تصویر | معادل فارسی | تعریف | واژه لاتین
|
| جو | پوششی از گازها که سیاره زمین را احاطه میکند و توسط کشش گرانشی زمین ، در اطراف آن نگه داشته شده است. جو زمین عمدتا از نیتروژن و اکسیژن است و به چهار بخش تقسیم میشود: تروپوسفر از سطح زمین تا ارتفاع حدود 10کیلومتری ، استراتوسفر از ارتفاع 10کیلومتری تا 50 کیلومتری ، مزوسفر از ارتفاع 50 کیلومتری تا 80 کیلومتری و ترموسفر با ارتفاع بیش از 80 کیلومتر. | Atmosphere
|
| اثر جوی گلخانهای | گرم شدن جو در اثر جذب و خروج مجدد تابشهای مادون قرمز که به تابشهای دارای طول موج کوتاه اجازه عبور از جو را میدهد. گازهای عامل ایجاد اثر گلخانهای در جو زمین ، بخار آب و دی اکسید کربن هستند. اثر گلخانهای هم نامیده میشود. | Atmospheric greenhouse effect
|
| مدلهای جوی | شبیه سازی رفتار جو بوسیله معادلات ریاضیاتی یا مدلهای فیزیکی. | Atmospheric models
|
| رکود جوی ، ایستایی جوی | شرایطی که در اثر اختلاط عمدی بادهای سبک و ضعیف بوجود میآید و میتواند منجر به تراکم شدید آلایندهها شود. رکود جوی ، اغلب با آب و هوای بی ابر ، وارونگی و فرونشینی هوای مناطق پر فشار همراه است. | Atmospheric stagnation
|
| آشفتگی جوی | حالتی از جریان هوا که در این حالت بی نظمیهای آنی در سرعت هوا رخ میدهد و اغلب دگر ریختیهای مهمی را در جریان هوا ایجاد میکند. | Atmospheric turbulence
|
| پنجره جوی | محدوده طول موج بین P.m. 11-8 که در این محدوده امواج مادون قرمز به ندرت جذب میشوند. | Atmospheric window
|
| سپیده دم ، سرخی شفق | نور سرخ رنگی که به هنگام شب ، در آسمان دیده میشود و توسط گازهای ملتهب موجود در اتمسفر بالایی که از خود نور ساطع میکنند، بوجود میآید. در نیمکره جنوبی ، شفق قطبی جنوبی دیده میشود (نورهای جنوبی). | Aurora
|
| شفق قطبی در نیمکره شمالی | به نام نورهای فروزان شمالی هم نامیده میشود. نورهای تابشی فروزان ، در عرضهای جغرافیایی میانی و بالایی ، از اتمسفر بالایی ساطع میشوند و در اطراف قطبهای مغناطیسی زمین ، متمرکز میشوند. این آتش بازی بی صدا ، اغلب در شبهای زمستان ، به شکلها و رنگهای مختلف دیده میشود. | Aurora borealis
|
| آئروسل | در علوم جوی ، ذرات جامد (غبار ، دود و غیره) یا قطرات سیال معلق و کوچکی هستند که از طریق منابع طبیعی یا بشری (آنتروپوژنیکی) ، مانند سوختن سوختهای فسیلی به جو وارد شدهاند. بطور کلی ، بار معلقی است که در آن واسطه پراکنش ، یک گاز (معمولا هوا) بوده و فاز پراکنش(کلوئیدی) ، ذرات جامد یا مایع (مانند غبار ، مه و دود) میباشد. شعاع ذرات موجود در هوا ، که بیشتر از آب یا یخ هستند، تقریبا از 3-10 تا ذرات بزرگتر102 متری در تغییر است. آئروسلها ، در جو بسیار مهم هستند، زیرا به عنوان هستههایی برای تراکم قطرات آب و بلورهای یخ هستند و در چرخههای مختلف شیمیایی شرکت دارند، به عنوان جذب کننده و پراکنده کننده تابشهای خورشیدی میباشند، بنابراین میزان تابش سامانه زمین - جو را تحت تأثیر قرار میدهند که میزان تابش ، اقلیم سطحی زمین را تحت تأثیر قرار میدهد. | Aerosol
|
| چگالی هوا | | Air density
|
