مقبولات یکی از اقسام
مواد قیاس می باشد.
منظور از مقبولات،
قضایایی است که به سبب اطمینان به گوینده آن ها، مورد قبول واقع شده است. یعنی چون از پیشوایان دین و حکما و بزرگانی که مورد وثوق اند، نقل شده است، پذیرفته شده است؛ بدون این که با
برهان به اثبات رسیده باشد.
(اساسا نام این قضایا نیز به خوبی ماهیت آن ها را مشخص می سازد؛ یعنی قضایایی که نزد انسان مقبول می افتد و این پذیرش، از راه غیر برهان و دلیل است.)
مثلا قضیه "هرکس بدی کند، جزای خود را می بیند"، یک مثال از قضایای مقبولات است.
بنابراین منشا این اطمینان یا یک امر آسمانی است، مانند شرایع و سنن پیامبر و امام؛ یا برتری عقل و تخصص شخص است؛ همچون احکامی که حکما و
دانشمندان متخصص در زمینه های مختلف
علوم صادر کرده اند.
برای مثال، احکام انبیا برای پیروانشان و
قوانین موضوعه ای که در ابتدای هر علم مطرح می شود و شخص طالب آن علم، باید آن ها را بدون برهان بپذیرد، نمونه ای از قضایای مقبولات است.
به طور کلی منشا قضایای مقبول، تقلید و پیروی از کسی است که گفته هایش مورد اطمینان است و همین ویژگی، مقبولات را از
یقینات و
مظنونات متمایز می گرداند.
منابع
- منطق مظفر، جلد 2، صفحه 153و 154
- کلیات منطق صوری، صفحه 369
