نهج البلاغه از مشهورترین و معتبرترین منابع حدیث شیعه است که به کوشش
سیّد رضى (359 ـ 406 ه* ق) گردآورى و تدوین گردیده است. ویژگیهاى این اثر را چنین مى توان برشمرد:
1 ـ نهج البلاغه حاوى سخنان زیباى امیر مؤمنان على علیه السلام است که به حق فراتر از سخن انسان و فروتر از سخن خدا معرفى مى شود.
2 ـ تنوع موضوعات نهج البلاغه اعجاب برانگیز است، معارف بلند توحیدى ارزشهاى والاى الهى، پند و اندرز و موعظه، بیان و تحلیل حوادث سیاسى و اجتماعى، دستور کار حکمرانان و توبیخ آنها از جمله مطالب نهج البلاغه است.
3 ـ مؤلّف پس از مقدمه اى کوتاه سخنان امیرمؤمنان علیه السلام را در سه بخشِ خطبه ها (سخنرانیها)، کتب (نامه ها و رساله ها) وقصار الحکم (حکمت هاى کوتاه) تنظیم نموده و در لابلاى سخنان آن حضرت ـ هر جا که لازم بوده ـ توضیحات کوتاه و مفیدى آورده است. در نهج البلاغه 241 خطبه، 79 نامه و 480 فراز کوتاه از حکمت هاى امام على علیه السلام گرد آمده است.
4 ـ نهج البلاغه در لغت به معناى راه رسا و بلیغ سخن گفتن است. سیّد رضى کوشیده است از میان احادیث منقول از امام على علیه السلام، بلیغترین و زیباترین آنها را گزینش و در این مجموعه گرد آورد. همین ویژگى راز ماندگارى و جاودانگى این کتاب در حوادث سهمگین و تلخ گذشته تاریخ و موجب شهرت آن در میان گروههاى مختلف مسلمانان و شخصیّت هاى برجسته غیرمسلمان گشته است.
5 ـ برخى از پژوهشگران بیش از 370 اثر را در شرح و تفسیر و ترجمه و... نهج البلاغه بر شمرده اند وتاکنون نزدیک به 15 ترجمه از نهج البلاغه به چاپ رسیده است.
این مسأله اهمیت و ارزش این کتاب را در میان مسلمین تا حدودى روشن مى نماید.
6 ـ ترجمه هاى بسیارى از نهج البلاغه به فارسى در دست است. از معروفترین آنها مى توان به ترجمه سیّد على نقى
فیض الاسلام و دکتر
سیّد جعفر شهیدى اشاره کرد.
7 ـ برخى از دانشمندان کوشیده اند تا سخنان دیگر امام على علیه السلام را که سیّد رضى در نهج البلاغه نیاورده است گردآورى کنند. مهمترین این آثار نهج السعاده فی مستدرک نهج البلاغه است. این مجموعه به کوشش شیخ محمّد باقر محمودى گرد آمده است که در 8 جلد منتشر شده است.
8 ـ فرهنگهاى لفظى و موضوعى تهیه شده نهج البلاغه جستجو و مراجعه به آن را آسان کرده است. همچنین تاکنون چند نرم افزار از نهج البلاغه و برخى از شروح آن تهیه شده است.
9 ـ مشهورترین تحقیقهاى نهج البلاغه تحقیق
محمّد عبده و
صبحى صالح مى باشد. تحقیق مرحوم
فیض الاسلام نیز در میان فارسى زبانان رواج دارد.
زهد و نهج البلاغه
شیخ محمد عبده و نهج البلاغه
ابن ابی الحدید و نهج البلاغه
شکیب ارسلان چه میگوید؟
روایاتی در باب نص صریح رسولاکرم بر خلافت امیر المؤمنین در نهجالبلاغه
علی محور سنگ آسیای خلافت
بیان علیعلیهالسلام درباره خویشاوندی با رسولالله در نهج البلاغه
داستان همنوایی علی(علی) با مظلوم
علی و عبادت
عدالت و مصلحت
عدالت از نگاه نهج البلاغه