| تابش هوا | تابش ضعیف نور که توسط گازهای ملتهب در اتمسفر بالایی ساطع می شود. تابش هوا،ضعیف تر از سرخی شفق است. | Air glow
|
| توده هوا | توده بزرگی از هوا که حرارت افقی و ویژگیهای رطوبتی آن مشابه است. در تعریف توده هوا ، توده بزرگی از هواست که حرارت افقی و ویژگیهای رطوبتی مشابهی دارد. اغلب ، یک جبهه ، دو توده هوای مختلف را از هم جدا میکند. جبههها ، پهنههای تحولی بسیار باریکی هستند. به عبارت دیگر ، ممکن است حرارت ، در فواصل افقی کوتاهی در نزدیکی جبهه ، تغییر کند. جبههها درهر جایی تشکیل میشوند و از ده تا صدها کیلومتر عرض دارند، در حالی که تودههای هوا ، هزاران کیلومتر عرض دارند. | Air mass
|
| آب و هوای توده هوا | نوعی آب و هوای پایدار که چندین روز حاکم است ( بیش از یک یا چند هفته). هنگامی تشکیل میشود که یک منطقه تحت تأثیر توده هوای ویژهای قرار میگیرد. | Air mass weather
|
| بسته هوا | | Air parcel
|
| فشار هوا | یا فشار اتمسفر. فشار هوا ، نیرویی است که در اثر وزن هوای بالای یک سطح ، بر روی آن سطح اعمال میشود. واحد شناخته شده بین المللی برای اندازه گیری این فشار ، کیلو پاسکال است. در ایالات متحده ، معمولا بر حسب میلی بار (mb) یا اینچ جیوه (Hg) نشان داده میشود. | Air pressure
|
| تروپوسفر | از شانزده تا نوزده کیلومتری زمین را در بر گرفته و از خصوصیات آن ، کاهش دما در جهت قائم , افزایش سرعت بادها ، و رطوبت زیاد و حرکات و اغتشاشات جوی ، قابل ارزیابی و اندازه گیری را میتوان نام برد. تروپوسفر نزدیکترین لایه اتمسفری به زمین بوده و بیشترین درصد حجم کلی اتمسفر را در خود جای داده است. ویژگی بارز این لایه غلظت هوای آن است. در این لایه به ازای هر کیلومتر ارتفاع ، دمای هوا 6درجه سلسیوس تغییر میکند. با افزایش ارتفاع ، دما و حجم بخار آب به شدت کاهش مییابد. بخار آب نقش بسیار مهمی در کنترل دما دارد، چون انرژی خورشیدی و پرتو افکنیهای گرمایی سطح سیاره را جذب میکند. تروپوسفر 99 درصد بخار آب موجود در اتمسفر را در خود جای داده است. | troposphere
|
| تروپوپوز | در قسمت فوقانی تروپوسفر قرار دارد و واسط بین استراتوسفر و تروپوسفر است. | tropopause
|
| استراتوسفر | تقریبا در شانزده تا سی کیلومتری آن ، اوزون قرار گرفته است و میتوان گفت نود درصد مقدار ازن از بیست تا سی کیلومتری زمین و در استراتوسفر است. بالای لایه تروپوسفر ، استراتوسفر قرار دارد؛ جایی که جریان هوا بیشتر افقی است. لایه اوزون نازکی که در بالای منطقه استراتوسفر قرار دارد، مقادیر بسیار زیادی اوزون در خود دارد. همانطور که اشاره شد، اوزون حالت خاصی از اکسیژن است. وظیفه اصلی این لایه این است که اشعه مادون قرمز خورشید را جذب کند. درحال حاضر انسانها با فعالیتهای مخرب خود از قبیل تولید بیش از حد فلوئورو کربنها باعث تخریب بخشهایی از لایه اوزون شدهاند. | sratosphere
|
| مزوسفر | مزوسفر تقریبا از 50 کیلومتری سطح زمین شروع میشود و در 80 کیلومتری به پایان میرسد. مشخصه ویژه این لایه اتمسفری کاهش بسیار شدید دما در آن است. غلظت اوزون و بخار آب در این منطقه بسیار ناچیز است و به همین علت دمای هوا در این لایه بسیار کمتر از تروپوسفر و استراتوسفر است. با افزایش فاصله از سطح زمین ، ترکیب شیمیایی هوا شدیدا به ارتفاع وابسته شده و اتمسفر سرشار از گازهای سبک میشود. از خصوصیات بارز آن کاهش دما است (دما در حدود 90- درجه است). | mesosphere
