| واکسنها، علاوه بر تولید فعال پادتنهای در گردش ، درموارد خاص و در هنگام بروز آلودگیهای بعدی سریعاً موجب واکنش لنفوسیتها گردیده و دستگاه حساس ایمنی را طوری سامان می‌دهد که می‌تواند نسبت به حمله عوامل خارجی واکنش سریع نشان دهد، این نوع واکنش را پاسخ یادآور یا خاطره‌ای می‌نامند. مزیت ایمن‌سازی بر سرم درمانی ، در طول مدت حفاظت از طریق مایه‌کوبی است. |
انواع واکسنها
واکسنها را می‌توان به دودسته مشخص تقسیم نمود:
واکسنهای باکتریایی
1) واکسنهای زنده ضعیف شده: مثل ب.ث.ژ
2) واکسنهای کشته شده: مثل
سیاه سرفه، حصبه ،
وبا
3) واکسن توکسوئید:
دیفتری،
کزاز
4) واکسنهای پلی‌ساکاریدی: مثل واکسن مننگوکوک یا مننژیت که برای پیشگیری از مننگوکوکسیC , A بیشتر در سربازان تزریق می‌شود.، واکسن پنوموکوک برای پنوموکوکسی
واکسنهای ویروسی
1) واکسنهای زنده ضعیف شده: فلج اطفال خوراکی، سرخجه ، سرخک، اوریون، تب زرد
2) واکسنهای کشته شده کامل: آنفلوانزا ، فلج اطفال تزریقی ، هاری
3) واکسنهای کشته شده بخشی از پادتن: هپاتیت ب
ایمن‌سازی واکسنها
- توکسوئیدها فقط در قبال اگزوتوکسینها ایجاد ایمنی می‌کنند و کیفیت آنها به لحاظ خلوص و قابلیت انحلال پادتن بسیار عالی است. در واکسنهای باکتریایی که از یاخته کامل استفاده می‌شود ، پادتنهایی تولید می‌شوند که بعضی از آنها احتمالاً جرء اپسونینها هستند. این واکسنها نقش یک ادجووان (یاور) را دارند و همراه با دیگر واکسنها موجب افزایش پاسخ ایمنی می‌شوند.
- در مورد ب.ث.ژ وضعیت فرق می‌کند، این واکسن بیشتر ایجاد ایمنی سلولی می‌کند و پادتن قابل اندازه گیری تولید نمی‌نماید. این حالت از ایمنی سلولی همراه با افزایش حساسیت تاخیری است که از طریق آزمون حساسیت به توبرکولین اندازه گیری می‌شود.
- سایر واکسنهای ویروسی زنده یا ضعیف شده ، ایجادایمنی هومورال همراه با پادتنهای در گردش می‌کنند که به روشهای متداول سرم شناسی نظیر سرونوترالیزاسیون ، واکنش ممانعت از هم‌آگلوتیناسیون ، بررسی ایمنی به کمک مواد رادیوایزوتوپ ، الیزا و غیره قابل اندازه گیری است. آزمونهای افزایش حساسیت تاخیری بعضاً دال بر ایمنی با واسطه سلولی است.
- واکسن آبله (ویروس واکین) که قدیمی‌ترین واکسن ویروسی است، پس از تزریق به انسان به علت قرابت پادتنی ، ایجاد ایمنی علیه آبله (ویروس واریول) می‌کند. ایمنی واکسن عمدتاً از نوع سلولی است و بطور کلی پاسخ پادتنی ضعیف است.
- بعضی واکسنها نظیر واکسن خوراکی فلج اطفال یا واکسنهایی که از طریق بینی (استنشاقی) تجویز می‌شوند، علاوه بر ایمنی خلطی (هومورال) ، ایجاد ایمنی موضعی می‌نمایند و به دنبال آن ایمونوگلوبولین نوع A تولید می‌شود که موجب ایمنی موضعی بسیار قوی خواهد شد و از دخول ویروس از طریق آن مجاری جلوگیری خواهد کرد. نهایتاً، واکسنهای مننگوکوکسی C ,A ، و پنوموکوکسی پلی‌والان براساس نوع کپسول و پلی‌ساکارید موجود در واکسن ، ایجاد پادتن اختصاصی می‌نمایند.
- استفاده از واکسنهای زنده ضعیف شده در افراد مبتلا به نقص دستگاه ایمنی سلولی رسماً ممنوع است.
مباحث مرتبط با عنوان
