مواد جامد
در حین فعالیت آتشفشان ،
مواد جامد مختلفی از دهانه آن خارج می‌شود که از نظر شکل، ابعاد و جنس مختلف‌اند. هر چند در حالت کلی ترکیب این مواد شبیه ترکیب
ماگمایی است که از
آتشفشان خارج می‌شوند، ولی در بعضی موارد ممکن است قطعاتی از دود کش آتشفشان در نتیجه انفجار کنده شده و به خارج پرتاب شود که در این حالت جنس آن با جنس
گدازه‌ها متفاوت است. مواد جامد خارج شده از آتشفشان‌ها را به انواع مختلفی چون
بمب‌های آتشفشانی ،
لاپیلی‌ها ،
شن‌ها و
خاکسترها تقسیم می‌شود.
مواد مایع
مواد مذابی که از آتشفشان خارج می‌شود، همان بقایای ماگما است که گدازه گفته می‌شود، و مخلوط درهمی از
سیلیکات‌های مختلف است. تفاوت اساسی گدازه و ماگمای درونی این است که گدازه به نسبت ماگما ، گاز و
بخار آب کمتری دارد. همچنین
ترکیب شیمیایی گدازه نسبت به ماگما یکنواخت تر است. گدازه‌ها را می‌توان به انواع
اسیدی (ریوسیتی)،
متوسط (آندزیتی) و
بازی (بازالتی) تقسیم کرد. دمای گدازه‌ها متفاوت و تا حدود 1200 درجه سانتیگراد نیز اندازه گیری شده است. در نتیجه انجماد گدازه ،
سنگ‌های آتشفشانی مختلف بوجود می‌آید که شکل عمومی آنها ممکن است به صورت لایه یا ورقه‌های نازک باشد. از جمله آنها می‌توان بازالت ، آندزیت ،
داسیت و
تراکیت را نام برد.
مواد گازی
در تمام مراحل آتشفشانی گازها و بخارات مختلفی از دهانه اصلی و شکاف‌های اطراف آتشفشانی خارج می‌شود. جنس این گازها معمولا
است. بخار آب یکی از فراوانترین محصولات گازی آتشفشان‌ها است و در حالات مختلف 60 تا 90 درصد حجمی گازهای خارج شده را تشکیل می‌دهد. خروج گازها علاوه بر زمان فعالیت آتشفشان‌ها تا مدت‌ها پس از خاموش شدن نیز ادامه می‌یابد. دمای گازها در مقیاس وسیعی تغییر می‌کند و معمولا زیاد است. گازها را بسته به
دما به سه دسته تقسیم می‌کنند.
- فومارول‌ها : که دمایشان بیش از 180 درجه سانتی گراد است.
- سولفاتارها : که دمایی بین 180 تا 100 درجه سانتی گراد دارند.
- موفت‌ها :دمایشان کمتر از 100 درجه سانتی گراد است.
مباحث مرتبط با عنوان