|
| مزوپوز | منطقه فوقانی مزوسفر که بخش کوچکی را فرا گرفته است. | mesopause
|
| ترموسفر | ترموسفر بالاتر از مزوسفر قرار دارد. منطقهای به نام فروسپاس بین ترموسفر و مزوسفر حائل است. دما در این لایه با افزایش ارتفاع ، بالا میرود. این افزایش دما به دلیل جذب پرتو افکنیهای شدید خورشیدی است که توسط میزان بسیار کم و محدود مولکولهای اکسیژن انجام میگیرد. در ارتفاع 100 تا۲۰۰ کیلومتری هنوز هم عناصر اصلی اتمسفر نیتروژن و اکسیژن هستند. در آنجا ، نیتروژن مولکولی و اکسیژن اتمی و مولکولی وجود دارند و به علت جذب اشعههای خورشیدی ، دمای بالایی دارند و جلوه شفق بارزترین خصوصیت آن است. | thermosphere
|
| یونسفر | که به علت وجود یونها و الکترونهای آزاد ، به این نام معروف شده و مهمترین خصوصیت آن انعکاس امواج رادیویی است. | ionosphere
|
| اگزوسفر و مانیسفر | هلیوم و هیدروژن اتمی در آنجا قرار دارند و هیدروژن اتمی باعث تجزیه آب (H2O) متان (CH4) میشود و همچنین باعث میشود که آنها در نزدیکی مزوسفر جایگزین شوند . | exosphere & magnetosphere
|
| تلاطم | در هواشناسی واژه "تلاطم" به حرکات جوی کوکتر از شارش میانگین اطلاق میشود، بنابراین طیف وسیعی از حرکات را در میگیرد. تنها طیف کوچکی از تلاطم برای پرواز هواپیما مهم است. | TurbulEnce
|
| شفق قطبی | نور گسیل یافته توسط اتمها و یونهای لایه یونسفر که عموما در قطبین قابل رؤیت است. | Aurora
|
| طول (جغرافیائی) | مختصات شرقی ، غربی در زمین ، فاصله زاویهای که در طی خط استوا نسبت به شرق یا غرب نصف النهار گرینویچ اندازه گیری میشود. | Longitude
|
| عرض (جغرافیائی) | مختصاصت شمالی ، جنوبی نقطهای نسبت به خط استوا. | Latitude
|
| فشار سنج جیوهای | این فشار سنج اساساً از یک لوله خالی از هوا درست شده است که یک طرف آن مسدود و طرف دیگر آن که باز است در ظرف پر از جیوه فرو برده شده است. فشار هوای بیرون ، جیوه را از منبع به سمت داخل لوله میراند. جیوه تا حدی که وزن آن در داخل لوله ، دقیقاً معادل نیروی ناشی از فشار هوا گردد در لوله فشار سنج بالا میرود و سپس در حالت تبادل و سکون باقی میماند. با تغییر فشار هوا ، سطح جیوه در داخل لوله نیز بالا و پایین خواهد رفت. در شرایط نرمال جیوه به اندازه 29.92 اینچ یا 760 میلیمتر در لوله بالا میآید که فشاری معادل 15/1013 میلی بار است. جیوه در داخل لوله فشارسنج به دلیل خاصیت کشش سطحی دارای یک سطح محدب است که هنگام تعیین فشار ، باید بالاترین سطح محدب قرائت شود. | Mercury Barometer
|
| فشار سنج فلزی | فشار سنج فلزی وسیلهای است مکانیکی که از یک محفظه قوطی شکل استوانهای بدون هوا تشکیل شده است؛ با تغییر فشار هوا این محفظه منقبض یا منبسط میشود. | Aneroid
|
