|
ساختمان KCl
|
مقدمه
هالیدهای فلزی ، ترکیباتی هستند مرکب از
هالوژنها و
فلزات. با این ترکیبات و واکنشها و خواص این مواد آشنا میشویم.
واکنش مستقیم هالوژنها و فلزات
هالیدهای فلزی را میتوان از ترکیب مستقیم عناصر تشکیل دهنده آنها ، از واکنش هالیدهای هیدروژن با هیدروکسیدها و اکسیدها یا از واکنش هیدروژن هالیدها با کربناتها بدست آورد:
K2CO3 + 2HF -----> 2KF + CO2 + H2O
خصلت پیوندها در هالیدهای فلزی
خصلت پیوند در هالیدهای فلزی ، مثل خواص فیزیکی آنها خیلی متغیر است. فلزی که
انرژی یونش پایین دارد، عموما هالیدهایی را میسازد که بهشدت
یونی هستند و در نتیجه ، نقاط ذوب و جوش آنها بالاست. ولی فلزاتی که انرژی یونش نسبتا بالا دارند، با
هالوژنها بویژه با
برم و
ید ترکیب شده و هالیدهایی را تولید میکنند که پیوند آنها خصلت
کووالانسی بیشتری دارد.
نقاط ذوب و جوش این ترکیبات نسبتا پایین است. بهطور کلی ، هالیدهای فلزات گروه IIA ، IA ( به استثنای Be ) و اغلب فلزات واسطه داخلی عمدتا یونی هستند. هالیدهای بقیه فلزات کم و بیش کووالانسیاند. در مجموعه هالیدهای فلزات یک دوره ، خصلت یونی از ترکیبی به ترکیب دیگر بهتدریج که عدد اکسایش فلز افزایش و به همراه آن اندازه
کاتیون کاهش مییابد، کم میشود.
خصلت یونی یک ترکیب در توانایی آن برای هدایت جریان برق که بوسیله رسانایی آن اندازه گیری میشود، منعکس است. پتاسیم کلرید ، جامد کاملا یونی است و رسانایی KCl مذاب بالاتر از سه ترکیب دیگر است، در صورتی که TiCl
4 مایع کووالانسی و نارسانا است.
اگر فلزی بیش از یک حالت اکسایش داشته باشد، هالیدهای مربوط به بالاترین حالت اکسایش آن ، بیشترین خصلت کووالانسی را دارند. به این ترتیب ، دومین ترکیب در هر یک از زوجهای زیر ، خصلت کووالانسی بیشتری داشته ، مایعی فرار است ( نقاط ذوب در پرانتز داده شدهاند و به درجه سانتی گراد میباشند. ):
SnCl
2 (246) ، SnCl
4 (-33) ، PbCl
2 (501) ، (PbCl
4 (-15) ، SbCl
3 (73,4) ، SbCl
5 (2,8
|
ساختمان PbCl2
|
مقایسه خصلت یونی
چون فلوئور
الکترونگاتیوترین هالوژنهاست، لذا خصلت یونی فلوئوریدها بیش از سایر هالیدهاست. خصلت یونی به ترتیب زیر کاهش مییابد: یدید>برمید>کلرید>فلوئورید. هالیدهای
آلومینیوم از لحاظ ارتباط بین خصلت یونی با کووالانسی و اندازه یون هالید مثالی بسیار مناسب است. آلومینیوم فلوئورید ترکیب یونی است، آلومینیوم کلرید نیم کووالانسی است و در شبکه لایهای متبلور میشود و در آن ، لایههایی که از لحاظ الکتریکی خنثی هستند، توسط نیروهای لاندن به یکدیگر متصلند. آلومینیوم برمید و آلومینیوم یدید اساسا کووالانسیاند. این بلورها به ترتیب از مولکولهای Al
2I
6 و Al
2Br
6 تشکیل شدهاند.
انحلال پذیری
انحلال پذیری فلوئوریدها در
آب بهطور قابل ملاحظه ای با انحلاال پذیری کلریدها ، برمیدها و یدیدها تفاوت میکند. فلوئوریدهای لیتیم ، فلزات گروه IIA و
لانتانیدها فقط به مقدار جزئی حل میشوند و حال آنکه سایر هالیدهای این فلزات نسبتا حل پذیرند. اکثر کلریدها ، برمیدها و یدیدها در آب حل پذیرند. کاتیونهایی که با این یونهای هالید ، ترکیبات کم محلول تشکیل میدهند، عبارتند از:
نقره ،
جیوه ،
سرب ،
مس و
تالیم.
انحلال ناپذیری نمکهای نقره یونهای کلرید ، برمید و یدید ، راه معمولی شناسایی این یونهاست. AgCl سفیدرنگ ، AgBr کرم رنگ و AgI زرد رنگ است. رسوبهای هالیدهای نقره را میتوان از افزایش نقره نیترات به محلول محتوی یون هالید مربوط بدست آورد. نقره یدید در آمونیاک اضافی حل ناپذیر است، ولی AgCl به آسانی در آمونیاک حل شده ، یون کمپلکس
+Ag(NH
3)
2 تشکیل میدهد. AgBr به سختی در
آمونیاک حل میشود. نقره فلوئورید در آب حل میگردد. برای اثبات وجود یون فلوئورید در یک محلول ، معمولا از تشکیل رسوبهای MgF
2 یا CaF
2 استفاده میشود.
مباحث مرتبط با عنوان
منبع
- شیمی عمومی ، جلد دوم ؛ تالیف چارلز مرتیمر ؛ مرکز نشر دانشگاهی.