منو
 صفحه های تصادفی
نرم افزار شتاب دهنده گوگل
گردش خون در مویرگ و سیستم لنفاوی
روابط ایران و عثمانی در عهد نادر
ژنوم در موجودات مختلف
براء بن عازب
چابگر های لیزری
قاطعیت امام علی علیه السلام در اجرای حدود الهی
سیمرغ «صورت فلکی»
علی علیه السلام کلید خانه حکمت است
جسم خارجی در چشم
 کاربر Online
548 کاربر online

فراورده‌ها و نژادهای بز

تازه کردن چاپ
علوم طبیعت > زیست شناسی > علوم جانوری
(cached)





img/daneshnameh_up/c/c6/Goat3.jpg


فرآورده های بز


انسان از شیر ٬ گوشت ٬ مو ٬ کرک ٬ پوست ٬ روده و حتی شاخ بز استفاده می کند .

شیر بز از نظر طعم ٬ ترکیب ٬ نوع و مقدار مواد٬ با شیر گاو و گوسفند تفاوت دارد . در شیر بز مقدار ویتامین A بیشتر از شیرگاو و ویتامین C و بعضی از ویتامینهای گروه B کمتر از آن است . مثلا" میزان یکی از ویتامینهای گروه B به نام اسید فولیک در شیر بز بسیار کم است . از این رو کسانی که مدتی طولانی فقط از شیر بز تغذیه می کنند ممکن است به بیماری کم خونی دچار شوند . میزان کلسیم و فسفر شیر بز بیشتر از شیر گاو و آهن آن کمتر است . ذرات چربی شیر بز کوچکتر و مقدار آن نیز کمتر است ٬ از این رو شیر بز آسانتر هضم می شود و برای کودکان و سالخوردگان و کسانی که ناراحتیهای گوارشی دارندبهتر است .از شیر بز کره ٬ پنیر و فراورده های دیگر شیری تهیه می شود . شیز بر پس از گاو و گاومیش بیشترین میزان تولید را دارد و سالیانه بیش از شش میلیارد و ششصد میلیون لیتر شیر بز در سراسز جهان تولید می شود . یک بز ماده از نژادهای پر شیر ٬ روزانه به طور متوسط ٨/٣ لیتر شیر می دهد .

گوشت بز در سراسر جهان مصرف می شود و تولید سالیانه آن در حدود یک میلیون و هشتصد هزار تن است . چربی گوشت بز کمتر از گوسفند است و از نظر طعم و مزه به خوبی گوشت گوسفند نیست . زیرا جست و خیز و حرکت فراوان بز باعث سفتی گوشت آن می شود ٬ اما گوشت بزهای جوان ٬ به ویژه بزغاله بسیار لطیف است و عده ای آنرا بر گوشت بره ترجیح می دهند.

موی بعضی از نژادهای بز لطیف و با ارزش است . از بز نژاد آنقره ٬ سالیانه مقدار زیادی موی بلند و لطیف به دست می آید که موهر نامیده می شود . درازای تارهای موهر معمولا" میان ١٣ تا ٢٢ سانتیمتر و قطر آن ٥٠ تا ٦٠ میکرون است . هر چه قطر موهر کمتر باشد لطیفتر و گرانتر است و در بازارهای جهانی از بهترین پشمهای گوسفندان مرینوس نیز گرانبهاتر است . تارهای موهر خاصیت کشسانی مناسبی دارند از این رو پارچه های بافته شده از موهر کمتر چروک می شوند . امروزه در صنعت بافندگی از موهر خالص کمتر استفاده می شود . موهر را با پشم گوسفند ٬ مو و کرک بز و یا با کتان ٬ کنف ٬ پنبه و نیز با الیاف مصنوعی مانند نایلون و پرلون ٬ به نسبتهای معین درهم می کنند و با آن پارچه های گوناگون می بافند . تارهای موهر خاصیت رنگ پذیری خوبی دارند و رنگها را با درخشندگی و شفافیت زیادنشان می دهند .
از موی بزهای معمولی نیز به صورتهای گوناگون ٬ از جمله در تهیه قالی و گلیم ٬ قلم موی نقاشی ٬ برس و طناب ٬ پارچه های خشن و غیره استفاده می شود . در ایران دامداران کوچنده از موی بزهای سیاه ٬ بافته هایی تهیه می کنند که با آنها سیاه چادر می دوزند و در ییلاق و قشلاق در آن زندگی می کنند .

