1- در خصوص علل و ریشه ها و عوامل انقلاب سیاسی ایران روایتهای مختلفی از نویسندگان داخلی و خارجی شده است: 2- بسیاری ریشه انقلاب را از دورة ناصرالدین شاه قاجار و جریان اعطای انحصار دخانیات از طرف شاه به یک نفر خارجی و مقاومت منقی مردم در برابر اراده و فرمان شاه از نخستین تنبیه و بیداری مردم دانسته اند. 3- اقدامات امبیرکبیر و اصلاحات او در امور مالی و اجتماعی و فرهنگی، عامل مهمی در بیداری ایرانیان شد. 4- شکستهای ایران در برابر روس و انگلیس و رقابت سیاسی آن دو در ایران، در بیداری ایرانیان تأثیر گذارد. 5- اقدامات اصلاحی حاجی میرزا حسین خان سپهسالار و اندیشه های و نوشته ها و خطاهای سیدجمال الدین اسدآبادی و همچنین عملکردهای میرزا ملکم خان عضو وزارت امور خارجه و نمایندة سیاسی ایران در فرانسه و ایتالیا و نویسندة روزنامة قانون و میرزاعلی خان امین الدوله رجل سیاسی عصرنامه الدین شاه و مظفرالدین شاه از عاملین مؤثر در پیروزی مردم ایران بودند. 6- احمد کسروی نقش دبستانها و روزنامه ها، از جمله روزنامة فارسی اختر چاپ استانبول و غیرت و همیت و نیز تأسیس مدارس به سبک جدید توسط میرزاحسن رشدیه و اجرای شیوه و روش جدید الفبا بوسیله او را در سال 1305، عامل مهمی در بیداری افکار ایرانیان می داند. 7- مسئله وامهای دولت به روس و انگلیس و رنجش مردم از مستشاران بلژیکی که در امور گمرک و حالیه کار می کردند جزوء علل بیداری مردم و نهضت مشروطه باید دانست . 8- اقدامات نویسندگانی چون نویسندة روزنامه حبل المتین میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل و عبدالرحیم طالبوف نویسندة کتابهای (احمد) و (مسالک المحسنین) و انتشار نوشته های آنان و همچنین انتشار کتاب (سیاحتنامه ابراهیم بیک) عوامل جنبش فکری مردم ایران بود. 9- کشته شدن ناصرالدین شاه به دست آزاد مرد فداکار، میرزا رضا کرمانی، سلطنت ملایم و متعادل مظفرالدین شاه عزل امین السلطان و نصب امین الدوله به صدارت از عوامل تسریع نهضت فکری ایرانیان بود. |
 |
|
|