مهمترین عوامل شکست سپاه دشمن در غزوه احزاب چنین بود:
1- انگیزه قبیلههای غطفان و فزاره برای حضور در
جنگ خندق علیه مسلمانان، طمع به محصولات
خیبر بود که یهودیان آنجا به آنان وعده داده بودند. بنابراین
پیامبر اکرم هیئتی را فرستاد که با سران این قبایل پیمانی ببندند که یکسوم میوههای مدینه برای آنان باشد، به شرطی که با دشمنان همکاری نکنند. همین پیمان باعث شد که آنان از همکاری با دشمنان اسلام خودداری کنند و از تعداد دشمنان اسلام کاسته شود.
2- کشته شدن
عمرو بن عبدود و فرار دیگر مدعیان مبارزه، از میدان نبرد.
3- مأموریت نعیم بن مسعود که تازه مسلمان بود نیز در شکست سپاه دشمن مؤثر بود. او به اهالی
بنی قریظه گفت مدینه مرکز زندگی شماست؛ اگر دشمنان پیامبر بر او پیروز شوند، به هدف خود رسیدهاند ولی اگر شکست بخورند فورا به مناطق خود برمیگردند، ولی شما در صورت شکست، همه چیز خود، از جمله تمام ثروت و دارایی خود را از دست میدهید. او با نقشهای دیگر قریش را نسبت به بنی قریظه بدبین کرد و باعث شد همکاری بین آنان ادامه پیدا نکند.
4- امداد غیبی و طوفانی شدن هوا هم که همه چیز را در اردوگاه دشمن به هم ریخت در شکست دشمنان اسلام بیتاثیر نبود. طوفان باعث شد
ابوسفیان با ترس و وحشت و شتاب منطقه نبرد را به سوی مکه ترک کند.
منابع:
فروغ ابدیت، ج2، ص 550
سیره ابن هشام، ج3، ص242
مراجعه شود به:
غزوه احزاب