| فشار نگار | فشار نگار مشابه فشار سنج فلزی است، با این تفاوت که اثر تغییرات فشار در محفظه بدون هوا ، به یک قلم انتقال داده شده و قلم بر روی کاغذی که دور یک استوانه چرخان پیچیده شده است خط پیوستهای را رسم میکند. محور عمودی این صفحه بر حسب واحد فشار و محور افقی آن بر حسب زمان مدرج شده است که معمولاً برای هر دو ساعت یک خط وجود دارد. فشار نگارهای دقیقی هم ساخته شده است که قادرند تغییرات فشار را تا یک دهم میلی بار اندازه گیری نمایند این دستگاهها میکروباروگراف نامیده شدهاند. | Barograph
|
| تودههای هوا | یک توده هوا عبارت است از حجم عظیمی از هوا که خصوصیات فیزیکی آن به ویژه از نظر دما و رطوبت و آهنگ کاهش دما (Lapse rate) در سطح افقی برای صدها کیلومتر تقریبا همسان باشد. | Air mass
|
عکس پیدا نشد | جبهههای گرم | یک جبهه گرم ، جبههای است که در طول آن ، هوای گرم جانشین هوای سرد میشود. در صورتی که که جهت حرکت تودههای هوا به طریقی باشد که هوای گرم به تدریج از روی سطح زمینی عبور کند که قبلاً در آنجا هوای سرد وجود داشته است، جبهه تشکیل شده ، جبهه گرم خواهد بود. بر روی نقشههای هواشناسی ، جبهه گرم معمولاً به صورت نیم دایرههای سیاه رنگ و در سمتی که جبهه به آن طرف حرکت میکند رسم میشود. بر روی نقشههای چاپی ، جبهه گرم با خط پر رنگ و قرمز مشخص شود. حاصل شکل گیری جبهه گرم ایجاد پوشش نسبتاً ضخیم ابر بر روی سطح جبهه و در نزدیکی دنباله آن و بارندگی یکنواخت است. | warm fronts
|
| سطح جبهه | سطحی که دو توده هوای مجاور را از هم جدا میکند سطح جبهه نامیده میشود. | Frontal Surface
|
| جبهههای سرد | در جبهههای سرد ، هوای سرد جانشین هوای گرم میشود. تیغههای سیاه رنگ بر روی خطی که جبهه را نشان میدهد علامت جبهه سرد هستند و همیشه بر روی جهتی قرار داده میشوند که جبهه در آن مسیر حرکت میکنند. بر روی نقشههای هواشناسی جبهه سرد با خط پررنگ آبی مشخص میشود. حاصل تشکیل جبهه سرد بوجود آمدن ابرهای کومولوس و کومولونیمبوس ، همراه با بارندگیهای رگباری است. | Cold fronts
|
| جبهههای ساکن | فرض کنید دو توده هوای گرم و سرد توسط یک جبهه از هم جدا شدهاند. آیا این جبهه گرم است یا سرد؟ جواب این است که تشخیص جبهه ، به رفتار آن بستگی دارد. اگر جبهه در جهت هوای گرم جابجا شود، جبهه سرد است و اگر در جهت هوای سرد جابجا شود، جبهه گرم است. اما اگر تودههای هوا در حرکت نباشند، جبهه به حالت سکون در میآید پس در واقع جبهه ساکن ، جبههای است که در جهت افقی دارای حرکات بسیار کمی بوده و تقریباً اصطلاحی است که به مرز تودههای هوای ساکن گفته میشود و بر روی نقشههای هواشناسی با ترکیبی از جبهه گرم و سرد نشان داده میشود. | Stationary fronts
|
| جبهههای بند آمده | جبهه بند آمده از ادغام جبهههای سرد و گرم تشکیل میشوند. اگر یک جبهه سرد از یک جبهه گرم پیشی گیرد، نتیجه کار یک جبهه بند آمده است. با نزدیک شدن به جبهه بند آمده ، سیستم ابر یا بارندگی حاصل از آن بسیار شبیه یک جبهه گرم است، زیرا تشکیل دنباله توده هوای گرم قبل از جبهه تغییری نکرده است. با گذر جبهه ، ابرها و بارندگی متعاقب آن از نوع جبهه سرد خواهد بود. | Occluded fronts
|
| دمانگار | این دماسنجها اغلب برای آن نواحی بکار میرود که دسترسی به آنها در کوتاه مدت مشکل است و یا برای دقت بیشتر و کنترل درجه حرارت در ساعات مختلف ، از این دماسنج استفاده میکنند. | Thermograph