کرک بز معمولا" بسیار ظریفتر از موی آن است . بز نژاد کشمیر معروفترین و پربهاترین کرک را دارد . پارچه کشمیری به نام شال کشمیر ٬ که از زمانهای دور در جهان و از جمله در ایران شهرت فراوان داشته است ٬ از کرک بز کشمیر بافته می شود . کرک را با شانه زدن موی بز زنده از آن جدا می کنند . مقدار کرکی که به این روش به دست می آید اندک است . در کارخانه های تهیه چرم از پوست بز ٬ یا با ماشینهای مخصوص و یا با مواد شیمیایی نخست مو و سپس کرک را از پوست جدا می کنند . کرکی که از این راه به دست می آید چندان مرغوب نیست . از کرک پارچه های بسیار ظریفی بافته می شود . در ایران نوعی پارچه به نامبرک از کرک بز بافته می شود ٬ همچنین از کرک بز برای بافتن عبای مرغوب و بافت قالی های گرانبها استفاده می کنند.

پوست بز را برای تهیه چرم و جیر به کار می برند . احتمالا" اولین چرمی که بشر ساخته از پوست بز بوده است . چرمی که از پوست بز به دست می آید محکمتر و مرغوبتر از چرم گوسفند است . چرم مشهور شورو که برای تهیه کیف و کفشهای با دوام و راحت به کار می رود از پوست آماده شده بز تهیه می شود . از جیر نیز در سراسر جهان برای تهیه لباس ٬ کلاه ٬ کیف ٬ دستکش و کفش به فراوانی استفاده می شود . از بقایای لاشه بز در کشتارگاهها برای تهیه غذای حیوانات خانگی و کود حیوانی و از استخوان آن برای تهیه پودر استخوان استفاده می کنند . از شاخ بز نیز وسایل گوناگون زینتی و دسته کارد و چاقو و مانند آن ساخته می شود .


نژادهای بز


سانن٬ توگن بورگ٬ نوبیان و آلپی از نژادمهای پر شیر بز در جهان هستند. این نژادها پستانهای بزرگ دارند و شیر فراوانی تولید می کنند . بز آنقره و بز کشمیر کم شیر هستند .

img/daneshnameh_up/2/24/Goat4.jpg


بز سانن
زیستگاه اصلی بز سانن درکوهستانهای سویس بوده است ٬ سپس این نژاد به سراسر جهان راه یافته است . موهای بز سانن کوتاه و معمولا" به رنگ سفید یکدست و گاهی خاکستری است . این بز شاخ ندارد و درشت اندام است . وزن آن ٥٠ تا ٨٠ کیلوگرم و بلندی قامت آن تا ٨٥ سانتیمتر است . دوره شیردهی آن ٢٥٠ تا ٣٠٥ روز است و در هر روز از ٢ تا ٥ لیتر شیر می دهد این نژاد را نیز به ایران آورده اند و از آن برای اصلاح نژاد بزهای ایرانی استفاده شده است .

توگن بورگ
بز درشت اندامی است با شیر فراوان که منطقه اصلی زیست آن کوهستانهای سویس است . این بز در ٣٠٥ روز تا حدود ١٩٩٣ لیتر شیر تولید کرده است . ٥٠ تا ٨٠ کیلو گرم وزن دارند و بلندی قامت آن ٧٠ تا ٨٠ سانیمتر و رنگ آن قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره با گوشها و دم سفید است .

