مقدمه
درست است که میزان بدست آمده از پیوندهای شیمیایی به اندازه
انرژی به دست آمده از واکنشهای هسته‌ای نیست ، اما در عوض خطرات ناشی از
انرژی هسته‌ای در صورت بروز حادثه نه تنها برای نسل حاضر ، بلکه برای نسلهای آینده و
محیط زیست آنها نیز مخاطره آمیز خواهد بود. با توجه به اینکه کشور عزیز ما هم راستای
استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای گامهای بلندی برداشته است ، و دیری نخواهد گذشت که به خواست خداوند ، ما نیز از انرژی پر قدرت بهره مند شویم، آشنایی با این منبع انرژی و نخوه دستیابی به آن و نیز خطرات احتمالی انرژی هسته‌ای لازم و واجب است.
مکانیسم حادثه
حادثه‌ای هسته‌ای به وقوع پیوسته و ذرات پرتوزا سلامت کارمندان و اهالی اطراف را مورد تهدید قرار داده است. احتمالا بلافاصله پس از
انفجار نیروگاه چرنوبیل دو یا سه نفر به واسطه اثرات ساده مکانیکی و حرارتی کشته شده‌اند. روشن است که این تلفات در برابر خسارتهای ناشی از پراکنده شدن
مواد پرتوزا اهمیت چندانی ندارد. حتی انفجار یک سور ژنراتور که در نتیجه سرعت گرفتن
واکنش زنجیره‌ای ، به گونه
انفجار اتمی صورت نمی‌گیرد، حالتی که در یک سور ژنراتور و نه در یک
رآکتور آب تحت فشار می‌تواند به صورت طبیعی اتفاق بیفتد. احتمالا در مقایسه با پراکندگی مواد پرتوزا ، چندان تأثیری روی ساکنان اطراف نمی‌گذارد.
آلودگی به غیر از نیروگاه
پراکنده شدن انبوه مواد پرتوزا می‌تواند در یک جایی خارج از
نیروگاه نیز اتفاق بیفتد، عقیده بر آن است که خطرناکترین محل در یک نیروگاه محل
چرخه سوخت اتمی است. دلیل آن هم این است که در نیروگاه ، نیروی عظیمی تولید می‌شود که می‌تواند علیه تمامیت خود نیروگاه و خدمه آن وارد عمل شود، نمونه کلاسیک این نوع حوادث که موجود انبوهی از تحقیقات و گزارشهایی هم بوده است از کار افتادن
سیستم خنک کننده می‌باشد.
سیستم خنک کننده
اگر جریان آب بین
سوزنهای اورانیوم قطع شود، حرارت ایجاد شده نمی‌تواند به سمت توربین تخلیه شود و بنابراین بلافاصله
قلب نیروگاه ذوب می‌شود. دمای ذوب اکسید اورانیوم 2800 درجه سانتی گراد است. روکشهایی که هر سوزن را پوشانده است (و از جنس زیرکونیوم ، آلومینیوم یا منیزیم می‌باشد)، جدا شده و تمامی پرتوزایی میله‌های اورانیوم را در مواد اولیه رها می‌سازند. در صورتی که مواد اولیه از حرکت باز ایستاد، فقط باید دید که حفاظ نیروگاه مقاومت کند. مشکل اصلی از آنجا ناشی می‌شود که سقوط میله‌های کنترل ، با این فرض که با متوقف کردن واکنش زنجیره‌ای ، به درستی عملا کند، اما نبود خنک کننده موجب می‌شود که گرمای کافی برای ذوب قلب نیروگاه بوجود آید. گرمایی معادل پنج میلیون کالری در ثانیه! به همین دلیل است که
کلیه نیروگاههای هسته‌ای دارای یک سیستم خنک کننده اضطراری هستند تا در صورت بروز نقص در مدار اصلی به خودکار به کار افتد.
دلایل مختلف از کار افتادن سیستم خنک کننده و راه حلها
میله‌های کنترل ممکن است گیر کنند، اما محلول جانشینی وجود دارد که با یک بار تزریق
اسید بوریک همان نقش خورنده نوترونها را بازی می‌کند. احتمال دارد در اثر عیبی که در ساخت دستگاه وجود دارد و ازدیاد فشار ناگهانی ، یا یک شوک حرارتی ناشی از هجوم آب سرد روی مخزن خود ، مخزن قلب نیروگاه ترک بردارد. اما هیچ وسیله‌ای در تاریخ ذوب آهن ساخته نشده است که تحت کنترلهایی این چنین سخت قرار گرفته باشد. مورد دیگر اینکه مخزن ، تحت هجوم شدید نوترونهایی که ساختارهای درونی فلز را خراب می‌کنند، ممکن است در دراز مدت عیب و نقصهای پیدا کند. زمین لرزه‌ای نیز ممکن است بصورت غیر منتظره ، کلیه سیستمهای اضطراری را کاز بیاندازد، اما ساختمان نیروگاه و تجهیزات جنبی آن طوری ساخته شده‌اند که می‌توانند در برابر زمین لرزه‌هایی بسیار شدیدتر از زلزله‌هایی که در طول تاریخ در منطقه روی داده است مقاومت کنند.
حفاظت مردم
حفاظت مردم در برابر پیامدهای بخش غیر مترقبه مواد پرتوزا ، بر مفهوم موانع حایل بین منبع پرتوزا او محیط مورد حفاظت متکی است. این مطلب شناخته شده است: در واقع چون اطمینانی وجود ندارد که شخص حفاظت شده در معرض ضربه‌ای غافلگیرانه قرار نگیرد، تورهای گیرانداز نیز اضافه می‌شوند. نخستین مانع ، روکش سوزنهای سوختن هستند که البته بسیار شکننده‌اند، از این رو باید بطور دائم از
دستگاه آشکار ساز ترک روکشها جهت تعمیر تدریجی ناهنجاریهایی که اغلب موجب افزایش پرتوزایی در مواد اولیه هستند، استفاده شود.
مانع دوم ، خود سرپوش نیروگاه است که بخش داغ را در سپتامبر 1980 در فرانسه بر سر نفوذ ناپذیری و ترکهای آن موجب شد. مانع سوم مخزن احتباس است که ورود به آن فقط از طریق چند عدد شیر امکان پذیر است. فیلترهای متعددی در جلوی این شیرها تعبیه شده تا هنگام آزاد سازی کنترل شده مواد پرتوزا در هوا و یا در آب ، گرد و غبار پرتوزا را بگیرند.
مباحث مرتبط با عنوان