|
| بادنما | بادنما ابزاری است که سمت باد را مشخص میکند و با استفاده از رابطهای الکتریکی ، تغییرات را به دستگاه ثبت کننده منتقل میکند. در فرودگاهها برای مشخص نمودن سمت باد از کیسه باد (Wind Sock) استفاده میکنند. | Wind Vane
|
| بادسنج | با استفاده از بادسنج ، سرعت باد را اندازه گیری و ثبت میکنند. عمده ترین نوع بادسنجها که در ایستگاههای هواشناسی از آن استفاده میشود بادسنج فنجانی است که شامل سه عدد فنجان نیم کره ای است که به صورت افقی توسط بازوهایی روی محور قائم نصب شده اند. با استفاده از یک مولد مغناطیسی با اتصالهای الکتریکی ، حرکت چرخشی فنجانها به یک ابزار حساس منتقل شده و با تبدیلهایی که صورت میگیرد سرعت باد اندازه گیری میشود. | Anemometer
|
| باد نگار | باد نگار دستگاهی است که سمت و سرعت باد را همزمان اندازه گیری و ثبت میکند. این دستگاه تلفیقی از بادسنج و بادنما میباشد. | Anemograph
|
| تبخیر | در مورد تبخیر از سطح آبها ، درجه حرارت ، شدت باد و درجه نمناکی بزرگترین نقش را بازی میکنند در واقع تبخیر تابعی از شرایط حرارتی است علاوه بر عوامل اساسی یاد شده فوق ، فشار بخار آب ، خصوصیات آب و عمق و درجه شوری آن نیز بر تبخیر اثر میگذارند. | Evaporation
|
| گرمای نهان تبخیر | برای تبخیر یک گرم آب در دمای صفر درجه سانتیگراد ششصد کالری گرما و در دمای صد درجه سانتیگراد پانصد و چهل کالری از گرما مورد نیاز است و چون دما عبارت است از «میانگین انرژی حرکت مولکولی یک جسم» زمانی که آب تبخیر میشود فقط ذراتی قادرند سطح آب را ترک کرده و به اتمسفر وارد شوند که دارای سرعت فوق میانگین انرژی یاد شده باشند. از این رو حرکت مولکولی کند شده و دمای سطح آب در حال تبخیر پایین میآید. انرژی گرمایی اضافی که با ذرات تبخیر محل میگردند به عنوان (گرمای نهان تبخیر) نامیده میشود. این گرما در زمان تراکم رطوبت ، از طریق توده آب متراکم و یا تشکیل ابرها به اتمسفر پس داده میشود. اهمیت جذب گرمای نهان در فرآیند مهمی چون گرم شدن اتمسفر و نقش آن در بیلان گرمای اتمسفر روشن است. | Latent-heat-of vaporization
|
| ظرفیت | بخار آب موجود در اتمسفر به عنوان رطوبت هوا نامیده میشود. حداکثر بخار آبی که هوا در دمای معینی میتواند دارا باشد به عنوان ظرفیت هوا نامیده میشود. | Capacity
|
| اشباع | اشباع عبارت است از حداکثر ظرفیت رطوبتی هوا در دمای معین. بطور کلی هوا زمانی به حالت اشباع میرسد که یا میزان بخار آب در آن به حداکثر ظرفیت خود برسد و یا از درجه حرارت آن تا نقطه شبنم کاسته شود. | Saturation
|
| نقطه شبنم | دمایی است که در آن هوا به حد اشباع میرسد و به عبارت دیگر ، در صورتی که در فشار ثابت تغییری در نسبت مخلوط ایجاد نگردد، ولی دمای هوا پایین آید. دمای ویژه جدیدی حاصل خواهد شد که بدان ، دمای نقطه شبنم گفته میشود. | Dewpoint
|
| رطوبت مطلق | وزن بخار آب موجود بر حسب گرم در هر واحد حجمی از هوا (بر حسب متر مکعب یا سانتیمتر مکعب) را نم مطلق میگویند و میزان آن از استوا به سمت قطبها و از سواحل به درون خشکیها و از مناطق پست به سمت نواحی مرتفع کاسته میشود. | Absolut humidity
