دیدکلی
همه موجودات اطراف ما هر یک با سرعت معینی حرکت میکنند. بعضی از موجودات که جثه کوچکتر نسبت به ما انسانها دارند با سرعت بیشتری نسبت به ما حرکت میکنند و برخی هم کمتر. مقایسه این سرعتها میتواند جالب و گاهی عجیب باشد.
زمین با سرعت نسبتا زیادی حول
خورشید میچرخد و همین طور ما دور زمین میچرخیم. آیا ما میتوانیم با چنان سرعتی حرکت کنیم که از زمین و یا از
ماه جلوتر بیفتیم؟
مقایسه سرعتها
یک دونده خوب مسافت 1.5 کیلومتر را تقریبا در 3 دقیقه و 50 ثانیه میدود. ولی یک نفر پیاده در هر ثانیه تنها 1.5 متر را میپیماید، که قابل قیاس با یک ورزشکار که در هر ثانیه 7 متر میدود، نیست. ولی این دو سرعت با هم قابل مقایسه نیستند. زیرا فرد پیاده ، میتواند ساعتهای متوالی حرکت کند و ساعتی 5 کیلومتر بپیماید.
مقایسه راه رفتن معمولی انسان با سرعت جانورانی از قبیل
حلزون و
لاک پشت که در کند حرکت کردن ضرب المثل شدهاند، جالب است. حلزون در هر ثانیه 1.5 میلیمتر یا در هر ساعت 5.4 متر میپیماید. یعنی درست هزار بار آهسته تر از انسان حرکت میکند. این امر نشان میدهد که شهرتش در کند حرکت کردن کاملا بجا و بحق است. لاک پشت هم در کند حرکت بودن دسته کمی از حلزون ندارد. سرعت حرکت معمولی لاک پشت 70 متر در ساعت است.
سریع تر از انسان
اگر حرکت انسان را با سایر حرکتهای محیط خود ، حتی با حرکتهایی که سرعت چندان زیادی هم ندارند، مقایسه کنیم، آنگاه انسان که در مقایسه با حلزون سریع و تیز پا بود، بوضع دیگری در برابر ما عرض اندام میکند. انسان از جریان آب بیشتر رودخانهها جلو میافتد. اما فقط با اسکی میتواند با
مگس که در هر ثانیه 5 متر پرواز میکند، با موفقیت مسابقه دهد. همچنین انسان فقط با
هواپیما میتواند در سرعت با
عقاب مسابقه دهد.
ماشینهایی که بشر اختراع کرده به وی امکان داده است تا تند روترین موجود روی زمین باشد. قطارهای مسافری که به روشهای مغناطیسی با سرعتهای بسیار بالا حرکت میکند، سرعت هواپیماهای معاصر که به مراتب بیش از آنها است از جمله این ماشینها هستند.
سرعت متوسط هواپیماها بین 800 الی 900 کیلومتر در ساعت میباشد. تا چندی بیش در برابر طراحان هواپیما و مهندسین هواپیماسازی مساله عبور از حائل صوت یعنی گذشتن از
سرعت صوت (330 متر در ثانیه یا 1200 کیلومتر در ساعت) قرار داشت.
اکنون این مساله حل شده است و هواپیماها با سرعتهایی به مراتب بالا حرکت میکنند. دستگاههایی که بوسیله انسان ساخته شدهاند، میتوانند با سرعت بیش از این نیز حرکت کنند. سرعت ماهوارههائی که در نزدیک قشرهای متراکم جو پرواز میکنند، در حدود 8 کیلومتر در ثانیه است. سرعت اولیه دستگاههای فضایی که به سوی سیارههای منظومه شمسی پرتاپ میشوند، از دومین
سرعت کیهانی بیشتر است (در نزدیک زمین 11.2 کیلومتر در ثانیه).
آیا میتوان از ماه یا خورشید جلو افتاد؟
اگر هواپیماهایی داشته باشیم که از نظر سرنشین آن ،
خورشید از حرکت باز ایستد، یعنی به افق باختر نزدیک نشود، آنگاه میتوانیم سرعتی معادل سرعت زمین نسبت به خورشید داشته باشم (البته هواپیما باید در سمت مناسب پرواز کند). برای جلو افتادن از خورشید (یا به بیان دقیق تر از زمین) ، در مدارهای نواحی قطبی سرعت به مراتب کمتری لازم است. در مدار 77 درجه عرض شمالی ، هواپیما با سرعت 450 کیلومتر در ساعت ، در زمان معینی ، میتواند همان مسافتی را بپیماید که یک نقطه روی زمین در همان زمان به دور محور آن میچرخد.
برای جلو افتادن از
ماه در حرکتش به دور زمین ، کار از این هم آسانتر است. سرعت حرکت ماه به دور زمین تقریبا 29 بار کمتر از سرعت حرکت زمین به دور محور خود میباشد (در اینجا
سرعتهای زاویهای با هم مقایسه میشوند، نه سرعتهای خطی). بنابراین یک کشتی معمولی با سرعت 25-30 کیلومتر در ساعت میتواند در
عرضهای جغرافیای متوسط از ماه جلو بزند.
|
|
جدول مقایسه سرعتها
|
| حلزون | 5.4m/s
|
| لاک پشت | 70m/s
|
| ماهی | 3.6m/s
|
| شخص پیاده | 5m/s
|
| اسب سوار - قدم | 6m/s
|
| اسب سوار- یورتمه | 12.5m/s
|
| مگس | 18m/s
|
| اسکی باز | 18m/s
|
| اسب سوار - چهارنعل | 30m/s
|
| خرگوش | 65m/s
|
| عقاب | 86m/s
|
| سگ شکاری | 90m/s
|
| صوت در هوا | 1200m/s
|
| زمین در مدار خود | 108000m/s
|
همچنین ببینید.
