لیزر حالت جامد لیزری است که در آن ماده لیزری بلور یا شیشهای است که دارای خط طیفی فلوئورسان تیزی است. این ماده تحت برانگیختگی اپتیکی قوی به منزله یک نوسانگر یا تقویت کننده در طول موج فلوئورسانس عمل میکند. لیزرهای نیم رسانا و پلاستیکی با وجود اینکه ماده جامدند، معمولا جزو لیزرهای حالت جامد محسوب نمیشوند. |
|
سیر تحولی رشد
اولین لیزر حالت جامد که در ژوئن 1960 با موفقیت عمل کرد،
لیزر یاقوت بود. اخیرا تحقیق روی لیزر حالت جامد با اندازه کوچک انجام گرفته است که در آن یون
نه به عنوان یک ناخالصی با غلظت پایین بلکه به عنوان یک جز متشکله اصلی برای آهنگ بالای تکرار یک یا عملیات CW بکار میرود. اگرچه در اکثر لیزرها
طول موج میتواند فقط در محدوده یک درصد تغییر یابد، ولی اخیرا لیزرهای حالت جامد قابل تنظیم روی یک گسترده خیلی پهنتر نیز ساخته شدهاند.
لیزرهای قابل تنظیم حالت جامد در طیف سنجیهای فیزیکی و شیمیایی بکار گرفته شدهاند و کاربرد آنها تحول شگرفی را در
طیف سنجی اتمها و مولکولها ایجاد کرده است. طیف سنجی رامانه و طیف سنجی پیکووفمتر ثانیهای بیش از همه از وجود لیزرهای قابل تنظیم بهره بردهاند. لیزرهای حالت جامد موجب پیشرفت و توسعه چشمگیر مخابرات
تار نوری شده است. ساخت لیدارهای پیشرفته کشف و سنجش از راه دور مرهون بکارگیری سیستمهای لیزری تمام حالت جامد میباشد.
انواع لیزرهای جامد.
لیزر یاگ ()
در حال حاضر ، کاربردیترین لیزر حالت جامد که برای پردازش و ماشین کاری مواد بکار میرود، لیزر یاگ
است که از بلور
(
سنگ آلومینیوم ایتریم) که به آن 0.1 تا 1 درصد یون نئودیمیم
اضافه شده است، ساخته میشود. طول موج گسیلی این لیزر 1.06 میکرون و گاهی 1.32 میکرون است.
لیزر حالت جامد یون فلزی
لیزرهای حالت جامد فلزی از نظر تنوع مواد لیزری ، امکان ساخت انواع مختلف سیستمهای لیزری و بالا بردن کیفیت پرتوهای خروجی از پتانسیل بالایی برخوردارند. هر سیستم لیزری حالت جامد یون فلزی دارای سه بخش مهم زیر است:
- ماده میزان با خواص ماکروسکوپیکی ، مکانیکی ، حرارتی و اپتیکی مناسب
- یونهای فعال
- چشمههای دمش اپتیکی
- لیزر :
در میان لیزرهای حالت جامد یون فلزی ، لیزر بیشترین کاربرد را دارد. لعل یوتریم آلومینیم () آلاییده به نئودیمیم دارای خواص ویژهای است که آن را برای عمل لیزری مناسب ساخته است. بلور میزبان سخت است و کیفیت اپتیکی خوب و ضریب هدایتی بالایی دارد. این لیزر پهنای خط باریک ، بهره بالا و آستانه لیزری پایینی دارد.
لیزرهای Er
لیزرهای ایربیوم بخاطر داشتن دو طول موج ویژه اهمیت دارند، اما از نظر انرژی خروجی مانند لیزرهای
خیلی قابل توجه نیستند. بلور
که با چگالی بالا به یونهای ایربیوم آلاییده شده است یک خروجی در 2.9 متر و شیشه فسفات آلاییده به ایربیوم خروجی در 1.54 میکرومتر دارند. هر دو این طول موجها توسط آب جذب میشوند که باعث میشود این لیزرها کاربردهای جالبی در
پزشکی برای طول موج 2.9 میکرومتر و برای فاصله یابهای ایمن چشم در طول موج 1.54 میکرومتر داشته باشند.
لیزر نئودیمیم
لیزرهای نئودیمیم متداولترین نوع لیزر حالت جامد هستند. محیط لیزری معمولا یا بلوری از
است (که غالبا
نامیده میشود) که در آن یونهای
جایگزین برخی یونهای
شدهاند، یا شیشهای است که با یونهای
در آن ناخالصی بوجود آوردهاند. لیزرهای نئودیمیم روی چندین خط میتوانند نوسان کنند که قویترین و لذا متداولترین آنها در طول موج 1.06 میکرومتر است. طرح تراز انرژی برای نئودیمیم _ شیشه (Nd:glass) بسیار نزدیک به
است، چون ترازهای انرژی درگیر ، زیاد تحت تأثیر میدان بلور قرار نمیگیرند.
مباحث مرتبط با عنوان