|
| رطوبت ویژه | نسبت وزن بخار آب به وزن واحد هوایی را که شامل آن است نم مخصوص میگویند. | Specific humidity
|
| رطوبت نسبی | رطوبت نسبی عبارت است از نسبت میزان رطوبت مطلق موجود در هر حجمی از هوا با دمای معینی ، به حداکثر رطوبت مطلقی که همان حجم از هوا در همان دما میتواند داشته باشد. به عبارت دیگر نسبت جرم بخار آب موجود در هر حجمی از هوا به جرم بخار آب موجود در همان حجم هوا را در حالت اشباع «نم نسبی» میگویند. مثلاً اگر یک کیلوگرم از هوا در دما و فشار معینی قابلیت جذب حداکثر تا 30 گرم بخار آب را داشته باشد ولی فقط دارای 10گرم رطوبت باشد دمای نم نسبی معادل 50 درصد است. | Relative humidity
|
| فشار بخار آب | در هر دمایی بخار آب موجود در هوا دارای فشاری است که به عنوان فشار بخار آب نامیده میشود. میزان در ارتباط با عرض و فصل در حدود 0/2 میلی بار از سیبری شمالی در دی ماه تا 30 میلی بار در مناطق حاره در تیر ماه تغییر میکند. تراکم: تبدیل بخار آب به حالت جامد یا مایع در هوا را تراکم میگویند. شرط اصلی جهت تراکم رسیدن و گذر از نقطه اشباع است از طرف دیگر شرط لازم برای وقوع فرایند تراکم وجود هستههای تراکم در هواست این هستهها عموماً باید جاذب رطوبت باشند و مهمترین ذرات جاذب رطوبت در اتمسفر ، نمک دریا ـ ذرات اوگانیک ـ تری اکسید سولفور است. | Vapor pressure
|
| تصعید | زمانی که درجه حرارت هوا زیر نقطه انجماد باشد، بخار آب ممکن است مستقیماً به یخ تبدیل گردد، این فرآیند تصعید نامیده میشود. | Sublimation
|
| ژاله | شرایط ژاله و شبنم عملاً با یک استثناء همسانند. شبنم زمانی که پدیده تراکم در روی اشیاء سرد فوق نقطه انجماد بوجود آید تشکیل میشود، در صورتی که ژاله زمانی که تراکم در زیر دماهای نقطه انجماد رخ میدهد تشکیل میشود. تحت چنان شرایطی ، رطوبت هوا ، مستقیماً از حالت بخار به حالت جامد ، بدون گذشتن ازحالت مایع تغییر شکل میدهد. به این ترتیب ژاله پدیده متبلوری است که به شکل فلس - سوزن - و پر مرغ در شبهای سرد ، در روی سطح زمین و اشیاء بوجود میآید. | Frost
|
| مه | تراکم حاصل از سرد شدن ذرات بخار آب در نزدیکی سطح زمین که به صورت ذرات معلق در فضای سطحی مشاهده میگردند مه نامیده میشود. به عبارت دیگر مکانیزم تشکیل مه شبیه مکانیزم تشکیل ابرها میباشد اساساً بیان جدایی مه از ابر نیز مشکل است، زیرا مهها در حقیقت ابرهای استراتوس هستند که در سطح زمین و یا در طبقهایی بسیار نزدیک به زمین تشکیل میگردند. | Fog
|
| مه یخ زده | در برخورد قطرات ریز یک توده هوای مه دار با اشیاء جامدی که دارای دمای زیر نقطه انجمادند، ته نشینی از کریستالهای یخ سفید و زبر تشکیل میشود که به آن مه یخ زده میگویند. | Rime
|
| باران | باران حالتی از بارندگی به صورت مایع است، بارانهایی با شدت خفیف که مرکب از ذرات قطرات بسیار کوچکند به سختی به سطح زمین میرسند، بنابراین (باران ریز) (Drizzle) نامیده میشوند. در اغلب شرایط قطرات کوچک آب قبل از رسیدن به سطح زمین تماماً تبخیر میگردند این حالت را (Mist) میگویند. |
|
|