علی بن هیثم شروانشاه
«305 300 ﻫ / 917 912 م»
از ظهور سلسله
شروانشاهان به دست
یزید بن مزید شیبانی ( 183 ﻫ /799 م) تا حکمروایی هیثم بن شروانشاه ( 300 ﻫ / 912 م) که فاصله زمانی بیش از یک سده را شامل میشود، اطلاع موثقی از وقایع این دوران در دست نیست، اما دوره امارت هیثم با تفصیل بیشتری در تاریخ آمده است. از جمله وقایع دوران هیثم که نام وی و رویدادهای آن با توقیعات بیشتری همراه است، اتحاد او با
محمد بن هاشم حکمران
دربند بود که به اتفاق هم در نواحی سریر و خزران ، تاخت و تازهایی در قلمرو کفار مجاور کردند. اما این اقدام به شکست سختی منتهی شد و شروانشاه و متحد هاشمی وی با دادن تلفات بسیار به اسارت درآمدند. در همین ایام بود که
یوسف بن ابی الساج به این نواحی لشکر کشید و حصار دربند را که به سبب جنگهای دائم، به تدریج ویران شده بود نوسازی کرد.
علی بن هیثم اندکی بعد از رهایی از اسارت با هجوم طوایف
روس به ناحیه باکو مواجه شد. مسطوعه ولایت ، مهاجمان را به چند جزیره مقابل عقب راندند، اما قایقهای غازیان که به تعقیب کفار پرداخت این فراریان را ناچار به جنگ دریایی واداشت. در این محاربه ، سپاه شروانشاه شکست سختی خورد (حدود 301 ﻫ / 913 م) و تعداد کثیری از مسلمانان به دست روسها هلاک شدند.
این شکست که برای اخلاف
شروان مایه رسوایی و سرافکندگی بود، لیزان شاه ابوطاهر یزید، پسر محمد بن خالد را که سرکرده شاخه دیگری از این خاندان بود بر ضد علی بن هیثم برانگیخت و همین موجب لشکرکشی به شروان و قتل هیثم شد ( 305 ﻫ / 917). لیزان پسرش محمد بن یزید را به امارت شروان گماشت و خود به لیزان بازگشت.
