین صورت ادامه مییابد.
همانطوری که در بالا ضمن واکنش رقابتی با اتان نشان دادهایم، اتمهای
هیدروژن متان، که در طبقه ویژهای قرار میگیرند حتی واکنشپذیری کمتری از
هیدروژنهای نوع اول دارند.