ابو محمد عبدالله بن رواحه خزرجی انصاری از طایفه بنی حارث
قبیله خزرج و از
انصار اهل
مدینه بود. مادرش کبشه دختر واقد بن عمرو حارثی بود.
با وجود آن که در دوران جاهلیت، سواد خواندن و نوشتن در میان مردم رواج نداشت، عبدالله بن رواحه از جمله‌ی نویسندگان آن زمان به شمار می‌رفت و در شعر و شاعری نیز مهارت داشت.
عبدالله بن رواحه از جمله مسافران کاروان انصار بود که در هنگام مراسم
حج در سال سیزدهم بعثت در عقبه منی با
رسول گرامی اسلام بیعت کرد که در تاریخ به
بیعت دوم عقبه شهرت دارد.
در همان مراسم به عنوان یکی از
نقبای دوازده گانه انصار برگزیده شد و رسول خدا وی را به عنوان نماینده خود در میان قبیله بنی‌حارثه خزرج انتخاب کرد. در
جنگ بدر،
احد،
خندق،
حدیبّیه،
خیبر، عمره القضاء و
موته شرکت کرد و به هنگام
جنگ بدر الموئد، جانشین پیامبر در مدینه بود. پس از فتح
خیبر، از سوی رسول خدا مامور جمع‌آوری
خراج خیبر شد و تا هنگام شهادتش این سمت را دارا بود. بعد از نبرد خیبر، با سی سوار که عبدالله بن انیس نیز در میان آنان بود، به سوی بشر بن زرام یهودی -که در اندیشه شبیخون به مدینه بود- اعزام شد و ابن زرام را به قتل رساند.
در سال هشتم هجرتف رسول خدا سپاهی سه هزار نفری تشکیل داد و آنان را برای جنگ با رومیان اعزام نمود. فرماندهی سپاه بر عهده
جعفر بن ابی طالب بود و قرار بود در صورتی که وی شهید شد،
زید بن حارثه و اگر او نیز شهید شد، فرماندهی لشگر به عبدالله بن رواحه سپرده شود. نقل است که عبدالله بن رواحه قبل از حرکت به سوی موته اشعاری می‌خواند، از خداوند درخواست شهادت می‌کرد و از ترس عذاب الهی می‌گریست.
پس از کشته شدن جعفر و زید، پرچم سپاه اسلام به دست عبدالله قرار گرفت و بر دشمن حمله برد. او جنگ سختی کرد و از پای درآمد. پیش از شهادت، خون بدنش را به چهره مالید و فریاد زد:«ای مسلمانان! از جان برادرانتان حمایت کنید.»
سرانجام عبدالله به آرزوی دیرین خود رسید و به خیل شهیدان تاریخ اسلام پیوست.
منابع:
اسدالغابه، ج 3، ص 234، الطبقات، ج 3، ص 525، قاموس الرجال، ج 6، ص 342/ فروغ ابدیت، ص 287.