بز نوبیان
زیستگاه اصلی بز نوبیان در سودان بوده است ٬ سپس به نقاط مختلف جهان برده شده است . این بز اندامی درشت ٬ پاهایی بلند و گوشهایی بلند و آویخته دارد . رنگ آن خرمایی ٬ قهوه ای مایل به سفید ٬ زرد نخودی و یا سیاه مایل به خاکستری است و معممولا" برای تولید شیر و گوشت پرورش می یابد . بزهای نوبیان نسبت به نژادهای سویسی شیر کمتری دارند اما چربی شیرشان بیشتر از همه انواع بز است

:زیستگاه اصلی نژاد آلپی یا نژاد آلپان فرانسوی منطقه های کوهستانی آلپ فرانسه است . این نژاد اندامی درشت دارد و به رنگهای سفید ٬ تیره و یا ابلق است . وزن آن به ٦٥ تا ٨٥ کیلوگرم می رسد و بلندی قامت آن نیز از ٧٢ تا ١٠٠ سانتیمتر است یک بز کوهی آلپی در ٣٠٥ روز در حدود ٢٠٨٤ لیتر شیر می دهد .
بز آنقره
زیستگاه اصلی بز نژاد آنقره شمال شرقی فلات ایران و آسیای صغیر است ٬ و موی معروف موهر از این نژاد بدست می آید . این نژاد جثه نسبتا" کوچکی دارد ٬ رنگ آن سفید و نر و ماده آن دارای شاخ هستند . از هر بز آنقره بطور متوسط ٥/١ تا ٢ کیلوگرم و از بزهای بالغ و درشت اندام حتی تا ٥/٥ کیلوگرم موهر در سال بدست می آید ٬ اما میزان شیردهی آن کم است . بز نژاد کشمیر متعلق به دره کشمیر است و در تبت و مغولستان تا کوههای اورال نیز وجود دارد ٬ و از این مناطق به سایر نقاط جهان برده شده است .

بز کشمیر
از آنقره بزرگتر است و بدنی کشیده دارد . بدن این نژاد از کرک بسیار نرم و ظریف به رنگهای سفید ٬ زرد ٬ قهوه ای تیره ٬ سیاه و قهوه ای روشن پوشیده شده است . کرک بز کشمیر بسیار لطیف و گرانبها است و از آن پارچه های بسیار لطیفی یافته می شود . بزهای این نژاد پر گوشت هستند ٬ اما شیر آنها مانند نژاد آنقره اندک است . کرک سفید رنگ بز کشمیر از رنگهای دیگر پر بهاتر است .



نژادهای ایرانی بز


با آنکه محققان فلات ایران را به مکان اهلی شدن بز دانسته اند اما نژادهای ایرانی ویژگیهای مطلوبی چون بزهای آلپی و آنقره ندارند . معروفترین بز نژاد ایرانی مرغز است که بیشتر در کردستان و آذربایجان غربی پرورش می یابد و نوعی از نژاد آنقره بشمار می رود . در سال از هر بز مرغز ٢ تا ٥/٢ کیلوگرم و گاهی بیشتر مو بدست می آید . مرغز برعکس نژاد آنقره نژاد شیرده خوبی است و در یک دوره شیر دهی تا ٢٠٠ لیتر شیر می دهد . بز مرغز با بزهای بومی آمیخته شده و اصالت نژادی خود را تا حدود زیادی از دست داده است . برای اصلاح نژاد و خالص کردن بز مرغز در سالهای اخیر اقداماتی شده است از موی مرغز در کردستان پارچه های لطیفی می بافند و لباس محلی کردی از آن تهیه می شود.

نژاد مهم دیگری که در ایران در استهای غربی و جنوب غربی پرورش می یابد نژاد نجدی است . که در یک دوره شیردهی ٢٠٠ تا ٣٥٠ لیتر شیر می دهد ٬ بز نجدی گوشهای پهن و دراز و آویخته دارد و مانند بعضی از نژادهای دیگر بز دو آویزه گوشتی منگوله ای در زیر گلوی آن دیده می شود . شاخ بز نجدی خنجری شکل است و به سمت عقب خمیدگی دارد .

مرکز تحقیقات دامپروری در حیدر آباد کرج برای اصلاح نژاد بزهای ایرانی پژوهش و فعالیت می کند .


تعداد بازدید ها: 112038


ارسال توضیح جدید
الزامی
big grin confused جالب cry eek evil فریاد اخم خبر lol عصبانی mr green خنثی سوال razz redface rolleyes غمگین smile surprised twisted چشمک arrow



از پیوند [http://www.foo.com] یا [http://www.foo.com|شرح] برای پیوندها.
برچسب های HTML در داخل توضیحات مجاز نیستند و تمام نوشته ها ی بین علامت های > و < حذف خواهند شد..